Εισαγωγικές και μεθοδολογικές επισημάνσεις

ΤΡΙΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ
Του Ανθρώπου
Του Κράτους
Του Διεθνούς Συστήματος

Πως συνδέονται και πως συναρτώνται τα τρία επίπεδα ανάλυσης της διεθνούς (και Ευρωπαϊκής) πολιτικής

Τι είδους πολίτες για να είναι νομιμόφρωνες και ειρηνόφιλοι με τα άλλα έθνη;
Παιδεία; Πολιτική συμμετοχή; Θρησκεία; «συμμόρφωση» και σύμφωνα με ποιο πολιτικό δόγμα
Η φύση του ανθρώπου είναι αγγελική ή διαβολική ή και τα δύο;

Τι είδους κράτος;
Τι κάνει το κράτος σταθερό και ειρηνικό; Ποιο καθεστώς; Ποια δικαιοσύνη το δίκαιο (νοούμενο ως κανονιστικές ρυθμίσεις τάξης) θα υπηρετεί;

Τι είδους σχέσεις μεταξύ των κρατών
Ένωσή τους και παγκόσμιο κράτος (αταξικό; θεοκρατία; φασιστικό; α-πολιτικά συναλλασσομένων ατόμων, τι άλλο και πως ρυθμίζονται οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και τι είδους διακυβέρνηση θα υπάρχει για να ορίζεται η παγκόσμια δικαιοσύνη;)
Παγκόσμια κυβέρνηση; Συλλογική Ασφάλεια; Πόλεμος όλων εναντίον όλων και νόμο της ζούγκλας; Ισορροπία Δυνάμεων; [Τι έχουμε σήμερα, ή καλύτερα τους τελευταίους αιώνες μετά την Συνθήκη της Βεστφαλίας του 1648μ.Χ.)
Γιατί υπάρχει πόλεμος και ποια είναι τα αίτιά του [Το κυριότερο ερώτημα κάθε επιστημονικής μελέτης της διεθνούς πολιτικής – η μελέτη των τριών επιπέδων επιζητεί να τα εντοπίσει, ορίσει και αποκρυσταλλώσει
Η διάγνωση των αιτιών πολέμου καθιστά τον διεθνολόγο «ιατρό της διεθνούς πολιτικής»
Ποιες είναι οι ποιο απαιτητικές σπουδές; Της Ιατρικής σχολής ή ενός καλου Τμήματος Διεθνών Σπουδών

Σκοπός είναι να αναπτυχθεί προβληματισμός που θα καταστήσει τις θεωρίες και τις εναλλακτικές υποθέσεις (τους) κατανοητές.
Σκοπός είναι επίσης να αποκτήσουν οι φοιτητές κριτική σκέψη και να αμφισβητούν την προπαγάνδα, τα ψέματα, τα άλματα συλλογισμών, τις φαντασιόπληκτες θέσεις πολλών, την απελπισία μπροστά στα προβλήματα που οδηγεί σε ανορθολογισμό και τις κανονιστικές κατασκευαστικές αντιλήψεις όταν και εάν οι πολιτικοί στοχαστές προσποιούνται ότι είναι Δημιουργοί ανθρώπων ή μάγοι επενέργειάς επί της ετερότητάς τους.
Σκοπός κάθε επιστήμης είναι η «αλήθεια»;
Προβληματισμός για το τι σημαίνει «αλήθεια» στην διεθνή πολιτική, ποιος είναι ο φορέας της και πως την διατυπώνει ο αναλυτής της διεθνούς πολιτικής.
Μήπως υπάρχουν πολλές αλήθειες και πως ορίζονται και οριοθετούνται α) πολιτικά, β) σε αναφορά με τις θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου που τα ίδια τα εθνικά ανεξάρτητα κράτη όρισαν;

