Προς: Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Συντακτική ομάδα ΙΟΥ
Κοινοποίηση: Διευθυντές κ Φυντανίδη και κ Γιάννη Βλαστάρη

Αγαπητοί,

Θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου και ταυτόχρονα την ικανοποίησή μου για την δημοσίευση της επιστολής μου. Αυτό, εκτιμώ, βοηθά να αναπτυχθεί ένας καλύτερος και πιο πολιτισμένος διάλογος. Ταυτόχρονα, επειδή γράψατε ότι θα συνεχίσετε την έρευνα στο ζήτημα αυτό, επιτρέψτε μου, συντομογραφικά, να σας θέσω υπόψη –έστω και αν διαφωνείτε με πολλές δικές μου απόψεις, απλά για να βοηθήσω– μερικές σκέψεις.

Πρώτον, θεωρώ λογικό σφάλμα να συνδέονται διαφορετικά άτομα, διαφορετικές ομάδες και διαφορετικές ιδεολογίες με μόνο το γεγονός ότι όλοι εναντιώνονται στην επίμαχη «κριτική» αναθεωρητική ιστοριογραφία. Δεν πρόκειται, όπως γράψατε, για «ad hoc συμπράξεις παλιών και νέων εθνικοφρόνων σε μια πλειάδα υποθέσεων που συγκροτούν (ή τείνουν να συγκροτήσουν) ένα νέο πολιτικό υποκείμενο με ιδιάζοντα χαρακτηριστικά». Τέτοιο άλμα συλλογισμών συνεπάγεται είτε τεράστιο λογικό σφάλμα είτε απύθμενη και σκόπιμη κακοπιστία. Είναι νομίζω πασιφανές ότι σε σύγκριση με κάθε άλλη περίπτωση, υπάρχει μια σημαντική και ουσιαστική ειδοποιός διαφορά: Αφορά την πολιτική κυριαρχία-συλλογική ανεξαρτησία, δηλαδή την συλλογική ελευθερία μιας κοινωνίας. Αυτού του είδους η ελευθερία, είναι ηθικά αμάχητη και εξ αντικειμένου υπερτίθεται φιλοσοφικών ή άλλων παραδοχών στο εσωτερικό μιας ελεύθερης κοινωνίας. Είναι οντολογικά θεμελιωμένη, αφορά την ελευθερία όλων των πολιτών ανεξαρτήτως φιλοσοφικών παραδοχών και η απώλειά της σημαίνει, βασικά, επάνοδο σε καθεστώς υποτέλειας ή και δουλείας. Κοινωνία χωρίς πολιτική ανεξαρτησία σημαίνει υπόδουλη κοινωνία. Επιπλέον, βρίσκεται στα οντολογικά θεμελιωμένα θεμέλια του διακρατικού συστήματος και των θεμελιωδών αρχών του διεθνούς δικαίου περί ισοτιμίας, μη επέμβασης και δικαιώματος εσωτερικής αυτοδιάθεσης. Όπως υποστηρίζω σε χιλιάδες δημοσιευμένες σελίδες που είστε ελεύθεροι να μελετήσετε, είναι οντολογικού περιεχομένου η συλλογική ανθρώπινη ελευθερία (και κατά προέκταση η συνεπακόλουθη ανεξαρτησία μιας κυρίαρχης κοινωνίας που για να είναι πολιτικά κυρίαρχη σημαίνει ότι αποτίναξε τον κατεξουσιαστικό αυτοκρατορικό ζυγό). Όντως, στο εσωτερικό κάθε κυρίαρχης Πολιτείας μπορούν να συνυπάρξουν και να παλέψουν για τις ιδέες τους και για τις φιλοσοφικές τους παραδοχές όλα τα άτομα και όλες οι