Η παρούσα ανάρτηση πρωτογράφτηκε και αναρτήθηκε πριν λίγα χρόνια. Συμπληρώνεται διαρκώς. Στο τέλος και πριν το βιογραφικό του υποφαινόμενου αναρτήθηκαν εκατοντάδες φωτογραφίες του Ανδρέα Χειμωνίδη ο οποίος κυριολεκτικά καταγράφει και απεικονίζει μια κωμόπολη με χιλιάδες χρόνια Ελληνική ιστορία. Ο Ανδρέας Χειμωνίδης είναι συγγραφέας των βιβλίων «Λάπηθος, Λάμπουσα και Ιμερόεσσα, 5000 χρόνια ιστορίας», 2018 και «Λάπηθος εν τύποις, 1878-1960», 2021. Στην διεύθυνση  https://www.youtube.com/channel/UCu1DusKehS43mtcs2GeuagA/videos είναι αναρημένα 45 βίντεο του Ανδρέα Χειμωνίδη. Η συνεισφορά του είναι ανεκτίμητη για την καταγραφή και απεικόνιση της Λαπήθου.

Η σελίδα ανανεώνεται διαρκώς. Αναφέρεται στην Λάπηθο, κωμόπολη στην περιοχή που η Τουρκία δημιούργησε παράνομα τετελεσμένα. Η Λάπηθος κτίστηκε από τον Πράξανδρο και στην Αρχαιότητα και το όνομα ήταν Βασίλειο της Λαπήθου. Τα μνημεία που διασώζονται καταμαρτυρούν ότι κατά την διάρκεια της Βυζαντινής κοσμόπολης ήταν πρότυπο αυτεξούσιων Ελληνικών κοινοτήτων. Το κείμενο θα συμπληρώνεται και εμπλουτίζεται διαρκώς. Στο τέλος θα προστίθενται φωτογραφίες που θα μου στέλνουν όσοι έχουν παλαιότερες ή όσοι επισκέπτονται την περιοχή και έχουν πρόσφατες.

Ταξίδια σε εφηβική ηλικία ως αξιωματικός καταστρώματος μετά την αποφοίτηση από την σχολή πλοιάρχων

Κωμόπολη Λάπηθος: Το πιο μαγευτικό τοπίο του πλανήτη, μονολογούσα ταξιδεύοντας σε όλο σχεδόν τον Πλανήτη (βλ. χάρτη πιο πάνω, με τις κόκκινες κουκκίδες – ο εικονιζόμενος στην βρύση του Δράκοντα είναι ο υποφαινόμενος όταν ήταν μαθητής Γυμνασίου. Πριν ταξιδέψει σε νεανική βασικά ηλικία όταν αποφοίτησε από την σχολή Πλοιάρχων Ασπροπύργου και στην συνέχεια ταξίδεψε ως αξιωματικός του Ελληνικού εμπορικού ναυτικού, λίγο πριν αρχίσει πανεπιστημιακές σπουδές). Στον χάρτη ποίημα του Καβάφη:

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μεν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.
Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.
Πολλά τα καλοκαιρινά πρωϊά να είναι
που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά
θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους,
να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά,
σε πόλεις Αιγυπτιακές πολλές να πας,
να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους.
Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί ειν’ ο προορισμός σου.
Αλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει
και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στο δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.
Η Ιθάκη σ’έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.
Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δε σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν.

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης

Η Λάπηθος είναι ταυτόχρονα ένας πανάρχαιος πολιτισμός και ένας πανέμορφος καταπράσινος τόπος γεμάτος καρποφόρα δέντρα. Μετά τους πρόποδες του πανύψηλου Πενταδάκτυλου μια καταπράσινη βουνοπλαγιά κατηφορίζει προς την πολύ κοντινή θάλασσα με ελικοειδείς δρόμους. Ενώνονται έτσι το πανύψηλο βουνό του Πενταδακτύλου με τα παράκτια της Μεσογείου. Σε όλο το μήκος, πλάτος και ύψος μέχρι τους πρόποδες του βουνού ο τόπος ήταν γεμάτος λεμονιές. Συνάμα και όλα τα άλλα εσπεριδοειδή αλλά και αναρίθμητα άλλα καρποφόρα που φυτεύονται ή φυτρώνουν μόνα τους στις χαράδρες, στα λαγκάδια και περιφερειακά στα χωράφια των εσπεριδοειδών.

Δεν πουλούσαν φρούτα στην Λάπηθο. Όλοι έκοβαν από όλους και οι ταξιδιώτες πολύ συχνά κατέβαιναν και μπροστά στους ιδιοκτήτες γέμιζαν τσάντες ολόκληρες χωρίς κανείς να τους ενοχλήσει. Το εισόδημα των κατοίκων ήταν βασικά τα λεμόνια. Στις περιφέρειες των χωραφιών ήταν συνήθως τα καρποφόρα και όλοι έκοβαν.

Το να φυτεύονται καρποφόρα δέντρα στους κοινούς τόπους (δημόσιους χώρους του λέμε σήμερα) είναι Αρχαιοελληνική πρακτική που οι Πόλεις και τα Κοινά ακολούθησαν επί χιλιάδες χρόνια. Η Λάπηθος, ήταν φημισμένο Βασίλειο Αρχαίο (το ίδρυσαν Λάκωνες, ο Πράξανδρος από την Θεράπνη της Λακωνίας). Στις πάνω ενορίες που κοσμούσαν τους πρόποδες του Πενταδάκτυλου, οι περισσότερες οικογένειες ονομάζονταν «Βολιώτες». Οι περισσότεροι ήταν απόγονοι αγωνιστή από τον Βόλο που έμεινε εκεί όταν ήλθε με τον Κανάρη κατά την διάρκεια της Εθνικής Επανάστασης. Άσπρη βρύση λέγεται το μέρος όπου ήλθε ο Κανάρης όπου και σχετικό μνημείο.

Ήλθε και για άγνωστους λόγους έμεινε όταν ο Κανάρης απέπλευσε, ερωτεύτηκε, παντρεύτηκε, έκανε πολλά παιδιά, έγινε ο άρχοντας της Λαπήθου των πάνω ενοριών. Η παράδοση και η Λαπηθιώτικη αφήγηση λένε ότι οι κατακτητές μετά από πολλές συγκρούσεις, ανακωχές, άγρια φονικά, συμφωνίες «οριοθέτησης των περιοχών αρμοδιότητας» και σταθερότητας που εδραζόταν στην … ισορροπία (τοπικών) δυνάμεων μεταξύ του Βολιώτη άρχοντα των πάνω γειτονιών και των Οθωμανών  οι τελευταίοι τελικά συμβιβάστηκαν και έτσι ήταν η Λάπηθος μέχρι που έφυγαν. Έκανε σίγουρα, λένε οι εξιστορήσεις από στόμα σε στόμα, και πολλούς πολέμους με τους κατακτητές των κάτω μαχαλάδων. Σύμφωνα με αυτά που άκουγα, οι παππούδες και προπάπποι του υποφαινόμενου ήταν αμφίπλευρα από αυτή τη Βολιότικη αντί-δεσποτική ρίζα. Η μια πλευρά σίγουρα. Παραθέτω πιο κάτω μέρος της έρευνας του Κυριάκου Θεμιστοκλέους.

