(Δημοσιευμένο στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 4.3.2007, σ. 52).
Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία
Συντακτική ομάδα ΙΟΥ

Αγαπητοί,

Θέμα: «μεζούρα εθνικοφροσύνης» ή «μεζούρα αντιδεοντολογικής δημοσιογραφίας»;
Αναφορικά με την κριτική σας στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία 19.2.2007

Κατά καιρούς παρακολουθώ τα άρθρα σα και τις έρευνές σας. Σέβομαι τις απόψεις σας ακόμη και όταν διαφωνώ. Όμως, ερωτώ: κάνω λάθος στην εκτίμησή μου πως στην γενικότερη «προοδευτική» (όπως εσείς οι ίδιοι φαίνεται να κατανοείτε αυτόν τον όρο) θεώρηση των πραγμάτων υποβόσκει ένας «αντι-ιμπεριαλισμός» και ένας «αντι-ηγεμονισμός»; Αν η απάντηση είναι καταφατική, τότε η επίθεση κατά όσων αντιδρούν στα «βιβλία ιστορίας» που επηρεάζονται από τις σχετικές ιστοριογραφίες είναι τουλάχιστον ατυχής και άστοχη, και οπωσδήποτε αντιφατική.
Συναφώς, αν ενδιαφέρεστε, διαβάστε στην διεύθυνση http://www.ifestos.edu.gr/47.htm το θεμελιωμένο δοκίμιο του Jonathan Mowat και όλη την συναφή βιβλιογραφία στην οποία αυτός παραπέμπει. Εάν το διαβάσετε θα διαπιστώσετε τι ακριβώς υποκρύπτει η δήθεν ειρηνιστική «κριτική κονστρουκτιβιστική» «ιστοριογραφία» που με τόση βιασύνη υπερασπιστήκατε. Πρόκειται για πασίγνωστα φαινόμενα και η γνώση τους βοηθά στην κατανόηση των κύριων χαρακτηριστικών των σύγχρονων στρατηγικών προσεγγίσεων των ΗΠΑ. Επιτρέψτε να περιγράψω κάποιες πτυχές: Πολλά νήματα διεθνικών χρηματοδοτήσεων φθάνουν μέχρι τους πιο απομακρυσμένους υπόγειους διαδρόμους του αμερικανικού Πενταγώνου και σε πλήθος «σόρους, σοράκια και κοράκια» του κοινωνικοπολιτικά ανεξέλεγκτου διεθνικού υποκόσμου (και σε πολυδαίδαλες χρηματοδοτήσεις «αθώων» και «λιγότερο αθώων» ιδρυμάτων στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, και όχι μόνο). Αυτή η περιγραφή δεν σχετίζεται με συνομωσιολογικές ερμηνείες της ιστορίας. Αφορά την κυριότερη στρατηγική των αμερικανών τις τελευταίες δεκαετίες (δηλαδή αυτή της «μαλακής ισχύος»). Όσοι δεν κατανοούν αυτή την καίρια πτυχή της σύγχρονης διεθνούς πολιτικής, πιθανότατα άθελά τους, γίνονται βοηθητικά «εξαρτήματα μαλακής ισχύος» των πιο αντιδραστικών δυνάμεων του διεθνικού υποκόσμου και ποικίλων «υπηρεσιών» ή «ιδρυμάτων» που συστηματικά επιδιώκουν να (επι)στρατεύσουν τους αναρίθμητους πλέον διεθνικούς δρώντες.