ομάδες όλων των ιδεολογιών και όλων πεποιθήσεων (επειδή ακριβώς είναι συλλογικά ελεύθερα και μπορούν να ασκήσουν αυτό το δικαίωμα απαλλαγμένοι εξωγενών κατεξουσιαστικών αξιώσεων). Να παλέψουν για τις ιδέες τους, για τα καθεστώτα που προτιμούν και για το εν γένει είδος της διανεμητικής δικαιοσύνης που θα διέπει το κυρίαρχο κοινωνικοπολιτικό τους σύστημα. Αυτή η αξιολογικά ελεύθερη διαπίστωση δεν συνεπάγεται μια οποιαδήποτε ιδεολογική θέση. Αν λοιπόν πριν ασκήσετε εξομοιωτική κριτική διαβάζατε κείμενά μου, θα διαπιστώνατε ότι η αξιολογικά ελεύθερη παραδοχή που στηρίζει τις ακαδημαϊκές μου αναζητήσεις εξ αντικειμένου στερείται πολιτικής υπουλότητας, ιδεοληψίας ή προπαγανδιστικής πρόθεσης. Δεν μπορεί επίσης να συσχετιστεί με τις ιδεολογίες και τις φιλοσοφικές του ενδοκρατικού πολιτικού αγώνα. Στην αντίθετη περίπτωση, ο ακαδημαϊκός μετατρέπεται σε μεταμφιεσμένο φορέα ιδιοτελούς προπαγάνδας που υπονομεύει τον ορθολογισμό όσων θέλουν να στοχαστούν ελεύθερα. Μια τέτοια επιστημολογία, εξάλλου, τονίζει απερίφραστα ότι κανένα πρόβλημα δεν θα υπήρχε να δημιουργηθεί ένα παγκόσμιο ρυθμιστικό σύστημα. Κάτι τέτοιο, όμως, προϋποθέτει μια παγκόσμια κοινωνία που θα νομιμοποιούσε ένα παγκόσμιο κοινωνικοπολιτικό σύστημα και ένα παγκόσμιο μη κατεξουσιαστικό σύστημα διανεμητικής δικαιοσύνης. Ένα τέτοιο σύστημα διανεμητικής δικαιοσύνης θα μπορούσε να φορέσει οποιοδήποτε συμβατικό ιδεολογικό φόρεμα φτάνει να είναι μη κατεξουσιαστικό. Συνεπώς, το πρόβλημα της «παγκόσμιας ενότητας» δεν το έχει ο επιστήμονας που συναρτά το Πολιτικό γεγονός με το κοινωνικό περιβάλλον αλλά αυτός που θέλει τον κόσμο κοινωνικοπολιτικά ενοποιημένο χωρίς προηγουμένως να προτείνει μια διαδικασία μη γενοκτονικής και μη κατεξουσιαστικής παγκόσμιας ενοποίησης.

Δεύτερον, η επιλεκτικότητα-μεροληψία στην χρήση των πηγών που οι «κριτικοί» ομολογούν δημόσια και η διακηρυγμένα ιδεολογικά κατευθυνόμενη διαχείριση των συμπερασμάτων, εξ ορισμού αποτελεί ανεπίτρεπτη επιστημονική τσαρλατανιά, θέση με την οποία αναμένω να συμφωνεί κάθε λογικός και μορφωμένος άνθρωπος. Έστω και αν δύο ή περισσότερα άτομα διαφωνούν για τον επιδιωκόμενο τρόπο κοινωνικοπολιτκής δόμησης μιας κοινωνία (ή και του κόσμου ολόκληρου), είναι ζήτημα απλής λογικής να συμφωνούν όλοι ότι η επιλεκτική διαχείριση των πηγών και των συμπερασμάτων δεν οδηγεί σε επιστημονικά θεμελιωμένη ιστορία αλλά σε ιδεολογικοπολιτική προπαγάνδα. Εσείς ή κάποιος