3.3.2013. πρόσθετη συνοδευτική περιγραφή

Waltz / Θεωρία versus επιστημονική χαλαρότητα

Ανάλυση πέραν των άγονων συζητήσεων Γουώλτζ και νεοφιλελευθέρων (στις οποίες κατά την άποψή μου ο Γουώλτζ ποτέ δεν έπρεπε να είχε εμπλακεί). Στο δοκίμιο γίνεται προσπάθεια να εστιαστεί σε πεδία της πολιτικής φιλοσοφίας του διεθνούς συστήματος, ενός επιστημολογικά ριψοκίνδυνου προσανατολισμού για τον οποίο αφιέρωσα πολλά βιβλία και άρθρα και πολλά κεφάλαια σε διάφορα άλλα βιβλία. Με συγκεκριμένο τρόπο στο παρελθόν προσπάθησα να προωθήσω αυτό τον επιστημονικό προσανατολισμό στο πεδίο των ελληνικών πανεπιστημιακών σπουδών αφιερώνοντας χιλιάδες ώρες ακαδημαϊκών εργατοωρών. Η ανάλυσή μου όπως και στο παρελθόν συγκρατεί τον πυρήνα της δομικής θεωρίας του Γουώλτζ και επιχειρεί, αυτή την φορά, να την συμπληρώσει στην βάση του Υποδείγματος. Προϋπόθεση για κάτι τέτοιο –πέραν της αποτίναξης των ιδεολογημάτων του Ψυχρού Πολέμου, της εγκατάλειψης κάθε ίχνους ατομικού υποκειμενισμού, της αναζήτησης οντολογικής αναφοράς και της πειθάρχησης από την καταστατική απόφαση στον ΟΗΕ που προσδιορίζει την εθνοκρατοκεντρική οντολογία ως κατ’αρχήν ένα νομικοπολιτικά μη αμφισβητούμενο γεγονός– είναι η αναζήτηση σταθμίσιμων μεταβλητών στο δεύτερο επίπεδο (κρατικό). Εάν αυτό δεν μπορεί να γίνει τότε η δομική θεωρία είναι η τελευταία λέξη και θα αποτελούσε παραδοχή ότι τίποτα άλλο δεν μπορεί να ειπωθεί παρά μόνο περιγραφές με τους περιορισμούς που αυτό συνεπάγεται («με δεδομένο τον ωκεανό και την απροσμέτρητη ποικιλομορφία του πραγματικού κόσμου πόση περιγραφή είναι αρκετή;»). Η πειθάρχηση σε σταθμίσιμες μεταβλητές του πρώτου και δευτέρου επιπέδου δεν είναι εύκολη. Επιλέχθηκε η εξέταση των πολιτειακών συγκροτήσεων στο πεδίο της κρατικής ισχύος και η προσπάθεια διαβάθμισής τους ανάλογα με την κύμανση των παρατηρήσιμων τιμών τους. Απαιτείται, οπωσδήποτε, αυστηρή πειθάρχηση στις πολιτειακές συγκροτήσεις που αφορούν την κρατική ισχύ. Αυτό, συμπεραίνω, είναι εφικτό, όπως είναι νοητό και εφικτό να υπάρξει και διαβάθμιση εκτιμήσεων χαμηλότερου και υψηλότερου ρίσκου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, εκτιμάται, ανοίγονται ερευνητικά πεδία επιστημολογικά συμβατά με το (Θουκυδίδειο) Υπόδειγμα της αναπόδραστης και ανεπίστροφης κυριαρχίας-αναρχίας (η έλευση ενός κοσμοσυστήματος είναι ζήτημα άλλης τάξης και δεν σχετίζεται με διεθνισμούς, ιδεολογίες και με την Βεστφαλιανή έννοια του ηγεμονισμού). Η ουσία βρίσκεται στις ενότητες 3 και 4. Θεωρώ απόλυτα ορθολογιστική και βάσιμη την θέση ότι από την στιγμή που οι διεθνείς σχέσεις είναι μόνο υλιστικές (ενότητα 3 του δοκιμίου, ζήτημα που δουλεύτηκε και σε άλλα βιβλία αλλά θα τύχει εκτεταμένης ανάλυσης σε επερχόμενες δημοσιεύσεις) εκτοπίζονται ως επιστημονικά αβάσιμες όλες οι ιδεολογικές προσεγγίσεις (οι μεγάλοι αριθμοί ιδεολογημάτων που παρήγαγε η στράτευση στον Ψυχρό Πόλεμο δεν συγκινεί και δεν πειθαναγκάζει, κυρίως δεν δικαιολογεί να αναπαράγονται άκριτα εις βάρος δημόσιων πόρων). Το «μυστικό» είναι η απόλυτη διάκριση του δευτέρου από το τρίτο επίπεδο και ο περιορισμός του προβληματισμού για την κρατική ισχύ στο δεύτερο επίπεδο με εισαγωγή της έννοιας της «διαβάθμισης» των σημασιών και «μετρήσεων» με άξονα τις πολιτειακές συγκροτήσεις στο πεδίο της κρατικής ισχύος. Η διάκριση στην βάση αυτή, επίσης, διατηρεί το ανθρωπολογικό υπόβαθρο του κράτους ανέπαφο και ανοικτό προς διερεύνηση. Κάτι τέτοιο κρίνεται εξαιρετικά σημαντικό λόγω της μετά-αποικιακής ανθρωπολογικής εξέγερσης, ζήτημα στο οποίο ο Γουώλτζ (σωστά και αιτιολογημένα) δεν θέλησε να υπεισέλθει. Το ανθρωπολογικό ζήτημα λοιπόν τυγχάνει διαχείρισης υπό Πολιτειακό πρίσμα. Τελικά με την ανάλυση της ενότητας 3 η διάκριση του δεύτερου από το τρίτο επίπεδο είναι πιο έντονη και πιο ασυμβίβαστη από αυτή του Γουώλτζ. Πάνω στο ζήτημα αυτό από καιρό επεξεργάζομαι εκτενέστερα κείμενα, τα οποία και έπονται.