Ποια είναι η «αλήθεια» του κάθε ατόμου σύμφωνα με την καταγωγική και Υπαρξιακού χαρακτήρα ανθρωπολογική ετερότητά του;
Πως οι ατομικές αλήθειες αποτυπώνονται Πολιτικά ως κοινές κοινωνικές ηθικές επιταγές που ορίζουν και οριοθετούν τα Συντάγματα, τους νόμους και την εν γένει διακυβέρνηση;
Γιατί υπάρχουν έθνη και δεν υπάρχει ένα παγκόσμιο έθνος (Λέμε: Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών), τι τα συγκροτεί, τι τα συγκρατεί και τι τα διαιωνίζει;

• Προβληματισμός για την ποικιλομορφία ερωτημάτων
• Προβληματισμός για την ποικιλομορφία απαντήσεων
• Προβληματισμός για το τι διδάσκει η ιστορική διαδρομή
• Προβληματισμός για τι βλέπουμε γύρω μας
• Προβληματισμός για το ποιες είναι οι βαθύτερες διαμορφωτικές δυνάμεις των κρατών και του διεθνούς συστήματος
• Προβληματισμός για αυτο που βλέπουμε και που μερικοί προσπαθούν να μας πείσουν ότι δεν υπάρχει

Waltz: Αν απουσιάζει η τάξη, δεν μπορείς να απολαύσεις την ελευθερία: «Μπορεί κάποιος να πιστεύει ότι η παγκόσμια κυβέρνηση και η διαρκής ειρήνη είναι συνώνυμα, αλλά μπορεί επίσης να είναι πεπεισμένος ότι ένα παγκόσμιο κράτος θα ήταν μια παγκόσμια τυραννία και ως εκ τούτου να προτιμά ένα σύστημα εθνών-κρατών με διαρκή κίνδυνο πολέμου από ένα παγκόσμιο κράτος με υπόσχεση διαρκούς ειρήνης». (Waltz, Ο Άνθρωπος, το κράτος, ο πόλεμος).

Morgenthau: Το ζήτημα δεν είναι ιδεολογικό αλλά ανθρωπολογικό. Δώστε μου μια παγκόσμια κοινωνία για να σας δώσω αύριο ένα παγκόσμιο κράτος.

Μερικές αφετηριακές επισημάνσεις.

· Πολιτική είναι η συγκρότηση συλλογικών σκοπών, πολιτειακών δομών και η θεμελίωση συλλογικών κοσμοθεωρητικών προσανατολισμών, συλλογικών ηθικών επιταγών και συμβατών με αυτά κανονιστικών δομών ρύθμισης των σχέσεων των μελών μιας πολιτείας.
-Στο εσωτερικό μιας πολιτείας Πολιτική και πολιτικός πολιτισμός (ο οποίος εκτιμάται και με όρους ωρίμανσης της Πολιτικής στην κλίμακα της ατομικής, κοινωνικής και πολιτικής ελευθερίας) συνεπάγονται ένα διαρκές άθλημα αναζήτησης της συλλογικής αλήθειας η οποία ανά πάσα στιγμή αποτυπώνεται στους νόμους. Ρυθμίζει τον συλλογικό τρόπο ζωής σύμφωνα με την συλλογική ανθρωπολογική ετερότητα κάθε κοινωνικής οντότητας. Η συλλλγική αλήθεια δεν είναι στατική αλλά διαρκώς αλλάζει σύμφωνα με την εξέλιξη, ανάπτυξη, επιρροές και αναρίθμητο πλήθος διαμορφωτικών κριτηρίων και παραγόντων που επηρεάζουν τα άτομα, τις ομάδες και την κοινωνία στο σύνολό της.
Ερωτήματα:
Υπάρχουν πάγια θεμελιακές κοσμουθεωρητικές παραδοχές λίγο πολύ αναλλοίωτες και σταθερές για κάθε έθνος και ποιες είναι αυτές; [¨Πολλοί θα έλεγαν προσδιορίζονται καταστατικά στην φάση απόκτησης της συλλογικής ελευθερίας, δηλαδή της εθνικής ανεξαρτησίας και αποτυπώνονται στα Συντάγματα κάθε εθνοκράτους]
Υπάρχουν παγκόσμιες πολιτικά συναφείς κοσμοθεωρητικές παραδοχές πολιτικά άξιες λόγου; Εάν υπάρχουν αφορούν
όλα τα κράτη [Πχ αρχές για τα ανθρώπινα δικαιώματα που αποτυπώνονται σε Διεθνείς Συμφβάσεις]
ή τις σχέσεις των κρατών; [ΠΧ η υψηλή αρχή της Εθνικής Ανεξαρτησίας όπως προσδιορίζεται και οριοθετείται από τις Υψηλές Αρχές του Διεθνούς Δικαίου περί μη επέμβασης, διακρατικής ισοτιμίας και εσωτερικής-εξωτερικής κυριαρχίας]

