Ομιλία Βάσου Λυσσαρίδη στην εκδήλωση Κυπρίων Ελλάδας στην Αθήνα 5.11.2005

Εισαγωγικό σημείωμα Π. Ήφαιστου. Όσοι γνωρίζουν την πολιτική διαδρομή του Βάσου Λυσσαρίδη, γνωρίζουν επίσης ότι είναι μια πολιτική και πνευματική προσωπικότητα τεράστιου διαμετρήματος προικισμένη με μοναδικό ήθος. Κυρίως, ο Λυσσαρίδης αναγνωρίζεται από τις σταθερές υπέρ ελευθερίας παραδοχές που πάντοτε υιοθετούσε και που πάντοτε οδηγούσαν τα βήματά του. Πολιτική προσωπικότητα ανεπανάληπτης ικανότητας ορθολογιστικής σκέψης, ο Λυσσαρίδης κατάφερε να βρίσκεται πάντοτε στην σωστή πλευρά, δηλαδή στην πλευρά που αενάως υπερασπίζεται την ελευθερία. Μπόλιασε μια ολόκληρη γενιά -όχι μόνο έλληνες αλλά και πολλούς άλλους σε πολλά μήκη και πλάτη της γης- με τις υπέρ ελευθερίας ιδέες του, ενώ αν απουσίαζε από την Κύπρο, ή αν τον σκότωναν το 1974 όταν δολοφονήθηκε ο Δώρος Λοίζου, σίγουρα διαφορετική θα ήταν η πορεία της Κύπρου μετά το 1974. Όπως και πριν το 1974 όταν ορθολογιστικά υπερασπίστηκε την Κυπριακή Δημοκρατία, μετά το 1974 αποτέλεσε το κύριο στήριγμα των φωνών αντίστασης στο τριπλό έγκλημα που επιβουλευόταν την ελευθερία των Κυπρίων (το χουντικό πραξικόπημα, την τουρκική εισβολή και τις ατερμάτιστες βρετανικές νεοαποικιακές συνομωσίες). Όχι μόνον κομματικοί οπαδοί του αλλά και πολλοί άλλοι τον ακολούθησαν με αποτέλεσμα να επιβιώσει η Κυπριακή Δημοκρατία.

Τσε Γκουεβάρα, ο γιατρός Βάσος Λυσσαρίδης, Δώρος Λοίζου.

Ανεξαρτήτως εποχής, ιδεολογικών παραδοχών και εθνικής καταγωγής, ο Τσε αποτελούσε και συνεχίζει να αποτελεί σύμβολο όσων αντιστέκονται στον ιμπεριαλισμό και στον ηγεμονισμό.

Ο «γιατρός» αποτελούσε (και συνεχίζει να αποτελεί) ηθικό πρότυπο, παράδειγμα υγιούς φιλοπατρίας και υπόδειγμα πολιτικού ορθολογισμού.

Ο Δώρος, ποιητής πέθανε πρόωρα στην δολοφονική απόπειρα (λέγεται, της ΣΙΑ) κατά του Βάσου Λυσσαρίδη στην πλατεία ΟΧΙ της Λευκωσίας στις 30.8.1974. Μας άφησε τουλάχιστον ποιήματα που πάντα θα εμπνέουν.

Ο υπογράφων (φωτογραφία λίγους μήνες μετά στην Αθήνα ως φοιτητής) εκείνη τη στιγμή της δολοφονικής απόπειρας βρισκόταν μερικά μέτρα στον πιο κάτω δρόμο.

Τα πέντε τελευταία χρόνια, ακόμη και όταν μερικοί στην δική του παράταξη αμφιταλαντεύτηκαν, ο Λυσσαρίδης αποτέλεσε και πάλιν τον πνευματικό και πολιτικό φάρο για όσους αντιστάθηκαν κατά της μεγαλύτερης απειλής που αντιμετώπισε ο κυπριακός λαός στην ιστορία του: Τις απειλές και τους εκβιασμούς που θα μπορούσαν να τον οδηγήσουν στις 24.4.2004 να ψηφίσει υπέρ του φασιστοειδούς σχεδίου Ανάν που θα ενταφίαζε την ελευθερία του παντοτινά.

