4.5.2006. Πυρηνικά όπλα: Τι κρίνεται στο Ιράν (Κόσμος του Επενδυτή 14.5.2006)

Παναγιώτης Ήφαιστος
Είναι ένα πράγμα εκλογικεύσεις του «δικαίου του ισχυρού» και χαμαιλεόντια σχόλια προσαρμοσμένα σε συμφέροντα, άγνοια και καθωσπρεπισμούς και άλλο η κατανόηση του βάθους, του πλάτους και του ζητήματος των πυρηνικών όπλων. Αν και στις αρχές της δεκαετίας του 1940 οι συνέπειες της νέας ανακάλυψης δεν είχαν ακόμη κατανοηθεί πλήρως, η δημιουργία πυρηνικών όπλων πριν από έξι περίπου δεκαετίες, σήμαινε ότι η ανθρωπότητα κατείχε πλέον όπλο ολοκληρωτικής αυτοκαταστροφής της. Αυτό που διακυβεύεται στην «υπόθεση Ιράν» είναι η διασπορά των πυρηνικών όπλων, πρωταίτιοι της οποίας, όμως, είναι οι σημερινοί «πυρηνικοί έχοντες».
Εκτός και αν ανοιχτεί η «πόρτα του πυρηνικού φρενοκομείου» στο Ιράν, το ισχύον στρατηγικό δόγμα των πυρηνικών δυνάμεων είναι ουσιαστικά αποτρεπτικό. Παρά τις διακυμάνσεις και τα λεκτικά λογοπαίγνια, η συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι έναρξη μιας «πυρηνικής μάχης» θα μπορούσε εν τέλει να καταλήξει σε πυρηνικό ολοκαύτωμα, εδώ και πολύ καιρό οδήγησε στην καθιέρωση της καθολικά αποδεκτής θέσης ότι ο μόνος πολιτικός σκοπός που θα μπορούσε να εξυπηρετηθεί ενόσω θα υπάρχουν πυρηνικά όπλα, είναι η αποτροπή-αποφυγή του πυρηνικού πολέμου. Η θέση αυτή ενσαρκώθηκε στο διττό στρατηγικό δόγμα της «Βεβαίας Αμοιβαίας Καταστροφής» (MAD) και της «Μη Πρώτης Χρήσης Πυρηνικών Όπλων».
Η Συνθήκη μη Διασποράς των Πυρηνικών Όπλων για την οποία τόσος λόγος γίνεται στις μέρες, αποτελεί, βασικά, μια ρητή υπόσχεση των «εχόντων» ότι αν οι «μη έχοντες» περιοριστούν στην ειρηνική χρήση της πυρηνική ενέργειας θα οδηγηθούμε «το συντομότερο δυνατό στον τερματισμό της εξοπλιστικής κούρσας πυρηνικών όπλων και στην λήψη πραγματικών μέτρων προς την κατεύθυνση του πυρηνικού αφοπλισμού» (βλ. προοίμιο της Συνθήκης-έμφαση δική μου). Όμως, οι μεθοδεύσεις γύρω από την κρίση που δημιουργεί η ολοφάνερη πρόθεση της Τεχεράνης να εισέλθει στο κλαμπ των «εχόντων», συσκοτίζει την εμπειρία των έξι δεκαετιών που διέρρευσαν.
Πρώτον, αυτό που πραγματικά διακυβεύεται είναι η ισχύς με την βαθύτερη και ευρύτερη έννοια του όρου, η κατανομή ισχύος μεταξύ των κρατών του διεθνούς συστήματος και οι συνέπειες αυτής της κατανομής στο επίπεδο των συμφερόντων. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι στο παρελθόν, 1ον) όποιος επιχείρησε να τα αποκτήσει έπαιξε με την φωτιά αλλά όποιος κατόρθωσε να τα αποκτήσει δημιουργούσε τετελεσμένα με τα οποία οι ήδη «έχοντες» προσαρμόζονταν (Γαλλία, Κίνα, Ινδία, Πακιστάν, Ισραήλ) και 2ον) μετά την δημιουργία τετελεσμένων οι «επίσημα έχοντες» σπεύδουν ακόμη και να συμμαχήσουν με τα νέα ανεπίσημα μέλη του πυρηνικού κλαμπ (Ισραήλ, Πακιστάν και εσχάτως Ινδία που προσεγγίζουν οι ΗΠΑ).