-Κεντρικά ερωτήματα κάθε Πολιτικής συγκρότησης εντός μιας Πολιτείας είναι
η φυσιογνωμία και δομή του κράτους,
η εξουσία και ο τρόπος κοινωνικής επικύρωσης και νομιμοποίησης,
οι πηγές και τα όρια της ισχύος όσων ασκούν εξουσία,
οι πηγές του δικαίου (νοούμενο ως κανονιστικές διατάξεις που ρυθμίζουν την εσωτερική τάξη),
ο τρόπος αλλαγής των νόμων που ρυθμίζουν την ανά πάσα στιγμή τάξη, οι πολιτικές υποχρεώσεις και δικαιώματα, η σχέση ελευθερίας και δικαιωμάτων και η έννοια εκείνης της (διανεμητικής) δικαιοσύνης που νομιμοποιεί τους ανά πάσα στιγμή νόμους.

§ Παρατηρήστε ότι κανενός κράτους από τα διακόσια που υπάρχουν σήμερα οι νόμοι και τα συντάγματα δεν είναι τα ίδια με κάποιου άλλου.
§ Σκεφτείτε την εσωτερική Συνταγματική δομή / νομική δομή κάθε κράτους σε συνάρτηση με την κοινωνική ετερότητά τους και συγκρίνεται τα αίτια των διαφορών πχ μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Σουηδίας, Τουρκίας και ΗΠΑ, Κίνας και Βρετανίας, Ινδίας και Κίνας και οποιοδήποτε άλλο ζεύγος.
§ Σκεφτείτε τους λόγους γιατί δεν αποφασίζουν να συγκροτήσουν μια κοινή πολιτεία με κοινά συντάγματα, κοινούς νόμους και κοινό τρόπο ζωής.
§ Σκεφτείτε τους λόγους για τους οποίους τον 19 και 20 αιώνα είχαμε εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες για την κατάκτηση εθνικής ανεξαρτησίας, γεγονός που οδήγησε στην δημιουργία δεκάδων κρατών
§ Σκεφτείτε γιατί οι Κούρδοι, πχ, θέλουν εθνική ανεξαρτησία

· Διακρίνετε μεταξύ διεθνούς πολιτικής ως τρόπος λειτουργίας του διεθνούς συστήματος και ένωσης του πλανήτη ή μιας περιφέρειας
-Ένωση ανεξάρτητων πολιτικών οντοτήτων με την έννοια της συμπολιτείας (Βυζαντινή Οικουμένη)
-Ένωση με την έννοια της ολοκλήρωσης που συνεπάγεται μια κοινωνία του ενός ή άλλου είδους (Σοβιετική Ένωση, Ευρωπαϊκή Ένωση)
-Ένωση με την έννοια της ομοσπονδίας (Ηνωμένες Πολιτείες)
-Ένωση που θα συνεπάγεται μόνο οικονομικά κριτήρια ή κριτήρια όπως πολιτισμός, θρησκείες κτλ.
-Ένωση που θα κατασκευαστεί με ιδεολογικά κριτήρια (ποιου ιδεολογικού δόγματος και ποια από τις πολλές αποχρώσεις τους των σύγχρονων ιδεολογικών δογμάτων).