Η αξίωση ελευθερίας που ενσαρκώνει ο Λυσαρρίδης βρίσκεται πέραν συμβατικών ιδεολογικών αιτιολογήσεων της συμβατικής ενδοκρατικής και διακρατικής διαμάχης. Αν και όχι «εκπαιδευμένος» φιλόσοφος η πηγαία πολιτική φιλοσοφία των διεθνών σχέσεων του «γιατρού», όπως συνηθίζουν να τον αποκαλούν οι κύπριοι, ενσαρκώνει την αέναη αντίσταση των φιλειρηνικων κοινωνιών για ελευθερία-πολιτική κυριαρχία κατά των ανελεύθερων κατεξουσιαστικών ηγεμονικών αξιώσεων. Ο βίος του θα μπορούσε κάλλιστα να γίνει αντικείμενο πολλών διδακτορικών διατριβών που θα διερευνούσαν άτομα και ιδέες που ενσαρκώνουν την αξίωση ελευθερίας-ανεξαρτησίας των φιλειρηνικών κοινωνιών στην αέναη αντίστασή τους κατά των ηγεμονικών αξιώσεων.

Το κείμενο της ομιλίας που ακολουθεί φιλοξενείται στην παρούσα ιστοσελίδα κυρίως επειδή στην εποχή που οι Έλληνες κατακλύζονται από ανεκδοτολογικά «ιστορικά» κείμενα, από υπεραπλουστευμένες προπαγανδιστικές εκλογικεύσεις και από ιδεολογήματα ή θεωρήματα που σκοπό έχουν να υπονομεύσουν την πολιτική κυριαρχία των ελλήνων, ο Λυσσαρίδης προσφέρει μια ακριβοδίκαιη και διυποκειμενικά μαρτυρούμενη εκδοχή της πορείας της Κύπρου κατά την διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών. Ο ποιητικός του λόγος, η γνησιότητα των διατυπώσεών και η ρητορική του ικανότητα αναδεικνύουν χωρίς να επισκιάζουν την αλήθειαν.

Άνθρωποι όπως ο Λυσσαρίδης που διόλου τυχαία βρισκόταν πάντα στις επάλξεις αυτών που αγωνίζονται για ελευθερία λένε πάντοτε την αλήθειαν. Αλήθεια που διαπερνά τα σύνορα, τις εθνικότητες και τις ιδιοτελείς συμβατικές ενδοκρατικές, κομματικές ή διακρατικές διαμάχες.