Ερωτώ: Τι είναι προτιμητέο, τίμιο και ορθό; Ασκητικοί κα αξιολογικά ελεύθεροι ακαδημαϊκοί που αναζητούν την ιστορική αλήθεια στην βάση βάσιμων προσεγγίσεων; Ή, αντίθετα, αυτιστικές, στρεβλές και διαστρεβλωτικές ιστοριούλες «διεθνικά» χρηματοδοτούμενες από τις πιο μυστηριώδεις πηγές συμπεριλαμβανομένων των «ιδρυμάτων» του κερδοσκόπου Σόρος. Στην διεύθυνση http://www.ifestos.edu.gr/59.htm θα βρείτε δική μου ανάλυση στην οποία θα διαπιστώσετε ότι οι αντιδράσεις πολλών από εμάς δεν σχετίζονται με εμμονές στην μια ή άλλη «εθνική ιστοριογραφία». Αυτό, εξάλλου, θα ήταν αντιφατικό, μιας και κύριος άξονας της κριτικής των περισσότερων αντιρρήσεων που εκφράστηκαν είναι ότι μόνο η αξιολογικά ελεύθερη ιστοριογραφία είναι έγκυρη και αξιόπιστη. Ουσιαστικά, το μόνο που υποστηρίζεται είναι ότι καλή ιστορία είναι αυτή που αποτυπώνει με ακρίβεια τα ιστορικά γεγονότα.
Γιατί, εξάλλου, παραβλέπετε το γεγονός ότι οι συγγραφείς των βιβλίων ιστορίας που χρηματοδοτεί το μυστήριο CDRSEE δηλώνουν δημόσια ότι «διαχειρίζονται» την ιστορική γνώση για να επιφέρουν συγκεκριμένα πολιτικά αποτελέσματα; Είναι αυτό βάσιμη επιστημονική προσέγγιση; Γνωρίζετε εσείς κάποιο σοβαρό ιστορικό που να θεωρεί την προγραμματική ιδεολογική δέσμευση του ιστοριογράφου μεθοδολογικά ορθή;
Επιτρέψτε επίσης να επισημάνω ότι αδικείτε όσους αντέδρασαν με το να ισοπεδώνονται οι πάντες και τα πάντα. Αυτοί που αντέδρασαν δεν είναι όπως το εμφανίσατε, ένα περίπου τσούρμο «αυτόκλητων εθνικοφρόνων». Είναι ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων όλου του ιδεολογικού και πολιτικού φάσματος που δεν θέλει, πίσω από την ιστοριογραφία που ρέει στα δημόσια σχολεία να βρίσκονται χρηματοδοτήσεις με νήματα που φθάνουν μέχρι τα στρατηγεία της μαλακής ισχύος στις ΗΠΑ ή αδιαφανών κερδοσκόπων όπως ο Σόρος. Θέλουν την ιστορία που διαβάζουν τα παιδιά τους να την γράφουν αξιολογικά ελεύθεροι, αδέκαστοι και ανεπηρέαστοι επιστήμονες. Η σύγκλιση απόψεων για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα ετερόκλητων ατόμων δεν σας νομιμοποιεί, προφανώς για λόγους εντυπώσεων, να τους τσουβαλιάζεται εξομοιωτικά και ισοπεδωτικά, για να στηρίξετε αυτό που προφανώς ευνοείτε, δηλαδή τα «κριτικά» θεωρήματα και ιδεολογήματα. Δικαίωμα έκφρασης αντιρρήσεων κατά της παρακμής έχουν όλοι, ανεξαρτήτως ιδεολογικής, φιλοσοφικής ή πολιτικής προτίμησης. Το τσουβάλιασμά τους για να κτυπηθεί η δίκαιη και ορθολογιστική αντίρρησή τους στα μάτια του δικού σας εξ αντικειμένου ετερόκλητου αναγνωστικού κοινού μόνο ηλίθιους μπορεί να ξεγελάσει. Εξάλλου, το γεγονός ότι εσείς διαφωνείτε με κάποιους που υπέγραψαν δεν σημαίνει ότι μπορεί να αφορίζετε τις ίδιες τις αντιρρήσεις ή να εγκαλείτε τις προθέσεις (το ίδιο θα έκαναν κάποιοι άλλοι για εσάς μιας και επικαλείστε τον Μεταξά για να στηρίξετε τον Κεμάλ ως απελευθερωτή, δεν το κατανοείτε;). Οι περισσότεροι «αυτόκλητοι εθνικόφρονες» (sic), σε τελευταία ανάλυση, ανεξαρτήτως ιδεολογικών και πολιτικών καταβολών, δικαίως διαμαρτύρονται γιατί εκτιμούν ότι οι προγραμματικά ιδεολογικά προκατειλημμένες ιστοριογραφικές τσαρλατανιές αποτελούν έσχατη επιστημονική κατάντια ζημιογόνα για την δημόσια πνευματική υγεία (και κυρίως την πνευματική υγεία των ανυποψίαστων παιδιών τους).