§ Ένα τέτοιο αξιολογικά ελευθερο στοχαστικό άθλημα θα πρέπει να είναι στο μυαλό κάθε διεθνολόγου σε όλη την επιστημονική διαδρομή του.
§ Διάκριση μεταξύ ιεραποστολικής αντίληψης της πολιτικής σκέψης για το διεθνές σύστημα και διαγνωστικής αντίληψης με την έννοια της περιγραφής, της ερμηνείας, του προσδιορισμού αιτίων και αιτιατών στην διελκυστίνδα σταθερότητας και αστάθειας και της προσπάθειας αποκρυστάλλωσης προβλημάτων και διλημμάτων.
Διεθνείς σχέσεις στο σύγχρονο διεθνές σύστημα: Διεθνής πολιτική ως μελέτη του υπάρχοντος εθνοκρατοκεντρικού διεθνούς συστήματος όπως αυτό θεμελιώθηκε στην Βεστφαλία (1648 μ.Χ.) και όπως αυτό κωδικοποιήθηκε και επικυρώθηκε στον ΟΗΕ.

· Γνωστική ιεραρχία αλληλένδετων πεδίων:

-Διεθνές σύστημα μέλη του οποίου είναι τα κράτη
-Κράτη τα οποία διαθέτουν πολίτες που συγκροτούν μια Πολιτεία
-Άνθρωποι που είναι οι πολίτες των επί μέρους κρατών
-Διεθνείς θεσμοί τους οποίους συγκροτούν όλα τα κράτη
-Διεθνείς θεσμοί ή συμμαχίες που συγκροτούν μια ομάδα κρατών
-Διεθνείς μη κρατικοί θεσμοί ποικίλων δεσμών και σχέσεων με τα κράτη και τους διακυβερνητικούς θεσμούς.
-Ιδιώτες οι οποίοι εν μέρει η εν όλω διαφεύγουν των ελέγχων της κρατικης κυριαρχίας (διεθνικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις).

· Σχέσεις μεταξύ των κρατών του διεθνούς συστήματος (Διακρατικές σχέσεις)

–Η δομή και η φυσιογνωμία του διακρατικού συστήματος και η κρατική κυριαρχία ως άξονας λειτουργίας των διακρατικών σχέσεων,
-η εθνική ανεξαρτησία ως θεμελιώδες κοσμοθεωρητικό κριτήριο (μη επέμβαση, ελευθερία-αυτοδιάθεση στο εσωτερικό κάθε κράτους) και η απουσία παγκόσμιας κυβέρνησης ή κυβέρνησης των κυβερνήσεων,
§ Πλαίσιο το οποίο αποφασίστηκε σταδιακά από όλα τα κράτη τους τελευταίους αιώνες (μετά την Συνθήκη της Βεστφαλίας του 1648) και επικυρώθηκαν νομικοπολιτικά σε πρώτη φάση με την Κοινωνία των Εθνών (Μεσοπόλεμος) και στην συνέχεια με τον ΟΗΕ το 1945.
–Θεμελιώδεις ηθικοκανονιστικές αρχές του διεθνούς συστήματος (άρθρο ΙΙ του Κεφαλαίου Ι του ΟΗΕ):
§ Διακρατική ισοτιμία
§ Μη επέμβαση
§ Εσωτερική-εξωτερική κυριαρχία – δικαίωμα εσωτερικής αυτοδιάθεσης κάθε εθνικά ανεξάρτητου κράτους
§ Ειρηνική επίλυση των διαφορών

