Σημείωση. Αναλύσεις του υποφαινόμενου της περιόδου 2000-2004 για το σχέδιο Αναν, τα ελληνοτουρκικά, τις προοπτικές επίλυσης του κυπριακού και ευρύτερα των ελληνοτουρκικών υποθέσεων ενόψει εντάξεως της Κύπρου στην ΕΕ, υπάρχουν και σε άλλες σελίδες του παρόντος δικτυακού τόπου. Το κείμενο που ακολουθεί εδώ δημοσίευτηκε στην Ελευθεροτυπία το 2003. Αναπαράγεται γιατί σχετίζεται με τις αναλύσεις στην παρούσα σελίδα και την θέση ότι πολλοί ευθύνονται για το γεγονός ότι απωλέσαμε την μοναδική ευκαιρία επίλυσης των ελληνοτουρκικών όταν η Κύπρος είχε πλέον ενταχθεί.

ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΣΤΟ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ: Aυτοκτονία ή πορεία προς λύση;
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 11/03/2003 http://www.enet.gr/online/online_print?id=51413320,59446984,73563208

Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΗΦΑΙΣΤΟΥ*

Το Κυπριακό ζήτημα εισέρχεται στην κρισιμότερη φάση και η ελληνική πολιτική ηγεσία μπροστά στην κρισιμότερη ενδεχομένως απόφαση του νεοελληνικού κράτους.

Υπό συνθήκες διεθνούς ρευστότητας, ανακατανομών ισχύος, αλλαγών συμμαχιών, αναξιοπρεπών τελεσιγράφων και αναβάθμισης του τουρκικού αναθεωρητισμού, είναι τουλάχιστον ασύνετο να προχωρήσουμε στην κατάργηση της εδραίας Κυπριακής Δημοκρατίας και στην αποδοχή ανελεύθερων κοινωνικοπολιτικών και πολιτειακών πειραματισμών.

Συντομογραφικά, επί δέκα περίπου χρόνια αγωνιστήκαμε στην επιτυχέστερη στρατηγική των τελευταίων δεκαετιών με άξονα τη θέση «ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. ανεξαρτήτως λύσης». Η αλάνθαστη λογική αυτής της θέσης που ισχύει και αυτή την -ύστατη- στιγμή, είναι πως το γεγονός της ένταξης της Κύπρου στην Ε.Ε. θα δημιουργήσει την προοπτική ενός βιώσιμου, ενιαίου, λειτουργικού και ενταγμένου στην ευρύτερη ευρωπαϊκή οικογένεια κυπριακού κράτους. Η Κοινοτική έννομη τάξη, ο Κοινοτικός πολιτικός πολιτισμός και η ενεργοποίηση των πολιτικών θεσμών της Κοινότητας σε συνδυασμό με τις παράλληλες πρωτοβουλίες του ΟΗΕ (που θα βρίσκονταν όμως σε αρμονία με το γεγονός της ένταξης στην Ε.Ε.) θα πρόσφεραν μια σταθερή βάση βιώσιμης λύσης.

Παράλληλες διαπραγματεύσεις με την Τουρκία θα μπορούσαν να προσφέρουν μια λογική διέξοδο για ένα αποστρατιωτικοποιημένο και ενταγμένο στην Ε.Ε. κράτος, που θα κατεύναζε τις επιφυλάξεις της Αγκυρας και που θα καθιστούσε τη στρατιωτική της παρουσία περιττή.

Η προπαγάνδα, η παραπληροφόρηση και τα εκλογικευμένα επιχειρήματα γύρω από το σχέδιο Ανάν δεν αλλάζουν στο παραμικρό το γεγονός πως αυτή η ευνοϊκή για όλους τους εμπλεκόμενους προοπτική ανατράπηκε από την παρεμβολή του γ.γ. του ΟΗΕ, ως εντολοδόχου των Αγγλων – Αμερικανών, που προτείνει ένα μη βιώσιμο και μη λειτουργικό κράτος. Δεν αλλάζουν στο παραμικρό το γεγονός πως αυτό το κράτος θα στερείται λαϊκής κυριαρχίας, θα βρίσκεται υπό παντοτινή έξωθεν κατοχή και κυρίως υπό την απόλυτη αίρεση της τουρκικής στρατηγικής βούλησης.