Κωμόπολη Λάπηθος: Το παρόν αφορά βασικά τον τα πεδία του Δράκοντα της Λαπήθου. Δεν θα μπορούσαμε να επεκταθούμε. Εξάλλου για την Λάπηθο έχουν γραφτεί πολλά και εξαιρετικά, μερικά εκ των οποίων κ από τον Θείο του υποφαινόμενου Κώστα Κύρρη. Μερικά πράγματα όμως πρέπει να πούμε για να γίνει κατανοητό το ευρύτερο περιβάλλον στο οποίο ανήκε ο Δράκοντας. Τίποτα δεν έλειπε της Λαπήθου μέχρι που εισέβαλαν βαρβαρικές ορδές το 1974. Ένας επίγειος ιδεατός τόπος που ολοκλήρωνε μέσα σε ένα ενιαίο ζωντανό πεδίο ανθρώπους, φύση, πολιτισμό, παραδόσεις και τοπικό πολιτικό βίο. Στις κάτω ενορίες ζούσαν και γύρω στους 250 τουρκοκύπριοι με τους οποίους η συμβίωση, η συνύπαρξη και φιλία ήταν απρόσκοπτη μέχρι το διαίρει και βασίλευε των αποικιοκρατών την δεκαετία του 1950. Γι’ αυτό έχουν γραφτεί πολλά και εξαιρετικά τεκμηριωμένα κείμενα που αναιρούν προπαγάνδες και επικοινωνιακά τεχνάσματα.

Όπως και όλα τα υπόλοιπα μέρη των κατεχομένων της Κυπριακής Δημοκρατίας οι εισβολείς κατάφεραν να τα κατακτήσουν μετά από δύο σχεδόν μήνες σκληρών μαχών. Κατάφεραν να προχωρήσουν μόνο μερικές δεκάδες χιλιόμετρα μέχρι τη Λευκωσία, την Αμμόχωστο και τη Μόρφου. Τους στοίχισε πολύ ακριβά αυτή η κατάκτηση. Πόντο-πόντο υποχωρούσαν οι ημέτερες σκόρπιες και ασυντόνιστες δυνάμεις που η εισβολή τους βρήκε εν μέσω … εμφυλίου πολέμου. Στην Λάπηθο δόθηκαν άνισες μάχες που ναι μεν προκάλεσαν μεγάλες ζημιές στον βάρβαρο εισβολέα αλλά και στην Ελληνική πλευρά. Αυτό γιατί παρά την ηρωική αντίσταση πολλών που έγραψαν ένα από τα μεγαλύτερα έπη της ιστορίας τα λάθη ήταν φρικτά και ασυγχώρητα. Το ίδιο και κάποια γεγονότα που αφορούν τον οπλισμό και τις μετακινήσεις των μονάδων που παραμένει να καταγραφούν αξιόπιστα (ίσως και να έχει γίνει και δεν το γνωρίζω). Διευκρινίζω ότι δεν μιλώ μόνο για το πραξικόπημα και τον εμφύλιο που προκάλεσε αλλά και στην απουσία πολεμικών μέσων που διαθέταμε αλλά δεν βρέθηκαν στην θέση τους. Πρόκειται όμως για μεγάλη υπόθεση και εν πολλοίς ανεξερεύνητη που δεν είναι του παρόντος.

Δέκα χρόνια μετά, το 1984, υπηρετώντας στην Πρεσβεία των Βρυξελλών ισραηλινός διπλωμάτης που συνάντησα σε δεξίωση και που το 1974 ήταν στην Πρεσβεία του Ισραήλ στην Κύπρο με ρώτησε: «Το ξέρεις ότι όλοι οι μεγάλοι στρατοί μελετούν ακόμη τον πόλεμο αυτό. Προσπαθούν να καταλάβουν τι στο διάβολο έγινε. Πως συντρίψατε έναν συντεταγμένο στρατό του ΝΑΤΟ που διέθετε αεροπλάνα, πλοία, τανκς, όλα τα σύγχρονα όπλα, πληροφορίες και προδότες από τη μεριά σας. Και εσείς διαθέτατε μόνο ντουφέκια και πέτρες». Του απάντησα: «Πρέπει να γνωρίζεις ελληνικά για να μπορείς να διαβάσεις Ευαγόρα Παλληκαρίδη, αν θέλεις να καταλάβεις τι έγινε». «Τα στατιστικά σας δεν μετράνε». Εσείς οι Ισραηλινοί, εξάλλου, του είπα, δεν πρέπει να ρωτάται τέτοια πράγματα μιας και για λόγους που αφορούν την ιστορία σας και τον τρόπο που υπερασπίζεστε το κράτος σας κάποια πράγματα πρέπει να είναι αυτονόητα.

Στους κάμπους, τις βουνοκορφές και στα λαγκάδια της Λαπήθου, πάντως, οι βαρβαρικές ορδές «τα χρειάστηκαν» για πολλές εβδομάδες. Ελληνοκυπριακές και Κρητικοελληνικές και όχι μόνο δυνάμεις επιτέλεσαν το καθήκον τους υπερασπιζόμενοι τα πάτρια εδάφη, τα ιερά και τα όσια των Ελλήνων. Οι ειδικές δυνάμεις μεγαλούργησαν. Όμως, δεν είχαμε αρκετούς πεζικάριους για να ανακαταλάβουν και κρατήσουν τα σημεία απ’ όπου διώχνονταν οι εισβολείς. Τα εγκλήματα κατά αιχμαλώτων αλλά και αμάχων είναι από τα πιο ειδεχθή και αποτρόπαια της σύγχρονης ιστορίας.

Όπως ήδη αναφέρθηκε πιο πάνω ο υποφαινόμενος έτυχε να ταξιδέψει σε όλο τον πλανήτη (βλ. χάρτη). Τα ποιήματα του Αλεξανδρινού ποιητή με συνόδευαν από τότε. Όπου βρέθηκα στις πέντε ηπείρους το ίδιο μονολογούσα: «Υπάρχει Ιθάκη και είναι μόνο μια, σε ένα νησί της Ανατολικής Μεσογείου, την Κύπρο, στους πρόποδες του Πενταδακτύλου, Βόρεια και παραθαλάσσια».

————————————–

(βίντεο) «Λάπηθος εν τύποις». Μια όμορφη περιδιάβαση σε μια πανέμορφη Ελληνική κωμόπολη διαχρονικά πολιτισμικά πάμπλουτη (βίντεο).