· Προσπάθεια ρύθμισης των διακρατικών σχέσεων με διεθνείς θεσμούς, συμφωνίες, κώδικες συμπεριφοράς, διπλωματία και άλλες πρακτικές που παραπέμπουν στην αρχή της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών (Περισσότερα στο μεταγενέστερο μάθημα «Διεθνές σύστημα και διεθνής διακυβέρνηση»).
Απαιτείται διάκριση μεταξύ ενδοκρατικής νομικής τάξης και διεθνούς νομικής τάξης [Διάκριση ενδοκρατικής τάξης και διακρατικής τάξης] για να καταστεί σαφές και αφετηριακά κατανοητό ότι:
Η ενδοκρατική τάξη διαθέτει κοινωνία
Η διακρατική τάξη διαθέτει, στην καλύτερη περίπτωση, ολιγομελή κοινωνία κρατών βαθύτατης πολιτικοανθρωπολογικής ετερότητας των οποίων οι νομικές δεσμεύσεις και άλλες συμφωνίες συχνά ερμηνεύονται σύμφωνα με τα εθνικά συμφέροντα, αυθαίρετα και με κριτήρια όπως το υλικό πλεονέκτημα, η απόκτηση ισχύος, η ασφάλεια, η επιβίωση και η υπερίσχυση
Η ενδοκρατική τάξη ενέχει δεσμούς με προεκτάσεις αλληλεγγύης σε βαθμό, αν χρειαστεί, (νομικά δεσμευτικής) αυτοθυσίας ενώ οι διεθνικοί δεσμοί ατόμων και ομάδων δεν είναι πολιτικά άξιοι λόγου [Ο λόγος είναι γιατί το ηθικοπνευματικό σύστημα που οδηγεί σε πολιτική συγκρότηση τους τελευταίους αιώνες σφυρηλατείται και σμιλεύεται στο εσωτερικό μιας νομικά-εδαφικά οριοθετημένης κοινωνίας οδηγώντας σε διακριτά συστήματα διανεμητικής δικαιοσύνης που θεσμίζουν τον ρόλο της ισχύος και του δικαίοιυ. Στο διεθνές σύστημα εάν μια ομάδα αποκτήσει πολλούς δεσμούς για να είναι πολιτικά άξιοι λόγου θα πρέπει να αποκτήσει και αυτή εδαφικη κυριαρχία εις βάρος κάποιας άλλης ανεξάρτητης κοινωνίας ούτως ώστε να αποτυπώσει ελεύθερα την πολιτικοανθρωπολογική της ετερότητα βλ. στο «Κοσμοθεωρία των Εθνών».
Χωρίς την κατανόηση των πολιτικοανθρωπολογικών, ηθικοκανονιστικών και νομικοπολιτικών όψεων του διεθνούς δικαίου η ανάλυση είναι καταδικασμένη σε ένα στείρο και επικίνδυνο νομικισμό που αγνοεί την θεμελιώδη κοινωνικοοντολογική, δικαιακή και πολιτικονομική δομή του κόσμου
Τα εθνοκρατικά σύνορα αυτής της δομής προσδιορίστηκαν με πολέμους και οι συμφωνίες που τους ακολουθούσαν αποτυπώνουν τις κυριαρχικές οριοθετήσεις
Το διεθνές δίκαιο προσδιορίζει αυτή την εδαφικά-κυριαρχικά οριοθετημένη τάξη και όχι κάποια δικαιοσύνη για το που θα πρέπει να είναι τα σύνορα και ποιοι θα νέμονται τους πόρους εντός της επικράτειας άλλων κρατών γιατί εάν αυτό ήταν το ερώτημα α) θα πρέπει να κατασκευάσουμε κάποια παγκόσμια κοινωνία για να μας απαντήσει και β) πριν από αυτό όλοι θα διαφωνούσαν με όλους [Που πρέπει να είναι η Κωνσταντινούπολη ή η Ρόδος, Σε ποιο κράτος πρέπει να ανήκει η Ιερουσαλήμ, πρέπει να είναι ανεξάρτητο το κουρδιστάν, κτλ]