άλλος, γιατί να την ευνοεί; Ο επιστημονικός στοχασμός απαιτείται να παραμένει αδέκαστος και ανεπηρέαστος έξωθεν εισροών που δυνατό να τον διαφθείρουν. Η συμμετοχή σε μυστήριους διεθνικούς οργανισμούς που χρηματοδοτούν ακόμη και κακόφημοι δρώντες όπως ο κερδοσκόπος Σόρος ή κάποια ελάχιστα διαφανή «ιδρύματα» τα νήματα των οποίων οδηγούν σε «υπηρεσίες κρατών», εκ προοιμίου, υπονομεύει την αξιοπιστία και την εγκυρότητα ενός κειμένου με επιστημονικές αξιώσεις. Όταν επισημαίνω τα πιο πάνω αυταπόδεικτα κριτήρια και παράγοντες αναμένω πως είναι κατανοητά από κάθε νοήμονα και πως κάθε καλόπιστη κριτική θα λάβει υπόψη πως δεν συνδέονται με συμβατικές, εθνικές ή άλλες, κατηγοριοποιήσεις. Ούτε μπορούν επίσης αυτές οι θέσεις να εξισώνονται με επιστημονικά μεταμφιεσμένη πολιτική προπαγάνδα. Αν υπάρχει κάτι που εύκολα μπορεί κανείς να συναγάγει ως πολιτικό συμπέρασμα είναι οι ρητές αντι-ηγεμονικές προεκτάσεις των συμπερασμάτων που οι πολίτες κάθε βιώσιμης ελεύθερης κοινωνίας ανεξαρτήτως ιδεολογικοπολιτικών πεποιθήσεων υιοθετούν ως έσχατη κοινή παραδοχή. Τέτοιες αντι-ηγεμονικές προεκτάσεις δεν έχουν ιδεολογικό χρώμα: α) Συναρτώνται με την συλλογική ελευθερία-ανεξαρτησία που πάντοτε κερδίζεται με αντι-ηγεμονικό αγώνα, β) είναι ηθικά αμάχητες γιατί είναι οντολογικά θεμελιωμένες και γ) αποτελούν στόχο όσων άμεσα ή έμμεσα, ρητά ή ψιθυριστά και συνειδητά ή ασυνείδητα (επι)στρατεύονται στις –όπως οι διεθνολόγοι της θουκυδίδειας παράδοσης τις ονομάζουν– διεθνοφασιστικές αξιώσεις.

Τρίτον, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον επιπλέον –και πάλιν ανεξάρτητα των ιδεολογικών θέσεων του καθενός– να διακριβωθεί και να εκτεθεί στον δημόσιο διάλογο το γεγονός ότι οι διεθνικοί δρώντες δεν είναι όλοι αλτρουιστικές αγγελικές υπάρξεις οι οποίες το μόνο για το οποίο νοιάζονται είναι να μην ρυπαίνεται το περιβάλλον. Συχνά οι δραστηριότητες πολλών διεθνικών δρώντων, και μάλιστα εν αγνοία τους, συνδέονται με άνομα και καταχρηστικά συμφέροντα που καμιά σχέση δεν έχουν με την ειρήνη, την συνεννόηση των λαών, το διεθνές δίκαιο, την ειρηνική επίλυση των διαφορών και τις βάσιμες ή αβάσιμες διεθνιστικές ιδεολογίες. Όπως εξάλλου έχει τεκμηριώσει σαρωτικά και βαθύτατα η θουκυδίδεια (ρεαλιστική) διεθνολογική παράδοση (Carr, Wight, Κονδύλης et al), αυτές οι ιδεολογίες συχνά αν όχι πάντοτε αποτελούν τον εύχρηστο μανδύα καταχρηστικών ηγεμονικών συμφερόντων της κάθε ιστορικής συγκυρίας.