Λάζαρος Μαύρος9 Ιουνίου στις 10:42 μ.μ.  · https://www.facebook.com/photo?fbid=874698349794374&set=pcb.874699006460975    ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΝΑΡΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΛΑΠΗΘΟ ΤΟΥ 1821 ΣΤΑ 200χρονα από την Επανάστασή μας του Εικοσιένα, απόψε, Τετάρτη 9 Ιουνίου 2021, στην αυλή πίσω από τον καθεδρικό ναό του Αγίου Ιωάννη μπροστά από το ίδρυμα Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, πραγματοποιήθηκε μια σημαντική εκδήλωση με θέμα τη μνημόνευση της «παράδοσης για την επίσκεψη του Κωνσταντίνου Κανάρη στη Λάπηθο», με αναρτημένο ψηλά πίσω από το βήμα των ομιλητών, τον σπουδαίο εκείνο μεγάλο ιστορικό πίνακα του αείμνηστου Γιώργου Μαυρογένη, αναπαράσταση της αποβίβαση του Ψαριανού ηρωικού μπουρλοτιέρη, ναυμάχου της Εθνεγερσίας, Κανάρη, στον όρμο της Ασπρόβρυσης μεταξύ Αϊρκώτισσας και μονής Αχειροποιήτου των ακτών της Λαπήθου, απ’ όπου έλαβε εφόδια, τρόφιμα, χρήματα και Κυπρίους εθελοντές πολεμιστές για την αρξάμενη από την 25η Μαρτίου 1821 Ελληνική μας Επανάσταση. Την υπαίθρια εκδήλωση οργάνωσε η «Ηχώ της Κύπρου 1821-2021» με οικοδέσποινα την Ιλιάνα Κουλαφέτη. Καλωσόρισε το κοινό ο επικεφαλής της «Ηχούς» δικηγόρος Χριστόδουλος Βασιλειάδης, ο δήμαρχος εν εκτοπισμώ της σκλαβωμένης Λαπήθου Νεοπτόλεμος Κότσαπας, και ο διευθυντής του ιδρύματος Αρχ. Μακαρίου Γ΄ Χρίστος Κουκλιώτης. Για τον πίνακα του Μαυρογένη μίλησε ο Ιωάννης Ηλιάδης, διευθυντής του Βυζαντινού Μουσείου και της Πινακοθήκης της Αρχιεπισκοπής. Το πλήθος των λεπτομερειών της παράδοσης και των ιστορικών πηγών και ερευνών για την θρυλούμενη επίσκεψη του Κανάρη στη Λάπηθο, ανέλυσε διεξοδικά στη δική του διάλεξη ο καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου Πέτρος Παπαπολυβίου, Λαπηθιώτης και του λόγου του. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ από την εκδήλωση:

Επειδή η παρούσα αφήγηση αναφέρεται βασικά σε βιώματα εν πολλοίς πρωτογενή, παρατίθενται και κάποιες φωτογραφίες όπως στην Βρύση του Δράκοντα πιο πάνω και την φοίτησή μου, αποφοίτηση  και ταξίδια σε εφηβική βασικά ηλικία. Στην τρίτη φωτογραφία που ακολουθεί ο καταρράκτης πίσω από την φωτογραφία είναι ο Νιαγάρας. Φαίνονται επίσης Εσκιμώοι (είχα μια μεγάλη περιπέτεια εκεί στις Πολικές περιοχές του Καναδά) και οι βάρδιες στην Γέφυρα ως αξιωματικός καταστρώματος.

Δράκοντας: Ταξιδεύοντας για δύο χρόνια σε νεανική ηλικία οι εμπειρίες γεμίζουν τόμους. Η «Ιθάκη-Λάπηθος» στο νου, όμως, όπως θα έλεγε και ο Καβάφης, είχε και μια γωνιά ξεχωριστή, μοναδική και ανεπανάληπτη, τον Δράκοντα στους πρόποδες του Πενταδάκτυλου, ο οποίος είναι η αφορμή για να γραφτεί και το παρόν, ίσως αφετηρία μιας εκτενέστερης βιωματικής αφήγησης. Πίσω τα πανύψηλα βουνά και χαράδρες, μπροστά μια πανοραμική καταπράσινη εικόνα και στο βάθος βαθύ και μπλε γαλάζιο της Μεσογείου (Βλ. φωτογραφίες στο τέλος).

Το κλίμα εύκρατο, δηλαδή φυτεύονται και ευδοκιμούν τα πάντα. Στην ενορία της Αγίας Αναστασίας, ένας χωματόδρομος που κατηφόριζε, έστριβε αριστερά, περνούσε τρεις πατριαρχικές οικίες και έφθανε στην τέταρτη, του παππού μου (που κληρονόμησε ο Πατέρας μου και που το έταξε σε εμένα αν φοιτούσα σε πανεπιστήμιο και αποφοιτούσα – έγινε αλλά η Ιθάκη-Λάπηθος έκτοτε είναι κατακτημένη στρατιωτικά). Πενήντα μέτρα πιο κάτω το αδιέξοδο, μια μικρή πλατειούλα και η Βρύση του Δράκοντα, ακριβώς όπως φαίνεται στην πρώτη φωτογραφία πιο πάνω. Φωτογραφία που βρήκα πολύ πρόσφατα, πριν μερικές μέρες, όταν επισκέφτηκα την Κύπρο. Τραβήχτηκε από συγγένισσά μου, τη Δέσπω, που ταξίδεψε μέχρι εκεί, πριν συντελεστεί ακόμη μια βαρβαρότητα: Πριν μερικά χρόνια κάποιοι ελεεινοί και βάρβαροι έκλεισαν την ιερή αυτή Βρύση με τσιμέντο. Θέλησαν φαίνεται να αποθαρρύνουν τους νόμιμους κατόχους των σπιτιών να μην επισκέπτονται τους ιερούς τους τόπους που αυτοί λαθραία, παράνομα και κατακτητικά κατέχουν.

Στον Δράκοντα ζούσαν δέκα το πολύ οικογένειες, συμπεριλαμβανομένων και των δύο παππούδων μου. Στην απώτερη Δυτική γωνιά εκατό μέτρα από την Βρύση το τελευταίο σπίτι, πανάρχαιο, πέτρινο με μεγάλες αντικριστές πόρτες (η οικία, όπως προανέφερα, του παππού μου). Ένα μόνο σπίτι υπήρχε πιο πέρα, υψηλότερα στην κορυφή του λόφου πάνω από τη Βρύση. Μια «βουνίσια» οικογένεια εξαιρετικών ανθρώπων.

Δράκοντας: Τοπίο μαγευτικό, ειρηνικό. Απουσία αστικών θορύβων, μόνο κελαηδήματα πουλιών κάθε είδους, νερά που κατηφόριζαν δημιουργώντας μικρούς καταρράκτες. Μόνο κανένα γαϊδούρι κυπραίικο που γκάριζε ακουγόταν εκεί και εδώ. Άνθρωποι, πουλιά, ζώα, ακόμη και πέρδικες έφευγαν από την βρύση μόλις κοντεύαμε. Πέρδικες που συχνά καθόντουσαν πενήντα μέτρα πιο ψηλά στο πλάτωμα του κατακόρυφου βράχου πάνω από τη Βρύση. Πετούσαν κλεφτάτα για να πιουν νερό. Όποιος ξέρει από πέρδικες, με δυνατό φτερούγισμα κινούνται. Συνήθως οριζόντια ή ημικυκλικά. Αυτές μου φαίνεται κατάφερναν και κατακόρυφες ή απότομες ημικυκλικές ποτιστικές καθόδους.

Δράκοντας: Ένας χωματόδρομος που οδηγεί σε αδιέξοδο από το οποίο μονοπάτια οδηγούν μέσα σε μια ονειρική φύση. Ένας ψηλός βράχος και ένα κεφαλόβρυσο. Πυκνή βλάστηση φυτών όλων των ειδών. Τρεχούμενα νερά. Μεγάλα κυπαρίσσια αμφίπλευρα στα μονοπάτια. Στο κατηφορικό ρυάκι πανύψηλες καρυδιές και πλευρικά πανύψηλες λεμονιές. Μια πανύψηλη καρυδιά λίγα μέτρα από τη Βρύση. Παιδιά σκαρφαλώναμε σαν ταρζάν και με τρόπο που θα ζήλευαν ακροβάτες (το πως δεν σκοτωθήκαμε κάποιοι μάλλον οφείλεται σε θαύμα).  Τα φρουτόδεντρα κάθε είδους πανταχόθεν.