Π.Ήφ. Δεκέμβριος 2005

Απομαγνητοφωνημένο κείμενο της ομιλίας

1955-2005. Πενήντα οδυνηρά χρόνια ημι-ανεξάρτητης πορείας.
Πενήντα χρόνια ηρωϊσμών και προδοσιών, επιτευγμάτων και παραλήψεων.
Πενήντα χρόνια λαϊκής ανάτασης και ιστορικών πλαστογραφιών.
Πενήντα χρόνια που σημάδεψαν την ιστορία του Ελληνισμού της Κύπρου πιο καταλυτικά από κάθε άλλη περίοδο της πολυχιλιόχρονης ιστορίας του.
Με τα καταθλιπτικά αποτελέσματα να αποτελούν το κληροδότημα στις νέες γενιές.
Με το διάτρητο συρματόπλεγμα να εμπαίζει την αφέλεια μας ότι δήθεν ράγισαν τα διαχωριστικά σύνορα.
Με τον Πενταδάκτυλο να σαρκάζει όταν του ζητούμε να αποσείσει τους δεσμώτες.
Κι αυτό θα με κυνηγάει στον ύπνο και τον ξύπνιο μου και θα το επαναλαμβάνω μονότονα σε κάθε επαφή μου στον μητροπολιτικό και τον Κυπριακό χώρο.
Ξέρουν πως ο βράχος δεν έχει χέρια να τους αποδιώξει.
Εσένα Πενταδάκτυλε να
ξεριζώσουν δεν μπορούν
Εμάς δυό μέτρα συρματόπλεγμα
δυό μπαταριές και μια βρισιά
γιατί μας αποδιώχνουν
Μακρά η βιολογική μου διαδρομή. Είχα το προνόμιο ή τη δυστυχία να βιώσω προσωπικώς όλες τις κρίσιμες ώρες της νεώτερης ιστορίας του Κυπριακού Ελληνισμού. Και να μαρτυρήσω δείγματα εξευτελισμού του θανάτου από απροσκύνητους αγωνιστές αλλά και βουτυροσπόνδυλες προσαρμογές σε ξένες πιέσεις και προσωπικές φιλοδοξίες.
1955.Η Βρετανική αυτοκρατορία ετοιμόρροπη αλλά και ασθμαίνουσα να συντηρήσει εστίες πολιτικοστρατιωτικής παρουσίας.
Η Κύπρος προσφερόταν λόγω μεγεθών και της μικτής δημογραφικής σύνθεσης.
Η Βρετανική αποικιοκρατική διοίκηση απέκλειε κάθε ειρηνική ανέλιξη όχι μόνο προς αυτοδιάθεση-ένωση όπως ήταν το αρχικό αίτημα αλλά και προς λειτουργική και βιώσιμη αυτοκυβέρνηση.
Στόχος η επιβολή διαιρετικού, μη λειτουργικού καθεστώτος για «μόνιμη» διασφάλιση της πολιτικής τους κηδεμονίας και της κυρίαρχης γεωγραφικής στρατιωτικής τους παρουσίας.
Το ουδέποτε του Χόπκινσον αποτελούσε το απαύγασμα της Βρετανικής πολιτικής.
Η πλήρης απουσία αιρετών σωμάτων, και στοιχειωδών δημοκρατικών θεσμών απέκλειε εξελικτική ειρηνική πορεία.
Αποτελεί αυταπάτη η άποψη ότι η Μ. Βρετανία θα επέτρεπε σταδιακή μετάβαση σε ανεκτή και βιώσιμη μορφή ανεξαρτησίας.
Η βίαιη έκρηξη ήταν νομοτελειακώς αναπόφευκτη.
Η παθητική αντίσταση θα μπορούσε να αποβεί αποτελεσματική σε αχανείς χώρες όπως η Ινδία (και εκεί δεν ήταν πάντα παθητική) αλλά θα ήταν ατελέσφορη στην μικρή Κύπρο.
Η ΕΟΚΑ αποτελούσε την έκφραση της λαϊκής έκρηξης.
Οι αγωνιστές εξευτέλιζαν τον θάνατο. Οι ζωντανοί ζήλευαν τους όρθιους νεκρούς. Ο Αυξεντίου ξαναζωντάνευε τις Θερμοπύλες, ο Μάτσης με την πρακτική αυτοπυρπόληση (αν θα βγω, θα βγω πυροβολώντας) μας αναβίωσε το Αρκάδι κι ο έφηβος ποιητής Παλληκαρίδης αναζητούσε το μονοπάτι για να βρει λευτεριά στο σχοινί της αγχόνης.