Εν τέλει, υποστηρίζεται από τους πλείστους «αντιρρησίες», καλή ιστορία είναι μόνο μια: η ακριβής αποτύπωση της πραγματικότητας. Και η ιστορική πραγματικότητα ρέει αίμα, κυρίως αίμα όσων επαναστάτησαν κατά των φασιστικών πολυεθνικών αυτοκρατοριών και κατά των αποικιοκρατών. Αυτό το αίμα είναι ιστοριογραφικά σημαντικό να τονιστεί και να αναδειχθεί, όχι να υποβαθμιστεί ή εξαφανιστεί. Αυτό ακριβώς το αίμα αποτέλεσε την κύρια διαμορφωτική και κινητήρια δύναμη που επέτρεψε σ’ όλους τους κυρίαρχους λαούς να απολαμβάνουν σήμερα την συλλογική τους ελευθερία και την συλλογική τους ετερότητα. Η ακριβής μνημόνευση αυτών των καταστατικών (για την ελευθερία-ανεξαρτησία των σημερινών κυρίαρχων κοινωνιών) ιστορικών γεγονότων, ενισχύει το φρόνημά τους για την ανεξαρτησία τους (κάτι που προφανώς ενοχλεί μερικούς εντός και εκτός συνόρων …). Σε κάθε περίπτωση, αποτελεί ιστοριογραφική ιεροσυλία να υποβαθμίζονται ή να αποκρύπτονται σημαντικά ιστορικά γεγονότα όπως οι επαναστάσεις ελευθερίας και οι εθνικοαπελευθερωτικοί αγώνες (θυμίζω ότι πρωτεργάτιδα τέτοιων επιστημολογικών ανοσιουργημάτων τα θέλει ιστοριογραφικά υποβαθμισμένα γιατί … ρέουν αίμα).
Εκφράζοντας αντιρρήσεις γι’ αυτές τις επιστημολογικές τσαρλατανιές, στο δικό μου σημείωμα αλλά και σε πολλά άλλα κείμενά μου, περιγράφω το γεγονός ότι η «κριτική κονστρουκτιβιστική» ιστοριογραφία προγραμματικά τα υποβαθμίζει ή τα αποσιωπά. Αυτή η «κριτική» στάση δεν συνδέεται με κάποια βάσιμη επιστημολογική επιλογή αλλά με συγκεκριμένες ιδεολογικές και πολιτικές επιλογές ελάχιστα επιστημονικές. Όπως επίσης τεκμηριώνω σε πολλές αναλύσεις μου –και όπως οι ίδιοι οι αμερικανοί δηλώνουν–, με τον ένα ή άλλο τρόπο η «κριτική κονστρουκτιβιστική» ιστοριογραφία αποτελεί στις μέρες μας το κυριότερο εργαλείο της στρατηγικής «μαλακής ισχύος» που στοχεύει στην υπονόμευση της αξίωσης των κυρίαρχων κοινωνιών για ανεξαρτησία, δηλαδή για συλλογική ελευθερία. Εσείς με ποια μεριά είστε; Σε τελευταία ανάλυση, αν κάποιος είναι κατά της ανεξαρτησίας των λιγότερο ισχυρών κοινωνιών και υπέρ των σκοπών των γερακιών των «πενταγώνων» ή διεθνικών σόρων, σορακιών και κορακιών, ας το πει ευθέως. Ας μη κρύβεται πίσω από ιστοριογραφικούς μανδύες ή ισοπεδωτικές και εξομοιωτικές κριτικές κατά όσων αιτιολογημένα αντιδρούν (και όλοι δικαιούνται να αντιδρούν χωρίς αυτό να τους εξομοιώνει).
Άγνοια για τα πιο πάνω είναι ανεπίτρεπτη, ιδιαίτερα όταν, επιτρέψτε μου να πω, η άγνοια μετατρέπεται σε ισοπεδωτική και δολοφονική κριτική. Αυτό ούτε δεοντολογικό είναι ούτε εξυπηρετεί την καλόπιστη δημοσιογραφική κριτική ή τον πολιτισμένο δημόσιο διάλογο.