Περίπου πεντακόσια μέτρα πιο πέρα μια γιγαντιαία χαράδρα, συνάμα και φαράγγι. Ο κοσκινάς σε κυπριακή διάλεκτο «κοσσιηνάς». Ένα γνωστό και μεγάλο σπήλαιο στην μέση. Μεγάλα και επώνυμα σπήλαια αμφίπλευρα στα μονοπάτια (βλ. φωτογραφίες προστέθηκαν πιο κάτω). Δυτικά, προς τις ενορίες της Αγίας Αναστασίας και της Αγίας Παρασκευής, ένα ακόμη φαράγγι. Ο Δράκοντας, βασικά, βρισκόταν μεταξύ δύο χαραδρών. Η χαράδρα του Κοσκινά βρισκόταν Ανατολικά αλλά δεν φαινόταν από την περικυκλωμένη από ψηλά δέντρα Βρύση του Δράκοντα. Ο Κοσκινάς ξεκινούσε από το βουνό, διέσχιζε την βουνοπλαγιά μεταξύ Δράκοντα και του ξωκλησιού του Άγιου Γιώργη και έφθανε στην Θάλασσα. Στην μεγάλη σπηλιά του Κοσκινά μικροί, τον χειμώνα, ανάβαμε φωτιές, καμιά φορά και σουβλίζαμε. Τώρα φαίνεται είναι μάντρα προβάτων.

Τι δεν φύτεψα μέσα σε αυτό το Φαράγγι: Από κλήματα μέχρι καρυδιές, μουσμουλιές και δεκάδες άλλα είδη. Έτσι για να εμπλουτίσω την φύση, απαντούσα όταν με ρωτούσαν. Πολλοί άλλοι φύτευαν βέβαια. Στο πλάτωμα μεταξύ Βρύσης και Φαραγγιού ο πατέρας μου φύτεψε δύο περίπου στρέμματα καρυδιές, την μακρόστενη «αμερικάνικη ποικιλία». Ακριβώς κάτω από τα κυπαρίσσια που φαίνονται στις φωτογραφίες πιο κάτω. Αν δεν τις έκοψαν πρέπει σήμερα να είναι πανύψηλα δέντρα. Πάντως εδώ στην Παράκτια ζώνη του Σαρωνικού στην Βάρκιζα της οποίας έγινα Δημότης ερχόμενος στην Ελλάδα, η φύτευση κάθε είδους καρποφόρων συνεχίστηκε. Δεν έχει τις ίδιες αναλογίες βουνού, βουνοπλαγιάς, θάλασσας αλλά είναι ένα πανέμορφο παράκτιο μέρος. Ειδικά στις βουνοκορφές αλλά και πολύ κοντά στη θάλασσα μερικά καρποφόρα ήδη μεγάλωσαν. Πέρυσι και φέτος φυτεύτηκαν εκατοντάδες κάθε είδους. Μερικές εικόνες από πρόσφατη ανάρτηση (χειμώνας 2019-19) παρεμβάλλονται. Πολιτισμός θα έλεγα που δεν ανακάλυψε ο υποφαινόμενος. Πανάρχαια ήθη, έθιμα και σχέσεις που σμιλεύουν τους κοινούς σκοπούς και το κοινό συμφέρον της κάθε μικρής ή μεγάλης Ελληνικής κοινότητας και του έθνους ευρύτερα. Προσεγγίσεις του κοινού συμφέροντος που μάλλον σιγά – σιγά εξαφανίζονται μέσα στις μεγάλες πόλεις και λόγω επέλασης μεταμοντέρνων αντιλήψεων που συχνά περιγράφουμε.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΑΠΗΘΟΥ

Αης Γιώρκης

Στην απέναντι πλευρά του Κοσκινά, περίπου ένα χιλιόμετρο πιο ψηλά, βρισκόταν το γραφικό εκκλησάκι του Άγιου Γιώρκη που μόλις ανέφερα. Ήταν και νεκροταφείο. Έφθανες μέχρι εκεί περνώντας από ένα ελικοειδές μονοπάτι, σε πολλά σημεία στενό και απόκρημνο. Για όσους πέθαναν πριν φύγω, θυμάμαι την εικόνα: Μια νηοπομπή ανθρώπων. Συνήθως Πολλών εκατοντάδων ανθρώπων, να συνοδεύουν «τους τέσσερεις» που κουβαλούσαν τον νεκρό στο φέρετρο. Το μοιρολόι των συγγενών ακουγόταν πολύ μακριά χωρίς μεγάφωνα και ο αντίλαλος δημιουργούσε ένα μοναδικό ηχητικό γεγονός θρήνων και επικήδειων.

Προς τα πίσω, προς την πλευρά του πανύψηλου Πενταδάκτυλου, γύρω στα πεντακόσια μέτρα, βρίσκεται ο «κρημνός». Από πολύ μακριά εντυπωσίαζε. Ένα ερειπωμένο σπίτι «του Γερμανού» όπως το ονομάζαμε, παλιάς κοπής με κεραμίδια. Ερείπιο, γιατί μετά την αποικιοκρατία έφυγε ο Βρετανός ιδιοκτήτης. Φαίνεται ότι κάποιοι σήμερα το επισκεύασαν.

Αναπολώντας το περιβάλλον, η ανθρωπολογία των «Δρακοντητών», καμιά πενηνταριά, εντυπωσίαζε. «Προσωπικότητες» αισθητικά και πνευματικά προσαρμοσμένες στο προικισμένο τοπίο τους. Ο καθείς εξ αυτών, απέραντη ανθρώπινη ετερότητα, γεμάτη ουσίες και νοήματα. Του ύψους, του βάθους, του πλάτους ή και αντίστροφα. Μερικοί ήρεμοι, άλλοι «άγριοι» αλλά και πάλιν με υψηλή υπόσταση και προσαρμοσμένοι στις επιταγές του συλλογικού βίου, τα ήδη, τα έθιμα και τους νόμους. Είχαμε και «φιλόσοφους» του καλύτερου είδους και των πιο υψηλών βαθμίδων, δηλαδή γνώστες πολιτικής θεωρίας σμιλευμένης μέσα στον τοπικό Δήμο. Όλοι μαζί, ο αντίποδας του ανθρωπολογικού μηδενισμού των συγχρόνων αστικών συνάξεων. Μόρφωση πολύ μεγάλη, πολύ μεγαλύτερη από πολλούς φορείς που έτυχε να συναντήσω.