· Διακρίσεις στην εσωτερική ρευστή δομή του διεθνούς συστήματος (το τι ισχύει στο διεθνές σύστημα εκτιμάται με παρατήρηση, εδραίωση διαχρονικών τάσεων και εκτίμηση των αιτιών της σταθερότητας και αστάθειας)
-διεθνούς συστήματος (βασική λειτουργία η ισορροπία δυνάμεων και συμφερόντων) και βασικός διανεμητικός παράγων συμφερόντων η ισχύς.
-Διεθνούς κοινότητας (συγκροτούνται συμφωνίες, προσπάθεια να τηρούνται οι συμφωνίες, προσφυγή στους διεθνείς θεσμούς στην περίπτωση διαφορών, προσπάθεια ειρηνικής επίλυσης των διαφορών)
-Διεθνούς κοινωνίας κρατών (οι ιδιότητες της διεθνούς κοινότητας με συμπεριφορές αλληλεγγύης μεταξύ κρατών οι οποίες είναι παρόμοιες στο εσωτερικό μιας συνεκτικής κοινωνίας)
§ Επισημάνσεις:
· Η προαναφερθείσα «διεθνής κοινωνία κρατών» καμιά σχέση δεν έχει με διεθνιστικά ή κοσμοπολίτικα ιδεολογικά δόγματα όπως αναπτύχθηκαν τους δύο τελευταίους αιώνες σκοπός των οποίων ήταν η κατάργηση των κρατών και η εγκαθίδρυση ενός παγκόσμιου κράτους πάνω από μια υποθετική παγκόσμια κοινωνία ρευστών ιδιοτήτων ανάλογα με το ιδεολογικό δόγμα.
-Υποβόσκει το ερώτημα κατά πόσο αυτά τα δόγματα τους δύο τελευταίους αιώνες ήταν ιδεολογικές μεταμφιέσεις των ηγεμονικών αξιώσεων ισχύος στην ανελέητη και αδιάκοπη σύγκρουση των εκάστοτε ηγεμονικών δυνάμεων. Edward H.Carr (Θεμελιωτής της σύγχρονης επιστημονικής μελέτης της διεθνούς πολιτικής): «Η “διεθνής τάξη πραγμάτων” και η “διεθνής αλληλεγγύη” θα είναι πάντοτε τα συνθήματα εκείνων που αισθάνονται αρκετά ισχυροί ώστε να τα επιβάλουν στους άλλους. [Αναφορικά με αφηρημένες, διεθνιστικές, κοσμοπολίτικες ή άλλες οικουμενικές αρχές που πολλοί επικαλούνται κατά καιρούς] … αυτό που έχει σημασία είναι ότι αυτές οι δήθεν απόλυτες και οικουμενικές αρχές δεν συνιστούσαν καν αρχές αλλά υποσυνείδητες σκέψεις μιας εθνικής πολιτικής, η οποία βασιζόταν σε μια συγκεκριμένη ερμηνεία του εθνικού συμφέροντος σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. … Μόλις όμως γίνει προσπάθεια να εφαρμοστούν αυτές οι αρχές σε μια συγκεκριμένη πολιτική κατάσταση, αποδεικνύονται ότι είναι τα διαφανή προσωπεία των εγωιστικών κεκτημένων συμφερόντων. Η χρεοκοπία της ουτοπικής θεωρίας έγκειται όχι στην αποτυχία της να ανταποκριθεί στις αρχές της, αλλά στην αποκάλυψη της ανικανότητάς της να παράσχει κάποιο απόλυτο και ανιδιοτελές κριτήριο για τον χειρισμό των διεθνών υποθέσεων» (Edward H. Carr, Η εικοσαετής κρίση (Ποιότητα 2000) σ. 127.
§ Η επιστημονική απάντηση αυτού του ερωτήματος [για τον ρόλο των ιδεολογικών δογμάτων] μπορεί να τεκμηριωθεί μόνο σε αναφορά με την διεθνή εμπειρία και όχι γνώμες, ευσεβείς πόθους ή ψευδαισθήσεις.