Η διέξοδος είναι απλή, εύκολη, ανώδυνη, δίκαιη και επωφελής για όλους:

Πρώτο, να δηλωθεί πως ενόψει των διαμειφθέντων τους τελευταίους μήνες όλοι είναι υποχρεωμένοι να προσαρμοστούν στο γεγονός της πλήρους ένταξης και πως ο γ.γ. δεν είναι εντολέας των εμπλεκομένων κρατών αρμόδιος να αποστέλλει τελεσίγραφα που συμβιβάζουν την ανθρώπινη ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά εντολοδόχος τους και υποχρεωμένος να σέβεται το διεθνές δίκαιο και τον καταστατικό χάρτη του ΟΗΕ. Σημειώνεται πως με την Κύπρο ενταγμένη στην Ε.Ε., ο τουρκικός αναθεωρητισμός θα υπονομευθεί επειδή οι Τούρκοι στρατηγοί θα βρεθούν στη θέση να κατέχουν ευρωπαϊκό έδαφος (βλ. και σχετική παραδοχή του νυν Τούρκου ΥΠΕΞ).

Δεύτερο, χωρίς αμφιταλαντεύσεις να ζητήσουμε από όλους να προσαρμόσουν το οποιοδήποτε προτεινόμενο σχέδιο στην Κοινοτική έννομη τάξη και στον Κοινοτικό πολιτικό πολιτισμό. Επίσης, για να επιτευχθεί αυτός ο θεμιτός σκοπός, υπέρ του οποίου λογικά θα ταχθούν όλοι οι συνέταιροι στην Ευρώπη πλην Αγγλίας, θα πρέπει να ζητήσουμε την ενεργοποίηση όλων των Κοινοτικών πολιτικών θεσμών στη διαδικασία περαιτέρω επίλυσης των προβλημάτων.

Τρίτο, τόσο η Κυπριακή Δημοκρατία, πλήρες πλέον μέλος της Ε.Ε. όσο και η προεδρεύουσα Ελλάδα να προχωρήσουν -και πάλι με τη συνδρομή των Κοινοτικών θεσμών- στη λήψη μέτρων υπέρ της βελτίωσης της ζωής και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων. Στους τελευταίους θα καλλιεργήσουμε την ορθή θέση πως το συμφέρον τους είναι ένα βιώσιμο και λειτουργικό κράτος και όχι ένα κρατίδιο υπό τριμερή κατοχή και με ανελεύθερους θεσμούς.

Τέταρτο, με σύνεση, ψυχραιμία και με σιγουριά για τις θεμιτές και ορθολογιστικές επιδιώξεις μας, να περιμένουμε πιο συντελεστικές συνθήκες στον τουρκοκυπριακό τομέα και στην Τουρκία, με θεμιτό και ορθό σκοπό να προσχωρήσουν οι Τουρκοκύπριοι στο εντεταγμένο πλέον κράτος υπό συνθήκες λειτουργικότητας, δημοκρατίας, ελευθερίας, προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμβατότητας με την ιδιότητα του πλήρους μέλους της Ε.Ε. και βιωσιμότητας των κοινών θεσμών. Παράλληλα, σε ένα άλλο επίπεδο, διαπραγματεύσεις με την Αγκυρα θα οδηγήσουν ενδεχομένως σε αλλαγή στάσης και αποδοχή της λογικής ενός πραγματικά αποστρατιωτικοποιημένου κράτους, χωρίς ξένα στρατεύματα και με εγγυήσεις από τον ΟΗΕ και ενδεχομένως την Ε.Ε. Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις -και ιδιαίτερα στον τουρκοκυπριακό τομέα- θα είναι τέτοιες που θα πιέζουν την Αγκυρα προς αυτή την κατεύθυνση.

Στο χέρι μας είναι κατά πόσο θα εργαστούμε προς την κατεύθυνση επανένωσης του νησιού υπό συνθήκες που θα ευνοούν όλους τους εμπλεκόμενους, επειδή μελλοντικά θα δημιουργεί συνθήκες ειρήνης και σταθερότητας, ή κατά πόσο σπασμωδικά και υπό το κράτος εκβιαστικών διλημμάτων και βιαστικών αποφάσεων θα παγιώσουμε τη διχοτόμηση, θα καταργήσουμε την ελευθερία των Κυπρίων και θα δημιουργήσουμε μια τεράστια εστία έντασης, σύγκρουσης και πολέμου.

* Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 11/03/2003