Δράκοντας-Λαπήθου: Για την κωμόπολη Λάπηθος ευρύτερα, όπως ήδη υπονοήθηκε, καλύτερα να μη επεκταθώ. Είναι μια πολύ μεγάλη συζήτηση και αφορά ένα από τα πολλά ιστορικά μέρη της διαχρονίας των Ελλήνων ο τοπικός πολιτισμός του οποίου διασώθηκε επί χιλιετίες. Πρότυπο της διαχρονικής Ελληνικότητας. Έξη ενορίες με ονόματα Αγίων, έξη Εκκλησίες και γύρω ή πολύ κοντά δημοτικά σχολεία, Ελληνικό Γυμνάσιο Λαπήθου πρότυπο κλασικής παιδείας, τοπικοί Δήμοι και Δήμος της κωμοπόλεως κάθε Κυριακή. Σμίλευση των προϋποθέσεων του συλλογικού βίου μέσα στους τοπικούς-ενοριακούς βίους όπου συζητούσαν τα πάντα και αποφάσιζαν (όχι πάντοτε … ειρηνικά). Αυλάκια, δρόμοι, μονοπάτια, εκκλησάκια, πηγάδια, παραγωγικές κοινοπραξίες και ότι άλλο προϋποθέτει ο συλλογικός βίος. Πολιτική θεωρία; Γεμάτα τα μυαλά όχι από μοντερνιστικά αναγνώσματα αλλά από εμπειρικό πολιτικό βίο εμπλουτισμένο από μνήμες και τα μνημεία πολιτισμού της διαχρονίας. Η Λάπηθος ήταν, βασικά, ένα διαιωνισμένο πρότυπο Βυζαντινής κωμόπολης. Συνεταιρισμοί επίσης για την διάθεση κυρίως των λεμονιών και πληρωμή όσων εργά;ζονταν «μισατζιάρικα» όχι με μισθό-«δουλειάς». Πανάρχαιο και αυτό έθιμο. Πριν την εισβολή ο πατέρας μου αν και είχε πολλές άλλες εργασίες (έκτιζε και ξενοδοχειακό συγκρότημα κοντά στην θάλασσα και έμεινε στην μέση και έτσι είναι μέχρι σήμερα) διετέλεσα και πρόεδρος του εταιρικού-Συνεργατικού οργανισμού εξαγωγών των λεμονιών.

Για τη γωνιά της, τον Δράκοντα, όμως, που ήταν ο πρώτος και ανεξίτηλος κόσμος μου, θα μπορούσα να πω μερικά ακόμη λόγια, μιας και ήταν η πρώτη και ισχυρότερη κοσμοεικόνα των νηπιακών και παιδικών μου χρόνων. Νήπιο, κοιτούσα γύρω με παιδική δίψα και όλο περιέργεια. Τόσα πολλά να δεις. Ένας ολόκληρος και ζωντανός τόπος γεμάτος ντόπιους ή περαστικούς υψηλής ανθρωπολογικής υπόστασης όπως ήταν διαχρονικά οι άνθρωποι των Πόλεων και των Κοινών, δέντρα κάθε είδους, πουλιά, ζώα, κοτόπουλα να γυροφέρνουν, νερά να τρέχουν, πέρδικες να κακαρίζουν μονότονα και γαϊδούρια να κατεβαίνουν το βουνό φορτωμένα ξύλα. Αντίλαλοι φωνών, γέλια αλλά και καυγάδες … Ελληνικών προδιαγραφών.

Ήταν και τα πανέμορφα γυναικόπαιδα της γειτονιάς που κουβαλούσαν το νερό που έβγαινε από την βρύση του βράχου. Μιλάμε για αυτή την ωραία εικόνα των κοριτσιών με τη στάμνα στον ώμο. Ξεχνιέται; Νομίζω ποτέ.

Και να φανταστείτε ότι επισκέφτηκα τον Δράκοντα την πρώτη φορά που θυμάμαι σαν … ξένος. Ρητορικά μιλώντας βέβαια. Μόλις τριών ή ετών (συνέχιζα ακόμη να βυζαίνω). Πατέρας και μητέρα (Θεοφάνης και Ελένη) ήταν αμφότεροι γόνοι «Δρακοντητών». Πλην όταν ερωτεύτηκαν και παντρεύτηκαν μετακόμισαν στην κάτω ενορία του Αγίου Λουκά στην κάτω Λάπηθο. Οι παππούδες με κέρδισαν. Στον Δράκοντα ήμουν σχεδόν κάθε μέρα.

Λίγο μετά, παιδάκι στο Δημοτικό της Αγίας Παρασκευής και μετά της Αγίας Αναστασίας, έζησα εκεί για τέσσερα χρόνια με τη γιαγιά Αθηνά όταν οι γονείς μου ξενιτεύτηκαν στο Βελγικό Κογκό. Όταν επέστρεψα στον Άγιο Λουκά με την επιστροφή του Πατέρα μου, περιττό να πω ότι, μετά το σχολειό, ούτε μια μέρα δεν πέρασε που να μην διασχίσω τα λαγκάδια, για να καταφθάσω στον Δράκοντα. Μόλις έφθανα επαναλαμβανόταν σταθερά ή ίδια συνήθεια: Ολόκληρο το κεφάλι μέσα στην Βρύση, δροσιζόμασταν και ξεδιψούσαμε.

Επαναλαμβάνω γιατί είναι χαρακτηριστικό της Λαπήθου ως διαιωνισμένης Βυζαντινής κωμόπολης γεμάτης πολιτισμό και πολιτικών παραδόσεων: Έξη Εκκλησίες, έξη ενορίες, έξη Δήμοι των ενοριών, Δήμος της Κωμόπολης της Κυριακή στο Δημαρχείο μαζί και λαϊκή αγορά, Δημοτικά σχολεία στον περίγυρο των Εκκλησιών των ενοριών και το επιβλητικό κλασικού ρυθμού Ελληνικό Γυμνάσιο Λαπήθου.

Ανηφορίζοντας, πάντα με την σφενδόνη στην τσέπη, άμα πετύχαινα καμιά τσίχλα σταματούσα και την έψηνα επιτόπου σε σιγανή μικρή φωτιά με ξύλινη σούβλα από πικροδάφνη. Τα φίδια που συναντούσα καμιά φορά συνήθιζα να τα αιχμαλωτίζω (από την ουρά τα έπιανα και τα κουνούσα και τα κοίμιζα). Τα απελευθέρωνα πιο πάνω. Κάποια στιγμή πίστεψα πως με γνώριζαν και πως εξοικειώθηκαν μαζί μου. Συνήθως κρατούσα και κανένα χαμαιλέοντα στον ώμο από τις δεκάδες που συναντούσα σε κάθε διαδρομή. Δύο τουλάχιστον φορές επενέβηκα για να χωρίσω μια θανάσιμη μάχη φιδιού και χαμαιλέοντα.

Για τον καθένα, οι παραστάσεις και τα βιώματα ενός τέτοιου ιερού μέρους εισχωρούν βαθιά και τον αγγίζουν υπαρξιακά. Αυτή η μαγευτική εικόνα της ηρεμίας μέσα σε μια πάμπλουτη φύση σε συνοδεύει για πάντα. Αν δεν την έχεις την αναπολείς. Δεν σταματάς ποτέ να την αναζητάς. Δεν είναι μια απλή εικόνα. Είναι μια κοσμοεικόνα που θεμελιώνει την ετερότητά σου και την ιδιοσυστασία σου. Συγκροτεί μια ήρεμη κοσμοαντίληψη. Αδύνατο να την κατανοήσουν τα ισοπεδωμένα και ανθρωπολογικά μηδενισμένα όντα κάποιων αστικών κέντρων που χωρίς να φταίνε σε τίποτα βιώνουν το μηδέν, σκέπτονται μηδενικά και ανήκουν στο πουθενά.

Η Λάπηθος πάντως και ο δικός μου κόσμος του Δράκοντα είναι μια κοσμοεικόνα του ιερού: Άνθρωποι, φύση, θρησκεία, μύθοι, θρύλοι και βιώματα γεμάτα ουσίες και νοήματα.

https://www.youtube.com/watch?v=OSHTtAuMFfs&t=10s

Οι πατημασιές του αλόγου. Ο Άγιος Γεώργιος ήταν πανταχού παρών. Με τη γιαγιά Αθηνά περπατούσαμε μέχρι την Βρύση του Δράκοντα. Μαζί με πολλά άλλα που μου εξιστορούσε στοργικά και εμφαντικά (φώναζε αυτή η γιαγιά δεν μιλούσε, και αντιλαλούσε η φωνή στους βράχους) ήταν και ιστορίες για το πώς ο Άγιος που έδωσε το όνομα σε εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες, σκότωσε τον Δράκοντα εκεί ακριβώς δίπλα στην βρύση.