Είναι γεγονός ότι έλειπε η ολοκληρωμένη στρατηγική και η ανάλυση των εμπλεκομένων συμφερόντων ιδιαίτερα ο ρόλος της Τουρκίας, την οποίαν επανενέπλεξαν στο Κυπριακό πολιτικό προσκήνιο οι τότε Ελληνικές κυβερνήσεις, με την τριμερή.
Η ΕΟΚΑ υπήρξε ένα γνήσιο εθνικο-απελευθερωτικό κίνημα.
Η μαζική, αυτοθυσιακή συμμετοχή αποδεικνύει του λόγου το αληθές.
Η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία ανήκε στη δεξιά. (Ο Μακάριος διαφοροποιήθηκε στη διαδρομή).
Όμως το εθνικο-απελευθερωτικό κίνημα δεν ήταν ιδεολογικό και ο αντι-αποικιακός χαρακτήρας του τού προσέδιδε σαφή προοδευτική χροιά.
Είναι χαρακτηριστικό ότι με εντολή της ηγεσίας του ΕΟΚΑ ανατινάχθηκαν αεροπλάνα που προορίζονταν για τη Γαλλοβρετανική επίθεση ενάντια στο Νάσσερ.
Η δε προσωπική μου εμπειρία είναι ακόμα πιο ενδεικτική. Έγινα δεκτός με γνωστή την ιδεολογική μου κατεύθυνση. Στα πρώτα βήματα με συμφωνία ιδρύσαμε την οργάνωση αριστερών πατριωτών και μού αποδόθηκε ο τίτλος του μοναδικού πολιτικού τομεάρχη.
Η Μ. Βρετανία ενέπλεξε την Τουρκία για να αξιοποιήσει την Τουρκοκυπριακή μειονότητα, να διασπάσει το εσωτερικό μέτωπο και να επιβάλει λύσεις φυλετικού και διοικητικού διαχωρισμού, διατηρώντας κυριαρχία σε 2,5% των Κυπριακών εδαφών με την προσωνυμία των κυρίαρχων Βρετανικών βάσεων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου και των περί αποικιοκρατίας ψηφισμάτων του Ο.Η.Ε.
Η επανάσταση δεν ηττήθηκε στρατιωτικά και αυτό αποτέλεσε θετικό εμβολιασμό για το παγκόσμιο αντιαποικιακό κίνημα, ιδιαίτερα στην Αφρική, κατέληξε όμως σε πενιχρό αποτέλεσμα με τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου.
Με τον φυλετικό διαχωρισμό, το δικαίωμα αρνησικυρίας του Τουρκοκύπριου αντιπροέδρου, την κηδεμονική παρουσία της Τουρκίας, το μη λειτουργικό σύνταγμα τα αδιέξοδα ήσαν αναπόφευκτα.
Οι καλούμενες διακοινοτικές διαταραχές του 1963-4 ήσαν στην πραγματικότητα το πρώτο βήμα της κοινής Αγγλο-τουρκικής πολιτικής για δημιουργία ενός Τουρκο-πολιτικο-στρατιωτικού προγεφυρώματος κατά το δυνατό ομοιογενούς. Σ΄ αυτό το συμπέρασμα καταλήγει και η έκθεση του τότε Γ.Γ. του Ο.Η.Ε. Ου Θάντ.
Η απόδοση ευθυνών στην πρόταση 13 σημείων του Μακαρίου για λειτουργικότητα του συντάγματος και από ημετέρους αποτελεί πολιτικό μαζοχισμό. Από πότε προτάσεις οδηγούν αντί σε διάλογο σε αδιέξοδο;
Τα διχοτομικά σχέδια αποκτούν την τελική τους μορφή με τον Κίσσιντζερ όπως αποδεικνύεται από τα δημοσιευθέντα αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ. Ο Κίσσιντζερ κατέληγε ότι η λύση του Κυπριακού θάπρεπε να επιδιωχθεί με τον γεωγραφικό διαχωρισμό των κοινοτήτων. Αυτό δεν ήτο εφικτό με ειρηνικές διαδικασίες. Έτσι προκρίθηκε η αξιοποίηση της υποχείριας χούντας για πραξικόπημα δολοφονία του Μακαρίου, βίαιο διαχωρισμό, επιβολή πειθήνιου καθεστώτος και γεωγραφικών και διοικητικών-φυλετικών ημιδιχοτομικών σχεδίων.