Εάν λοιπόν επιθυμείτε να ασχοληθείτε με τις αξιολογικά ελεύθερες θεωρήσεις μου –που ως τέτοιες αποκλείεται να θίγουν οποιαδήποτε ιδεολογία ή άλλη παραδοχή κοινωνικοπολιτικά ενταγμένη– όχι μόνο είστε ελεύθεροι να το κάνετε αλλά επιπλέον σας ενθαρρύνω. Πολύ θα χαρώ, για παράδειγμα, να μάθω σε τι θα μπορούσε να διαφωνήσει ένα λογικό άτομο όταν υποστηρίζω α) ότι: η ανεξαρτησία που κατακτήθηκε με αγώνες ελευθερίας κατά δυναστικών καθεστώτων είναι ηθικά αμάχητη, β) ότι: οι αγώνες αυτοί ιστοριογραφικά είναι σημαντικοί επειδή αποτελούν τις κινητήριες διαμορφωτικές δυνάμεις του ιστορικού γίγνεσθαι τις οποίες ένα καλό ιστορικό κείμενο δεν παρακάμπτει, παραβλέπει ή (σκόπιμα) διαστρεβλώνει, γ) ότι: η ιστοριογραφία πρέπει να είναι στερημένη οποιονδήποτε υποκειμενικών κριτηρίων και να αποτυπώνει με ακρίβεια την πραγματικότητα, δ) ότι: η ιδεολογικοποιημένη ιστοριογραφική υπονόμευση αυτών των αγώνων ελευθερίας υπονομεύει την ανεξαρτησία μιας κυρίαρχης κοινωνίας και αποδυναμώνει τις αντιστάσεις κατά των εκάστοτε ηγεμονικών αρπακτικών του διεθνούς συστήματος και ε) ότι: η (διακηρυγμένη μάλιστα) μεροληπτικότητα είναι βαθύτατα προβληματική τόσο από άποψη επιστημονικού ήθους, επιστημονικής δεοντολογίας και επιστημονικής εγκυρότητας όσο και από άποψη πολιτικής ηθικής. Εύλογα προσδοκώ και αναμένω όλοι ανεξαιρέτως να συμφωνούν με αυτές τις καθολικά και οικουμενικά λογικές απόψεις.
Όταν κανείς υπερασπίζεται την συλλογική ελευθερία μιας κυρίαρχης κοινωνίας δεν χωρούν ιδεολογικές και φιλοσοφικές διαφορές. Δεν αμφιβάλλω ότι θα βρείτε πολλούς λύκους μεταμφιεσμένους με προβιές προβάτων που για να εξυπηρετήσουν προσωπικές ιδεοληψίες ή απτά συμφέροντα βάλλουν κατά αξιολογικά ελεύθερων θεωρήσεων όπως οι πιο πάνω. Είναι άχαρο κανείς χωρίς να το κατανοεί να γίνεται εργαλείο τους με αποτέλεσμα να διαφθείρει τον δημόσιο διάλογο και να προκαλεί ποταμούς πολιτικού και ιδεολογικού αποπροσανατολισμού. Προσέξτε παρακαλώ: Δεν υπάρχει σήμερα πιο ανορθολογική και ζημιογόνα τσαρλατανιά από την επιστημονικά μεταμφιεσμένη –συνήθως με ονόματα όπως «κριτική ιστοριογραφία ή κριτικοί κονστρουκτιβιστές»– «διεθνολογική» και ιστοριογραφική προπαγάνδα. Μπροστά της η «ιατρική τσαρλατανιά» είναι παιδική χαρά. Η ιατρική τσαρλατανιά δυνατό να σκοτώσει μερικά μόνα άτομα πριν συλληφθεί και καταδικαστεί ενώ η διεθνολογική τσαρλατανιά προκαλεί εκατόμβες. Πολύ περισσότερα, ασφαλώς, είναι τα στοχαστικά της θύματα που τελικά βυθίζονται αθεράπευτα μέσα σε δίνες θεμελιωδών συγχύσεων. Αν θέλετε λοιπόν να πυροβολείτε είναι προνόμιό σας αλλά όχι τον «πιανίστα» ή τις πραγματολογικά θεμελιωμένες θεωρήσεις του. Κυρίως, αν και αυτό ομολογουμένως απαιτεί μελέτη μερικών χιλιάδων σελίδων, παρακαλώ θερμά να μην αλλοιώνετε το γράμμα και το πνεύμα των θεωρήσεών μου.