Εκεί επί τόπου που περπατούσαμε, όχι πουθενά αλλού! Ακριβώς στη Βρύση του Δράκοντα της Λαπήθου. Η γιαγιά το περιέγραφε με τα πιο ζωντανά χρώματα σαν και να ήταν εκεί μάρτυρας της νίκης του Αγίου. Και μην νομίσετε ότι η γιαγιά Αθηνά δεν είχε … απτές αποδείξεις, και μάλιστα … αποτυπωμένες.

Πέντε μόλις μέτρα από τη Βρύση βρίσκεται ένα πέτρωμα γυαλιστερό σαν βότσαλο της θάλασσας. Γύρω στα είκοσι μέτρα από τη Βρύση (στην φωτογραφία δεν φαίνεται γιατί η Δέσπω μάλλον εκεί στεκόταν όταν φωτογράφιζε). Πάνω στη σκληρή γυαλιστερή πέτρα είχε αληθινές πατημασιές αλόγου. Τώρα, πως γίνεται αυτό!; Μήπως τις λάξεψε κανένας επιδέξιος και θεοσεβούμενος γλύπτης; Και όμως: Η υπόθεση πως οι πατημασιές ήταν ιερές ήταν τόσο εύλογες: Φαίνονταν τόσο αληθινές που δεν μπορούσαν να είχαν γίνει από χέρι ανθρώπου. Αφού το έλεγε η Γιαγιά, εξάλλου, που να τολμήσω εγώ να τις αμφισβητήσω. Πίστευε την σοφή γιαγιά και μη ερεύνα!

 Αυτό τουλάχιστον πιστεύαμε σαν παιδιά, όταν μας το έλεγαν: Τις πατημασιές τις έκανε το λυγερόκορμο άλογο του Άγιου Γεωργίου. Η πίστη στο θείο και τον σεβασμό στο θείο είναι δεδομένα σε τέτοιες Πόλεις και Κοινά Ελληνικά γεμάτα με Ανθρώπους φορείς νοημάτων και ιστορικών αφηγήσεων. Τίποτα εξάλλου δεν αφήνεται στην τύχη: Η γιαγιά Αθηνά το πρώτο πράγμα που μου έμαθε ήταν πως ήταν ανίερο και ασεβές να δρασκελώ πάνω από τις «ιερές πατημασιές» του αλόγου του Άγιου Γιώργη. Νήπιο, μου έμαθε ότι περνώντας από εκεί θα πρέπει να πατώ μέσα σε κάθε μια από αυτές χωρίς ποτέ να τις δρασκελώ. Αυτό έκαναν και όλα τα παιδιά του Δράκοντα, απ’ ότι ξέρω. Για να πούμε όλη την αλήθεια, τελικά για εμάς τότε ήταν και αφορμή και για ένα παιχνίδι. Έφηβος πριν φύγω, χαμογελώντας, συνέχισα να το κάνω. Θέλεις είναι πίστη, θέλεις είναι παράδοση, θέλεις είναι για να τιμήσω τη γιαγιά Αθηνά και τις παραδόσεις των προγόνων μου, πάντα πατούσα πάνω στις πατημασιές του αλόγου όπως περνούσα. Και θα το κάνω αν ξαναπεράσω. Μάλλον, όμως, στην επόμενη ζωή. Γιατί αντίθετα με άλλους, εγώ δεν θέλησα να πάω να δω τους κατακτητές μέσα στα δικά μου κτήματα και στα κτισμένα από τους προγόνους μου σπίτια. Αυτό δεν είναι μομφή για αυτούς που πήγαν, βέβαια. Είναι προσωπικό ζήτημα και η απόφαση του καθενός είναι σεβαστή.

Τέλος, δεν αποκλείω εξάλλου και το χειρότερο που ίσως προκαλέσει καρδιακή προσβολή: Η βαρβαρότητα των κατακτητών να μην σταμάτησε στο τσιμέντωμα της Βρύσης. Δεν αποκλείω, να έχουν βεβηλώσει και τις πατημασιές του ιερού και μυθικού αλόγου.

Στην ιστοσελίδα του Δήμου Λαπήθου, http://www.lapithos.org.cy/ κανείς βρίσκει πολλές πληροφορίες για αυτή τη μοναδικά και ανεπανάληπτα πανέμορφη και τώρα κατακτημένη ελληνική γη.

ΟΜΟΡΦΗ ΛΑΠΗΘΚΙΩΤΙΣΣΑ

Βολιώτες και Λαπηθιώτες 

Κυριάκος Θεμιστοκλέους, ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟ ΔΕΝΤΡΟ. 

Σκοπός της παρούσης μελέτης μου για το  Γενεαλογικό Δέντρο της οικογένειας, είναι να καταγράψω τους συγγενείς μου από το 1830 μέχρι σήμερα.

Αυτή η καταγραφή είναι απόλυτα αναγκαία και είχα καθήκον να το εκτελέσω, για τους κυρίως ακόλουθους λόγους:

• Η μετανάστευση από την Λάπηθο πολλών συγγενών για κοινωνικούς και βιοποριστικούς σκοπούς, κυρίως στην επαρχία Κερύνειας και στο εξωτερικό.
• Η προσφυγοποίηση με την Τουρκική εισβολή του 1974 των συγγενών που διέμεναν μέχρι τότε στην Λάπηθο. Τώρα διαμένουν προσωρινά σε προσφυγικούς συνοικισμούς και σε όλες τις επαρχίες της ελεύθερης Κύπρου καθώς και σε πολλές χώρες του εξωτερικού. Αυτό το γεγονός έσπασε τον κοινωνικό ιστό των συγγενών, την επαφή και γνωριμία μεταξύ τους.
• Βρισκόμαστε στην χρονική συγκυρία της παρούσης γενιάς, που συνδέει το παρελθόν με το μέλλον, με επιτακτική την ανάγκη καταγραφής των γεγονότων και μεταλαμπάδευσης τους στις νεότερες γενιές.

Με το ακόλουθο κείμενο απευθύνομαι σε όλους τους Λαπηθιώτες και ειδικότερα σε όσους κατάγονται από τον Χ»Ττόουλο (Χ»Χριστόδουλο), τον γενάρχη των «Βολιωτών» της Λαπήθου και τους εκφράζω τις θερμές μου ευχαριστίες, για την συγκινητική ανταπόκρισή τους και τις πολύτιμες πληροφορίες που μου έχουν μεταφέρει.

Εύχομαι ο Θεός να μας αξιώσει να επιστρέψουμε όλοι οι «Βολιώτες» της Λαπήθου και όλοι οι Λαπηθιώτες που βρίσκονται σε όλη την ελεύθερη Κύπρο καθώς επίσης και σε πολλές χώρες του εξωτερικού και να ζήσωμεν στην Λάπηθο, σ’ αυτόν τον επίγειο παράδεισο.