Ο πλήρης διαχωρισμός εθεωρείτο επισφαλής. Οι Βρετανοί δεν θα είχαν επιδιαιτητικό ρόλο και το ένα τμήμα θα έφερε την επίσημη Ελληνική παρουσία στην ανατολική Μεσόγειο.
Το σχέδιο πέτυχε με μια όμως επιπλοκή. Την επιβίωση του Μακαρίου.
Έγινε προσπάθεια νομιμοποίησης του μεταπραξικοπήματος με κύρια δύναμη αντίδρασης την ΕΔΕΚ.
Έγινε επίσης προσπάθεια να αξιοποιηθεί η μεταπραξικοπηματική κατάσταση για νομιμοποίηση και επέκταση της Τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας σ΄ ολόκληρη την Κυπριακή επικράτεια με το σχέδιο Γκιουνές.
Προσφέρω την προσωπική μου μαρτυρία. Τα εκατοντάδες αυτόματα που είχαν προγραμματισθεί για κατασίγαση της φωνής αντίδρασης στη σύνταξη της πολιτικής ηγεσίας (νόμιμης και πραξικοπηματικής) σίγησαν κάτω από την επιχειρηματολογία μας, γιατί οι δεκαοχτάχρονοι χειριστές δεν ήσαν προδότες, αλλά παραπλανημένοι. Γι αυτό έριξα το σύνθημα δεν υπάρχουν προδότες λαοί, αλλά προδομένοι.
[Εμβόλιμο σχόλιο του Π. Ήφαιστου: Αυτή η επισήμανση του αδιάφθορου διαχρονικά συνεπή ήρωα της ελευθερίας Βάσου Λυσσαρίδη είναι καίριας ιστορικής σημασίας. Αποστομώνει εκείνους τους μεταπράτες των διεθνοφασιστικών αξιώσεων όταν αγωνιώντας να επιβάλουν το ανελεύθερο σχέδιο Αναν την περίοδο 2000-2004 επιχείρησαν να δολοφονήσουν τον χαρακτήρα πολλών πολιτικών προσώπων στην Κύπρο στην βάση των πολιτικών διαχωρισμών της περιόδου 1974-73 (τους οποίους, διαχωρισμούς, εισήγαγε στους ανυποψίαστους κυπρίους ο ελλαδικός χουντισμός της εποχής εκείνης, αίτιο του εγκλωβισμού πολλών γνήσιων αγωνιστών σε φαύλο κύκλο αυτοκτονικών αντιπαραθέσεων). Οι πρακτικές δολοφονίας χαρακτήρων απορρέουν από αυτό που σε άλλη περίπτωση ονόμασα ελλαδικό αναρχονεοφιλελευθεροφασιστικόεπεικοινωνικό σύμπλεγμα (με προεκτάσεις στην Κύπρο) που όλως περιέργως στηρίζει κάθε υπονόμευση της πολιτικής κυριαρχίας των ελλήνων. Η προσωπική εμπειρία του υποφαινόμενου είναι η ίδια με τον Βάσο Λυσσαρίδη. Στην πριν και αμέσως μετά το 1974 περίοδο, όπως και πολλοί άλλοι με πυξίδα την πολιτική φιλοσοφία του «γιατρού» (Λυσσαρίδη), έτυχε να βρίσκομαι πάντοτε στην ορθή πλευρά των αντιπαραθέσεων. Ποτέ, εν τούτοις, δεν θα ταύτιζα τους γνήσιους πατριώτες που παρασύρθηκαν από τους εγκάθετους χουντικούς με τους ελάχιστους συνειδητούς συνοδοιπόρους και συνεργάτες της Χούντας που ηγήθηκαν του πραξικοπήματος στην Κύπρο. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι μερικοί από αυτούς τους κύπριους που το 1974 έπαιξαν το παιχνίδι της υπονόμευσης της κυπριακής ανεξαρτησίας μαζί με τους ελλαδίτες νεοφιλελευθεροαναρχοπροοδευτικούς αντίστοιχούς τους υπήρξαν οι φανατικότεροι υποστηρικτές του ανελεύθερου σχεδίου Αναν].