Δεύτερον, κρίνεται επίσης το κατά πόσον θα κινηθούμε, έστω και αργοπορημένα, προς την κατεύθυνση κάποιου είδους πυρηνικό αφοπλισμό (ή τουλάχιστον δραστικό περιορισμό των πυρηνικών όπλων) και ενδεχομένως κάποιο είδος διεθνούς εποπτείας. Κάτι τέτοιο θα προϋπόθετε, σύμφωνα με την ίδια την «Συνθήκη Μη Διασποράς των Πυρηνικών Όπλων», πως στο Συμβούλιο Ασφαλείας δεν θα συζητούσαμε μόνο για τον αφοπλισμό του Ιράν ή της Κορέας αλλά και όλων των υπολοίπων κρατών. Ο υπέρτατος παραλογισμός, υποκρισία και ανορθολογισμός των ημερών, έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι κρυμμένη πίσω από το δάκτυλο η λεγόμενη «διεθνής κοινότητα» σιωπά μπροστά στην αλήθεια: Ότι αυτό που διακυβεύεται είναι το ποιοι θα είναι οι «προνομιούχοι» «έχοντες» (αυτοί δηλαδή που μέχρι σήμερα πέτυχαν παράνομα τετελεσμένα) και ποιοι θα είναι οι «μη έχοντες». Δηλαδή ποιοι θα έχουν την δυνατότητα να διαφεντεύουν τα συμφέροντα στον πλανητικό στρατηγικό στίβο. Η ουσία λοιπόν είναι ότι κάποιοι θεωρώντας όλο τον υπόλοιπο κόσμο στραβό ή ηλίθιο επιχειρούν να μονιμοποιήσουν κατοχή παράνομης, υπερβολικής και (αυτό)καταστροφικής ισχύος που θα τους δίνει την δυνατότητα να διαφεντεύουν ηγεμονικά τα συμφέροντα στον στρατηγικό-πλανητικό επίπεδο.
Τρίτον, και ακόμη πιο σημαντικό, την στιγμή που πασιφανώς και επί πολλές δεκαετίες οι «έχοντες», όχι μόνο είναι οι δράστες των μεγαλύτερων διεθνών εγκλημάτων, αλλά επιπλέον αθετούν τις συμβατικές τους δεσμεύσεις, σήμερα επιχειρούν να καθιερώσουν την εξωφρενική άποψη ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας –όπου κυριαρχούν οι ίδιοι, δηλαδή οι «πυρηνικά έχοντες»– είναι δήθεν αρμόδιο διεθνές όργανο που μπορεί να αποφασίσει ποιοι θα είναι οι «εσαεί πυρηνικά έχοντες» και οι «εσαεί μη έχοντες». Αρκεί να παραθέσω εδάφιο του Κονδύλη όταν εύστοχα και προφητικά έγραψε το 1997 ότι, στην βάση πάγιων δυτικών κριτηρίων «όλοι εκ γενετής έχουν την ίδια αξιοπρέπεια και όλοι μετέχουν εξ ίσου του ορθού λόγου». Δεν θεωρείται ορθολογιστικό, συνέχισε, να ζητείται από το Ιράκ ή το Ιράν να είναι μη έχοντες: Οι περί αντιθέτου θέσεις «υπαγορεύονται από αξιώσεις ισχύος και δεν έχουν στέρεη λογική ή ηθική βάση».
Τέταρτον και συναφές, έτσι τίθενται σε θανάσιμο κίνδυνο οι κατακτήσεις του πολιτικού πολιτισμού των διακρατικών σχέσεων που περιστρέφονται γύρω από το εκ φύσεως αντι-ηγεμονικό διεθνές δίκαιο και την εκ φύσεως αντι-ηγεμονική συλλογική ασφάλεια. Αν επικρατήσει η αντίληψη ότι η στρατιωτική επικυριαρχία και ταυτόχρονα σύγκλιση στρατηγικών συμφερόντων των πέντε ηγεμονικών κρατών στο Συμβούλιο σημαίνει και δικαίωμα να προσδιορίζουν τους «κατάλληλους» που θα «μετέχουν στον ορθό λόγο», τότε αυτό που κρίνεται, επίσης, είναι το κατά πόσον θα καθιερωθεί η αλλόκοτη θέση πως το διεθνές δίκαιο και η συλλογική ασφάλεια μπορούν να μετατραπούν σε νομιμοποιημένο εργαλείο του «δικαίου του ισχυρού». Πρόκειται. Όμως, για παντελώς ατελέσφορες σκέψεις, εκτός και αν όλες οι υπόλοιπες κοινωνίες δεχθούν να ακυρωθεί εσαεί η ανεξαρτησία τους. Ακόμη και αν παραμεριστούν τα ηθικά κριτήρια, επιπλέον, η ιστορική πείρα δείχνει ότι οι συγκλίσεις των ηγεμονικών είναι εφήμερες και περιστασιακές. Εδώ και πολύ καιρό ο Μπίσμαρκ είχε προδιαγράψει τον εφήμερο χαρακτήρα των «ηγεμονικών κονσέρτων και είχε προβλέψει τις μετέπειτα εξελίξεις μέχρι τις μέρες μας, όταν, ενόψει αιτημάτων των Ρώσων για ηγεμονία των τότε ισχυρών ευρωπαϊκών δυνάμεων, αντέτεινε με νόημα: «Και τι θα γίνεται όταν οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν συμφωνούν μεταξύ τους;».