Ο Χ»Ττόουλος καταγόταν από την περιοχή Βόλου της Ελλάδος και εγκαταστάθηκε στην Κύπρο γύρω στο 1830 με τη γυναίκα του Βασιλού, τον αδελφόν του τον Χ»Xρίστο και πολλούς άλλους. Από τις μαρτυρίες του Πολύκαρπου Λόντου και του Κώστα (Κρασά) Νικηφόρου, υπάρχουν δυο εκδοχές για την άφιξη και εγκατάστασή του στην Λάπηθο.

Η μία εκδοχή έχει σχέση με την επανάσταση του 1821 και τον Κανάρη ο οποίος ήρθε στην Κύπρο λίγο πριν την έναρξη του αγώνα για ανεφοδιασμό. Μαζί του ήταν και ο Χ»Ττόουλος. Με το τέλος του 1821, λόγω της εμφύλιας διαμάχης και τη φυλάκιση του Κολοκοτρώνη, θέλοντας να αποφύγει και τη δικήν του δίωξην ήλθε στην Κύπρο.

Η δεύτερη εκδοχή είναι ότι, αυτήν την περίοδο γύρω στο 1830, ενέσκηψε Πανώλης στην περιοχή της Μεσογείου και ο πληθυσμός της Κύπρου μειώθηκε δραματικά. Ως εκ τούτο οι Οθωμανοί είχαν επιτρέψει την εγκατάσταση πληθυσμού στην Κύπρο.

Σύμφωνα με την αφήγηση των γιαγιάδων του Κώστα (Κρασά) Νικηφόρου και Πολύκαρπου Λόντου, ο Χ»Ττόουλος ήταν ψηλός 1.90εκ., χειροδύναμος, με μυϊκή δύναμη ίση με 7 ανδρών. Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως σήκωνε κορμό δέντρων με τον οποίο κατασκεύαζαν 7 ξύλινες τάβλες-τραπέζια. Ο δε γιος του Πέτρος, κτυπούσε με μια μαγκούρα και έσπαζε τα χοντρά κλαδιά των ελιών ρίχνοντας τα  κάτω για να τρώνε τα ζώα του.

Ο Χ»Ττόουλος ήταν βοσκός και είχε πάνω από χίλια ζώα (αιγοπρόβατα) και έτσι σύμφωνα με την παράδοση (αφού είχε ξεπεράσει τον αριθμό των 1000 ζώων) είχε τοποθετήσει χρυσή κουδούνα στο κριάρι-αρχηγό του κοπαδιού του. Κατοικούσε στην περιοχή του Δράκοντα και η μάντρα του βρισκόταν σε ένα σπήλιο, μεταξύ Δράκοντα και Κεφαλόβρυσου[1]. Έβοσκε τα ζώα του στην ορεινή περιοχή πάνω από τον Κεφαλόβρυσο, στην βουνοκορφή του Πενταδακτύλου.

Μίαν μέρα ενεπλάκη σε ένα επεισόδιο με ένα Τούρκο αστυνομικόν της τότε εποχής. Αυτός ενώ βρισκόταν σε περιπολία στην περιοχή της μάντρας του, τον διέταξε να σφάξει ένα ζώο να το ψήσει προσφέροντας του έτσι φαγοπότι. Όπως και έπραξε αλλά ο Τούρκος θέλοντας να τον εξευτελίσει ακόμη περισσότερο, το διατάσσει να του φέρει και άλλο ποτό (του είχε κεράσει ήδη αρκετό). Ξαφνικά ο Χ»Ττόουλος άρπαξε ένα ξύλο που ήταν δίπλα στην νηστιά, τον κτύπησε και αφού τον σκότωσε, τον έκαψε. Το μυστικό αυτό έμεινε επτασφράγιστο μέσα στην οικογένεια αφού κανείς άλλος δεν το έμαθε.

Η κόρη του Χ»Σάββα η Μαρία, ήταν κουφή γιατί όταν ήταν νεαρή ένας ανεμοστρόβιλος την άρπαξε και την πέταξε μακριά μέσα σε παλλούρες. Το κτύπημα αυτό απέβη μοιραίο για την ακοή της.

Ο Χ»Ττόουλος απόκτησε 9 γιους (τους 8 αναφέρω τα ονόματα), με μικρότερο (τον βενιαμίν) της οικογένειας τον X»Σάββα, ο οποίος παντρεύτηκε την Ελένη την κόρη του Ριαλά και απέκτησαν 7 παιδιά: την Βασιλού (Βασιλική), Χαρικλού (Χαρίκλεια), Μαρία (κουφή), Μυροφόρα, Κυριακού (του Παρβέρη), Θεμιστοκλή και τον Χ»Λόττα. Στις επόμενες σελίδες καταγράφονται ξεχωριστά οι απόγονοι των 7 παιδιών του Χ»Σάββα. Σε κάθε στήλη καταγράφεται κάθε γενιά μέχρι και την σημερινή. (Σύνολο 7-8 γενιές από το 1830)

Από το γενάρχη Χ»Ττόουλο και από το γιο του Χ«Σάββα, μέχρι σήμερα όλοι οι απόγονοι τους (δεν περιλαμβάνονται οι σύζυγοι τους, των οποίων μεγάλος αριθμός κατάγονται από άλλες οικογένειες της Λαπήθου) αριθμούν τους 609, από τους οποίους δεν βρίσκονται στην ζωή 57 (σύνολο ζουν 546 από τους οποίους οι 74  διαμένουν στο εξωτερικό).

Εάν θεωρήσωμεν τον ίδιον αριθμό απογόνων ότι είχαν και τα άλλα οκτώ αδέλφια του Χ»Σάββα, έχομεν 546 X 9 = 4994 «Βολιώτες» Λαπηθιώτες εν ζωή. Εάν υπολογιστούν και οι σύζυγοι (δεν καταγράφονται στην παρούσα έρευνα) θα προκύψει ένας ακόμη μεγαλύτερος αριθμός.

Συγγενείς εξ αγχιστείας, είναι όσοι κατάγονται από το γένος Κρεμμού, Ερωτοκρίτου, Χ»Στολή, Ευαγγέλου, Παπίλλαρου, Κύρρη, Σιακαλλή, Σιακίδη, Μαζοχώστη, Νικολαΐδη και πολλοί άλλοι καθώς πλείστοι Λαπηθιώτες παντρεύονταν χωριανούς τους. Από τα πιο πάνω προκύπτει ότι όλοι οι Λαπηθιώτες μετατραπήκαμε σε μια μεγάλη οικογένεια με πάρα πολλά γονίδια κοινά.

Παρ’ όλες τις κακουχίες, τη δύσκολη και σκληρή ζωή στην προσφυγιά, όλοι οι πρόγονοι και απόγονοι συγγενείς είναι πολύ εργατικοί, φιλήσυχοι, υπομονετικοί, φιλότιμοι, ειρηνικοί, αρετές που χαρακτηρίζουν όλους τους Λαπηθιώτες.

Ακόμη μια φορά τους ευχαριστώ θερμά!