Σε 15 μέρες τα αυτόματα στα χέρια ολιγάριθμων δολοφόνων αυτή την φορά προσπάθησαν να εκτελέσουν την φωνή που επέμενε ότι η συνταγματική νομιμότητα αποκαθίσταται μόνο με την επάνοδο του νομίμως εκλεγέντος προέδρου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Θύμα ο Δώρος Λοϊζου που έκτοτε απόβηκε σύμβολο αγώνα και που εξακολουθεί με το ματωμένο πρόσωπο ανάποδα να κρατάει τσίλιες στα σταυροδρόμια της ανθρωπότητας και να παραμένει στην ομόνυμη τώρα πλατεία φρουρός για λευτεριά και δικαίωση.
Τα σχέδια συνεχίσθηκαν με άλλη μορφή. Τον εκβιασμό για αποδοχή λύσεων που θα μονιμοποιούσαν και νομιμοποιούσαν τα κατοχικά δεδομένα.
Με τη λανθασμένη επιλογή του διακοινοτικού διαλόγου που ενώ δεν ήταν διακοινοτικός πρόσφερε άλλοθι στην κατοχική Τουρκία και με τις συνεχείς μονόπλευρες υποχωρήσεις μεταθέταμε συνεχώς τα πλαίσια του διαλόγου με τους διεθνείς Πόντιους Πιλάτους να προτείνουν λύσεις μέσης απόστασης μεταξύ των συνεχώς αναβαθμιζομένων απαιτήσεων του θύτη και των αεί υποβαθμιζομένων αιτημάτων του θύματος.
Έτσι φτάσαμε στην επιδιαιτησία και το δημοψήφισμα για το σχέδιο Ανάν.
Ευτυχώς είναι τώρα αποδεκτό καθολικώς ότι δεν πρέπει να επαναληφθεί το λάθος της αποδοχής επιδιαιτησίας, ασφυκτικών χρονοδιαγραμμάτων και δημοψηφίσματος χωρίς πρότερη συμφωνία.
Το σχέδιο Ανάν θα καταργούσε την Κυπριακή Δημοκρατία, την ένταξη θα υπέγραφαν δυο ισότιμοι συμπρόεδροι (Παπαδόπουλος και Ντενκτάς), σε περίπτωση αδιεξόδου θα είχαμε διαρχία και διπλή αναγνώριση. Δεν θα αναφερθώ στα εγγυητικά επεμβατικά δικαιώματα της Τουρκίας, την εσαεί στρατιωτική παρουσία, την κατάργηση της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας με ξένους δικαστικούς να λύουν πολιτικά αδιέξοδα και να καταρτίζουν τον προϋπολογισμό, την καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την μετατροπή των Ελληνοκυπρίων σε δεύτερης τάξης Ευρωπαίων πολιτών, την διαγραφή των δικαστικών αποφάσεων κ.τ.λ.
Για πρώτη φορά στην Κύπρο μαρτυρήσαμε κοινωνία πολιτών που έσπαζε τα κομματικά στεγανά. Το σχέδιο απορρίφθηκε από το 76% των Ελληνοκυπρίων, αλλά ίσως και την πλειοψηφία των Τουρκοκυπρίων δεδομένου ότι οι καθοδηγούμενοι έποικοι αποτελούσαν την πλειοψηφία του εκλογικού σώματος στις κατεχόμενες περιοχές.
Και τώρα;
Θα αξιοποιήσουμε την παρουσία μας στην Ε.Ε. ή θα επιτρέψουμε να μετατραπεί σε μπούμερανγκ με πιέσεις προς τη δική μας πλευρά για αποδοχή λύσεων που συγκρούονται μετωπικά με το Ευρωπαϊκό κεκτημένο;
Δεν πετύχαμε όσο έπρεπε αναφορικά με τις προϋποθέσεις για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων Ε.Ε.-Τουρκίας.
Δηλαδή οδικό χάρτη για τερματισμό της κατοχής, πρότερη αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας και υλοποίηση του πρωτοκόλλου.
Όμως δεν ταιριάζει ο θρήνος σε όσους εμπλέκονται σε εθνικούς αγώνες.
Υπάρχουν περιθώρια διορθωτικής πορείας.
Η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας προϋποθέτει και την δική μας συγκατάθεση.