Αναμφίβολα, αν και αργοπορημένα, επιτέλους άνοιξε μια ουσιαστική συζήτηση για κεντρικά ζητήματα που αφορούν όλα τα κράτη της περιφέρειάς μας, καθώς και το ευρύτερο διεθνές σύστημα. Παραδόξως, αυτό οφείλεται στην αφέλεια και στον υπερβολικό ζήλο ιστοριογράφων που καβαλικεύοντας διεθνικά καλάμια, δονκιχωτικά θέλησαν να γίνουν ιστοριογραφικοί-βασιλιάδες. Ατύχησαν! Σε κάθε κοινωνία είναι πολλοί αυτοί που στο τέλος αντιλαμβάνονται ότι η διχοτόμος δεν είναι μεταξύ αριστερών και δεξιών (ή οπαδών κάποιας άλλης αντίστοιχης και ανάλογης παραδοχής) αλλά μεταξύ λογικής και παράλογου. Στην μια πλευρά βρίσκονται όσοι θεωρούν την συλλογική ελευθερία-ανεξαρτησία σημαντική και ηθικά αμάχητη. Στην άλλη όσοι –όπως για παράδειγμα ο κερδοσκόπος Σόρος της ανοικτής δήθεν κοινωνίας ή οι σκοτεινές (και συχνά ανεξέλεγκτες) υπηρεσίες υπερατλαντικών (ή άλλων) υπηρεσιών– βρίσκουν όσοι ψάχνουν για ερείσματα «μαλακής ισχύος» που θρέφουν άνομες και καταχρηστικές ορέξεις. Ο σκοπός των δεύτερων, βασικά είναι η αποδυνάμωση των κοινωνιών υποψήφιων κρατών-θυμάτων για να τις καταστήσουν εύκολη λεία των ηγεμονικών αξιώσεων ισχύος. Στις μέρες μας, αφού πλέον οι λεγόμενες κοινωνικές επιστήμες άφησαν πίσω πάγιους ακαδημαϊκούς κώδικες και δεοντολογίες, ουκ ολίγοι φορείς ακαδημαϊκών τίτλων περιπατούν αμέριμνοι μέσα στο ναρκοπέδιο της επιστημονικά μεταμφιεσμένης ιδεολογικοπολιτικής προπαγάνδας. Το αποτέλεσμα ήταν αναμενόμενο: Οι στρατηγιστές των ηγεμονικών δυνάμεων χωρίς χρονοτριβή άρχισαν το κυνήγι αναρριχητών, μωροφιλόδοξων, ημιμαθών και αφελών νεροκουβαλητών ηγεμονικών αξιώσεων. Αλιεύουν επιδέξια στο αναρίθμητο πλήθος επιστημόνων ή δήθεν επιστημόνων του αχανούς διεθνικού χώρου όπου ποικιλόχρωμοι περιπατητές αναζητούν την προσωπική τους τύχη. Οι τελευταίοι, όμως, εκτός του κοινωνικοπολιτικά ανεξέλεγκτου χαρακτήρα των διεθνικών πολιτικών δραστηριοτήτων, όταν επιστρέφουν στην χώρα τους μπορούν να οχυρώνονται και να ασχημονούν επιστημονικά στο εσωτερικό του αναγκαίου και μη εξαιρετέου οχυρού της ακαδημαϊκής ανεξαρτησίας. Κανείς όμως δεν έχει την πολυτέλεια να ξεχάσει ότι συνολικά και πάντοτε, ότι στρέφεται κατά της Ύπαρξης μιας κοινωνίας και κατά της αξίωσής της για πολιτική κυριαρχία-ελευθερία, στο τέλος συνθλίβεται από τις κοινωνικές αντιστάσεις που σ’ αυτή την περίπτωση δεν έχουν ιδεολογικό χρώμα! Σεβόμενος τις δικές σας απόψεις ακόμη και όταν διαφωνώ, θα έλεγα ότι καλά θα κάνετε να λάβετε τα πιο πάνω πολύ σοβαρά υπόψη και να αναλογιστείτε το πραγματικό δίλημμα: Υπέρ του πραγματικού νοήματος της ανθρώπινης ελευθερίας στις διεθνείς σχέσεις ή υπέρ των αρπακτικών που την στοχεύουν. Συνήγοροι της ασκητικής επιστημονικής ενασχόλησης ή δικηγόροι των κατά τόπους ποικιλόχρωμων συνειδητών ή ασυνείδητων νεροκουβαλητών των ηγεμονικών αξιώσεων;

Με τιμή

Παναγιώτης Ήφαιστος
4.3.2007