ΜΕ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗ

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ

ΡΟΔΟΥ 18 ΑΓΛΑΝΤΖΙΑ

11/11//2008

[1] Ίδε τοποθεσία Κρεμμός του Βόλου, επισυνάπτεται σχέδιο

Η Κυρά της Λαπήθού

Ακολουθεί άρθρο του του Λάζαρου Μαύρου, το οποίο παραθέτω αυτούσιο. Σημειώνω μόνο ότι η οικογένεια Προεστού είχε το σπίτι της στις παρυφές του Δράκοντα. Εκεί που η Δυτική χαράδρα άρχιζε να κατηφορίζει από τις παρυφές του Πενταδακτύλου προς την Θάλασσα. Η χαράδρα που χώριζε την Αγία Αναστασία από την γειτονιά του Δράκοντα. Όπως ερχόταν ο δρόμος με κατεύθυνση ανατολική, έστριβε αριστερά, και εκεί στην γωνιά ήταν οι Προεστοί. Ο δρόμος συνέχιζε ίσα προς τον κρημνό και στην επόμενη αριστερή στροφή κατηφόριζε ο χωματόδρομος που οδηγούσε στον Δράκοντα. Στην κατηφόρα δεξιά το σπίτι της οικογένειας Χάλκου, ίσα μπροστά ο μεγάλος κήπος και το σπίτι της γιαγιάς Αθηνάς που κληρονομήθηκε από την θεία Ανδρούλα. Αν και πολλές δεκαετίες πέρασαν μπορούμε να σχεδιάσουμε επί χάρτου κάθε στροφή, κάθε γωνιά, κάθε πέτρα και είδος δέντρου που φύτρωνε. Πολλά δέντρα, εξάλλου, τα μπολιάσαμε εμείς.

24 Δεκεμβρίου 2011, Λάζαρος Μαύρος Ειρήσθω Η Κυρά τής Λαπήθου

Ε Ν Α ΘΑΥΜΑ έσωσε το 1974 δώδεκα εγκλωβισθέντες στρατιώτες στην καταληφθείσα από τον Αττίλα Λάπηθο. Το θαύμα ονομαζόταν Ευφροσύνη Προεστού, 71 χρονών τότε, πραγματική σωτήρας τών αγνοουμένων επί ένα μήνα νεαρών πολεμιστών Πανίκου Παραλιμνίτη, Κώστα Καστελλανή, Γιώργου Χριστοφή, Στέλιου Θεοδούλου, Κούλλη Κυριάκου, Νίκου Παπαναστασίου, Παύλου Νικολάου, Ανδρέα Γρηγορίου και Νίκου Νικολάου τού 286ΜΤΠ και τών Πολύκαρπου Πέτρου, Αντώνη Φιλίππου και Γιώργου Παπανικολάου του 256ΤΠ. Στη μάχη-μακελειό που εξαπέλυσε την Τρίτη 6 Αυγ. 1974, για την κατάληψη Καραβά και Λαπήθου, η 28η Μεραρχία τού Αττίλα, δυνάμεως 8.000 ανδρών, έναντι δύο ισχνών λόχων του 256ΤΠ κι ενός του 286ΜΤΠ συνολικής δυνάμεως 165 ανδρών, που μαζί τους βρέθηκαν την τελευταία στιγμή και 31 ναρκοθέτες του 70ΤΜΧ, οι συνολικές απώλειες τής ΕΦ ήσαν 86 ηρωικοί νεκροί και αγνοούμενοι, που κυκλώθηκαν, εγκλωβίστηκαν κι εξοντώθηκαν από τους κατακτητές. Θεόσταλτη η Ευφροσύνη, απέκρυψε και τροφοδοτούσε επί ένα μήνα τους δώδεκα.
Ώς τις 4 Σεπτ. 1974, που τους εντόπισε ο Αττίλας. Δύο κατάφεραν να διαφύγουν. Οι υπόλοιποι υπέστησαν φρικτά βασανιστήρια, τούς έστησαν στο εκτελεστικό απόσπασμα, γλύτωσαν όμως την τελευταία στιγμή, όταν οι Τούρκοι βεβαιώθηκαν πως είχε ειδοποιηθεί ο Ερυθρός Σταυρός.

Φ Ρ Ι Κ Τ Α , ανήκουστα μαρτύρια υπέστη άκαμπτη μέχρι τέλους και η γριά Ευφροσύνη. Τα καθέκαστα συμπεριέλαβε το 1979 στο βιβλίο του «Δίσεχτα Χρόνια» ο Πέτρος Στυλιανού, το 1999 ο Πάνος Ι. Μυρτιώτης στο βιβλίο του «256 Τάγμα Πεζικού – Χρονικό» και το 2010 ο Δημήτρης Ηρ. Ταλιαδώρος στο βιβλίο του «286 Μηχανοκίνητο Τάγμα Πεζικού – Πολεμικό Ημερολόγιο 1974». Υπήρξαν και πλήθος αναφορές στα μέσα ενημέρωσης για την Ευφροσύνη Προεστού, που επάξια πήρε τον τίτλο ευγνωμοσύνης Κυρά τής Λαπήθου. Απεβίωσε στα 90 της το 1993. Η προτομή της στήθηκε κοντά στο κατοχικό οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας το 2002.

Τ Ω Ρ Α ΕΝΑ βιβλίο εκδόθηκε αποκλειστικά για την αείμνηστη Ευφροσύνη και πώς τα δώδεκα «παιδιά της» δεν έμειναν για πάντα στον φρικτό κατάλογο τών άλλων 86 αγνοουμένων συμπολεμιστών τους της μάχης Καραβά – Λαπήθου. Με τη δημοσιογραφική ακρίβεια και τη λογοτεχνική αφήγηση τού πληθυντικού τής τουρκικής φρίκης εκείνου τού Αυγούστου και Σεπτεμβρίου που υπέστησαν οι 12 διασωθέντες και η γενναιότατη σωτήρας τους: «Η Κυρά τής Λαπήθου» (466 σελίδων), έργο του ικανού δημοσιογράφου Γιάννη Νικολάου. Την Τρίτη, που έγινε η παρουσίασή του στο πολιτιστικό ίδρυμα Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, η αίθουσα τελετών ήταν μικρή για να χωρέσει τον κόσμο που έσπευσε να την παρακολουθήσει.

ΛΑΖΑΡΟΣ Α. ΜΑΥΡΟΣ

========================

Οι φωτογραφίες τις έχει στείλει ο Ανδρέας Χειμωνίδης – https://www.facebook.com/andrew.chimon όπου και πολλές άλλες φωτογραφίες και σχόλια. Στα σχόλια των φωτογραφιών που ακολουθούν προστέθηκαν κάποιες δικές μου επισημάνσεις

Σπηλιά κάτω από το «σπίτι του Γερμανού» που στην αναφέρεται στην κυρίως ανάρτηση. Εδώ συνήθως υπήρχαν νυχτερίδες που κρέμονταν από την οροφή.

Σπηλιά στην πλευρά του ποταμού, δεξιά του μονοπατιού που κατέβαινε για να ανέβει απέναντι

Λίθηροι (η σπηλιά στον κοσκινά όπως είναι το 2019)

Προστεμενος, Γαλατερουσα, Αης Γιωρκης

Άγρια ζουμπούλια (Scylla morissii) Δράκοντα.

Κυκλάμινα του Δράκοντα

Το πρώην μονοπάτι που έγινε δρόμος από την πηγή προς το αρκάτζιν (κοσσιηνά)

Η πηγή όπως ήταν τον Μάρτιο 2019

Ο όγκος του νερού όπως είναι ακόμα και σήμερα

Θέα από τον Αη Γιώρκη

Εξωτερικό Αη Γιώρκη, του πολύ μεγάλου νεκροταφείου όπως το έκαναν μάντρα προβάτων, δεν διακρίνεται το παρεκκλήσι. Σταυροί και μνήματα δεν φαίνονται πουθενά

Το εσωτερικό του Αη Γιώτκη. Τα ίδια κάνει και το ISIS στην Συρία και στο Ιράκ