Και ενώ Ελλάδα και Κύπρος σταθήκαμε ευνοϊκά προς Ευρωπαϊκή στροφή της Τουρκίας το καταστήσαμε σαφές ότι στόχος είναι ο εξευρωπαϊσμός της Τουρκίας και όχι η Ευρωπαϊκή κατολίσθηση προς αντιευρωπαϊκές, παράνομες αξιώσεις της Τουρκίας.
Πρώτο δείγμα γραφής το πρώτο κεφάλαιο της συμμόρφωσης της Τουρκίας στις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη τελωνειακή σύνδεση.
Να ενιστάμεθα στο άνοιγμα άλλων κεφαλαίων και αν αυτό δεν καταστεί εφικτό να απαγορεύουμε το κλείσιμο οποιουδήποτε κεφαλαίου, γιατί όλα συνδέονται με τη στάση της Τουρκίας έναντι της Κύπρου (Συγκοινωνίες, πολιτιστικά κ.τλ.)
Επετειακή παρουσίαση; Μα οι επέτειοι όταν εκκρεμούν βασικά καθήκοντα δεν πρέπει να εξαντλούνται σε ωραιολογίες και συνθήματα.
Στόχος η διορθωτική πορεία γιατί μας αναμένουν δυσχέρειες αν διαπράξουμε άλλα λάθη κάτω από την πίεση παραγόντων που ευνοούν τις Τουρκικές θέσεις είτε λόγω σύμπτωσης συμφερόντων, είτε γιατί θεωρούν την Τουρκία ως τον κατ΄ εξοχή πληρεξουσιακό περιφερειακό παράγοντα.
Να αξιοποιήσουμε τα εμπλεκόμενα συμφέροντα. Να μη ζητούμε πιστοποιητικά ελατηρίων όταν μας προσφέρονται σωσίβια όπως ως ένα βαθμό έγινε με την αρχική στάση της Γαλλίας και της Αυστρίας.
Υπάρχουν οι δυνατότητες.
Να δοκιμάσουμε την αντοχή ή την ανοχή όλων με την αποστολή πλοίων υπό Κυπριακή σημαία στα Τουρκικά λιμάνια. Και να μη αρκεσθούμε σε διαμαρτυρίες που προκαλούν τον σαρκασμό των αποδεκτών ή μόνο προσφυγές στα Ευρωπαϊκά δικαστήρια με μακροχρόνιες διαδικασίες και αμφιβόλου αποτελεσματικότητας αποφάσεις. Να αξιοποιήσουμε τα δικαιώματα μας ως ισοτίμου μέλους της Ε.Ε.
Μακρηγόρησα. Όμως δεν γνωρίζω πότε και αν θα έχω μια ανάλογη ευκαιρία επικοινωνίας μαζί σας.
Εγώ θα το επαναλάβω. Δεν υπάρχει δικαιολογητικό απουσίας από εθνικούς αγώνες. Ούτε ο θάνατος. Ούτε υπάρχουν ιδεολογικά σύνορα στον αγώνα για λευτεριά.
Θα το επαναλάβω.
Στην Κύπρο των απροσκύνητων απαγχονισμένων.
Στην Κύπρο που κρατάει ακριβά τ΄αχνάρια του Κανάρη στη Λάπηθο.
Στην Κύπρο, που κρατάει ζωντανό το όραμα του Παλληκαρίδη.
Στην Κύπρο του πάθους των πολλών και της απάθειας των ολίγων.
Στην Κύπρο που το όνειρο ξεψυχά στο συρματόπλεγμα της ντροπής και ξαναζωντανεύει στον Πενταδάκτυλο.
Στην Κύπρο της αντίστασης και της περηφάνιας, όπως την κατέγραψε πρόσφατα ο λαός μας με το όχι του.
Στην Κύπρο που στους τοίχους της γράφτηκε η ιστορία με μελάνι και αίμα και που αυτή τη φορά δεν την έγραψαν μόνο παιδιά, αναμένεται η λύτρωση.
Κι εγώ με την δανεική φλόγα των παιδιών θα βρίσκομαι στα μετερίζια.
Ζωντανός ή νεκρός θα συνεχίσω τον αγώνα ως την δικαίωση. Ωσότου μεταβώ ή μεταβείτε λεύτεροι στον λεύτερο Πενταδάκτυλο.
Αυτό είναι το μόνιμο συμβόλαιο μου με το έθνος.

(Σημείωση: Η έμφαση σε μερικά σημεία της γραπτής ομιλίας είναι δική μου. Το παρεμβαλλόμενο σχόλιο, επίσης, κρίθηκε σκόπιμο επειδή ενέχει μεγάλη σημασία στην σχετική συζήτηση γύρω από το σχέδιο Αναν Π. Ήφ.)