· Η ύπαρξη μη κρατικών δρώντων και οργανώσεων (διεθνικών μη κυβερνητικών οργανισμών, οργανωμένου διεθνούς εγκλήματος, τρομοκρατών, διεθνικών ΜΜΕ, λαθρεμπόρων, οργανωμένου εγκλήματος κτλ), ως φαινόμενα επηρεάζουν την διεθνή πολιτική εκτιμώνται υπό το εξής πρίσμα:
-Σε ποιο βαθμό και σε ποια έκταση προκαλούν διανεμητικά αποτελέσματα για τα κράτη και τις κοινωνίες τους;
-Πόσο ελέγχονται από θεσμούς διεθνούς διακυβέρνησης;
-Πως επικυρώνονται και σε ποιο βαθμό επικυρώνονται και ελέγχονται οι διανεμητικού χαρακτήρα δραστηριότητές τους;
-Γιατί να υπάρχουν αφού υπάρχει διεθνής διακυβέρνηση;
§ Πχ γιατί να υπάρχουν ανεξέλεγκτοι κερδοσκοπικοί δρώντες και να μην υπάρχει κατ’\ αντιστοιχία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου ένας διακυβερνητικός θεσμός χρηματοοικονομικών διακινήσεων οι οποίες όπως όλοι πλέον γνωρίζουν είναι βαθύτατων συνεπειών για τα κράτη και τους πολίτες όλων των κρατών.
§ Τα κίνητρα των πολιτικών δρώντων (το εκκρεμές των ατομικών συμπεριφορών και επιδιώξεων) ελέγχονται και οριοθετούνται κανονιστικά από τις ηθικές και κανονιστικές δομές που ορίζουν οι Πολιτειακοί νόμοι.
· Ποιος και πως εμπιστεύεται και πως και ποιος θα πρέπει να ελέγχει τις βαθύτατων προεκτάσεων αποφάσεις ενός κερδοσκόπου;
Ποια είναι η σημασία αυτού του ερωτήματος: Ρωτήστε την πλειονότητα των πολιτών στα κράτη πολλών μελών της ΕΕ του Νότου!
Απλουστευτικές αντιλήψεις της κοινωνικής δομής του κόσμου

Martin Wight: «φανταστείτε μια reductio ad absurdum, μια κοινωνία με τέσσερα μέλη: έναν ανθρωπόμορφο δράκο, έναν Άγγλο ύψους δύο μέτρων που δεν μιλά καθόλου Ιαπωνικά, έναν Ιάπωνα σαμουράι, έναν πολεμιστή ευγενή, ο οποίος δεν μιλά καθόλου Αγγλικά, και έναν Κεντροαφρικανό πυγμαίο, της πρώτης παλαιολιθικής εποχής. Και όλοι αυτοί βρίσκονται σε ένα νησί που έχει το μέγεθος της Μάλτας. Αυτή είναι μια παραβολή αυτού που καλείται παγκόσμια κοινωνία» (Διεθνής Θεωρία, τα τρία ρεύματα σκέψης, σ. 174).

Μεγάλα, αλληλένδετα και συναρτημένα ερωτήματα:
Πως συγκροτούνται και πως συγκρατούνται οι κοινωνίες ως ομάδες που διαθέτουν επαρκή συνοχή ούτως ώστε να οδηγεί σε πολιτική οργάνωση, κοινούς σκοπούς, αλληλεγγύη κοινές στάσεις απέναντι στις άλλες κοινωνίες.
Πως διαιωνίζονται οι κοινωνίες ως διακριτές; κοινωνικές οντότητες
Τι είναι αυτό που ωθεί τις διακριτές κοινωνικές οντότητες να αποκτήσουν εθνική ανεξαρτησία, δηλαδή, διακριτή πολιτική κυριαρχία που θα τους επιτρέπει διακριτό τρόπο ζωής, διακριτούς νόμους και διακριτές κοινωνικές ιεραρχίες και διακριτά συστήματα διανεμητικής δικαιοσύνης.