Με τιμή

Παναγιώτης Ήφαιστος
18.2.2007

Υστερόγραφο

Εκ των υστέρων, πρόσεξα ότι στην σελίδα 54 παρατίθεται κομμάτι από την προαναφερθείσα ανάλυσή μου. Για δύο τουλάχιστον λόγους, δεν εκφράζει το νόημα του σημειώματός μου: Πρώτον, το 28 σελίδων σημείωμά μου έχει ως κύριο αντικείμενο όχι αυτό που τονίσατε αλλά την επιστημολογικά διάτρητη «κριτική κονστρουκτιβιστική» ιστοριογραφική προσέγγιση (παραπέμποντας μάλιστα στην ιστορική μέθοδο του Θουκυδίδη που αποδέχονται όλοι οι καλοί ιστορικοί). Το γεγονός ότι είναι (διεθνο)αναρχικών παραδοχών είναι σημαντικό και μπορεί να άγγιξε δικές σας ευαίσθητες χορδές αλλά κατέχει δευτερεύουσα θέση στο επίμαχο σημείωμά μου. Δεύτερον, κύρια πτυχή της δικής μου ανάλυσης, που όλως περιέργως παρακάμπτετε, είναι το γεγονός ότι επαληθεύεται η συνάφεια της «κριτικής κονστρουκτιβιστικής» ανάλυσης με την φασιστοειδή αμερικανική στρατηγική «μαλακής ισχύος». Εάν διαβάσετε προσεκτικά τόσο το κείμενό μου όσο και το δικό σας απόσπασμα στην σελίδα 54 θα διαπιστώσετε ότι το απόσπασμα που παραθέσατε δεν εκφράζει το γράμμα ή το πνεύμα του δικού μου σημειώματος (αλλά και άλλων κειμένων που κατά καιρούς γράφω). Σε κάθε περίπτωση, οι δικές μου –αξιολογικά ελεύθερες– αντιρρήσεις καμιά σχέση δεν έχουν με κάποιου είδους «εθνικά ορθή ιστορία», όπως εσείς ισχυρίζεστε. Εξάλλου, για να είμαι πιο ακριβής, οι πλείστες αντιδράσεις στις οποίες παραπέμπετε –και τις οποίες αντιδεοντολογικά αναμιγνύετε αδιάκριτα και εξομοιώνετε αφοριστικά– δεν αναφέρονται σε «εθνικά κριτήρια» αλλά στο γεγονός ότι εισρέουν ιδεοληψίες και ιδεολογήματα που υπονομεύουν την ακριβή αποτύπωση των ιστορικών γεγονότων. Η διόρθωση κάποιων ιστορικών λαθών, δεν περνά μέσα από την ιδεοληπτική διαστρέβλωσή των κύριων και διαμορφωτικών ιστορικών γεγονότων. Εκτός λοιπόν και αν για κάποιους περίεργους λόγους θέλετε να διαστρεβλώνετε τις απόψεις αυτών στους οποίους παραπέμπετε (κάτι που θέλω να πιστεύω ότι δεν συμβαίνει), καλά θα κάνετε όταν αναφέρεστε σε μένα να διαβάζετε πιο προσεκτικά τις θέσεις μου, καθώς και τις δεκάδες ακαδημαϊκά βιβλία, άρθρα και δοκίμια που τις στηρίζουν.