Πυρηνικά αδιέξοδα: Κρίση του Ιράν ή κρίση του κόσμου:
«Πρώτο Θέμα», 7.5.2005

Παναγιώτης Ήφαιστος
Γνωρίζουμε ήδη από το 1979 πως ακόμη και αν χρησιμοποιηθεί ένα μικρό κλάσμα των πυρηνικών όπλων που υπάρχουν ο «πυρηνικός χειμώνας» που θα προκληθεί θα καταστρέψει ανεπίστροφα την ανθρώπινη ζωή του πλανήτη. Προσαρμοσμένα σ’ αυτή την αμείλικτη πραγματικότητα, τα στρατηγικά δόγματα των πυρηνικών κρατών τηρούσαν δύο θέσεις. Πρώτον, ο μόνος πιθανός πολιτικός σκοπός που θα μπορούσε να εξυπηρετηθεί ενόσω υπάρχουν πυρηνικά όπλα είναι η αποτροπή έκρηξης πυρηνικού πολέμου. Δεύτερον και συναφές, η μη πρώτη χρήση πυρηνικών όπλων. Ταυτόχρονα, με την Συνθήκη Μη Διασποράς Πυρηνικών Όπλων 1) επιχειρήθηκε ο περιορισμός των πυρηνικών οπλοστασίων, 2) οι «έχοντες» πυρηνικά υποσχέθηκαν «δραστικά μέτρα που οδηγούν σε πυρηνικό αφοπλισμό» και 3) γι’ αυτό οι «μη έχοντες» υποσχέθηκαν χρήση πυρηνικής ενέργειας μόνο για ειρηνικούς σκοπούς. Αυτές οι λεπτές ισορροπίες είναι που διαταράσσονται σήμερα και όχι χωρίς λόγο. Το ζήτημα σήμερα δεν είναι το Ιράν, η Κορέα ή αύριο κάποιος άλλος αλλά το κατά πόσο η «κουτοπονηριά» των «εχόντων» οδηγεί σε υπαρξιακό αδιέξοδο: Πρώτον, ο περιορισμός των οπλοστασίων των «εχόντων» δεν εκπληρώνει πλήρως το πνεύμα της Συνθήκης. Δεύτερον, η υπόσχεση των «εχόντων» για αφοπλισμό ξεχάστηκε τελείως. Τρίτον σ’ αντίθεση με τις πρόνοιες της Συνθήκης, επιχειρείται μια αυθαίρετη μόνιμη διάκριση μεταξύ «εχόντων» και «μη εχόντων». Τέταρτον, η προσπάθεια για μια τέτοια αυθαίρετη διάκριση συνοδεύεται από αξίωση να είναι οι «έχοντες» μόνιμοι «αφέντες των συμφερόντων». Όμως, τα «ηγεμονικά κονσέρτα» ποτέ δεν πέτυχαν και θα αποτύχουν ξανά: Δεν λύνουν το πρόβλημα της διασποράς, τα διακόσια κυρίαρχα κράτη του πλανήτη αξιώνουν ολοένα και περισσότερη ανεξαρτησία και όχι περιστολή της και φιλοδοξίες αυτοκρατορικών κατεξουσιασμών είναι εξ ορισμού αναχρονιστικές, ατελέσφορες, αδιέξοδες και επικίνδυνες. Κατεξουσιαστικοί ηγεμονισμοί μόνο εφήμερα μπορούν να επιτύχουν, ενώ ολοένα και κάποια από τα εκατοντάδες κυρίαρχα κράτη θα αντιδρούν σε μόνιμες αυθαίρετες διακρίσεις. Πέμπτον, ανεύθυνα οι «έχοντες» σύρουν σ’ αυτή την περιπέτεια το Συμβούλιο Ασφαλείας. Το ΣΑ, όμως, έχει νομιμοποιημένο δικαίωμα μόνο να διαφυλάττει την διεθνή τάξη και όχι να αποφασίζει ότι κάποια μέλη του ΟΗΕ είναι λιγότερο κυρίαρχα από κάποια άλλα την στιγμή που τα μόνιμα μέλη του δεν σέβονται το γράμμα και το πνεύμα της Συνθήκης για την διασπορά των πυρηνικών όπλων. Η άτυπη έστω ενσωμάτωση διακρίσεων στο εσωτερικό του ΟΗΕ, εξάλλου, είναι αυθαίρετη και παράνομη. Έκτον, το διεθνές σύστημα, βρίθει αιτιών πολέμου υπαίτιοι των οποίων είναι τα μόνιμα μέλη του ΣΑ. Το ζήτημα της πυρηνικής διασποράς είτε θα αντιμετωπιστεί ορθολογιστικά είτε δεν θα αντιμετωπιστεί ποτέ. Απαιτούνται: 1) δραστικά μέτρα περιστολής των πυρηνικών οπλοστασίων, 2) σοβαρή συζήτηση για πυρηνικό αφοπλισμό ή κάποιου είδους διεθνή εποπτεία, 3) αντιμετώπιση της άνισης ανάπτυξης και των περιβαλλοντικών προβλημάτων, 4) αντιμετώπιση των αιτίων των περιφερειακών διενέξεων και ειρηνική επίλυση των διαφορών, 5) συμμάζεμα καταστρεπτικών διεθνικών δρώντων (τρομοκράτες, κερδοσκόποι όπως ο Σόρος κτλ) και 6) απόλυτο σεβασμό του πνεύματος και του γράμματος του διεθνούς δικαίου και της συλλογικής ασφάλειας. Δυστυχώς, τα περιθώρια αισιοδοξίας είναι ελάχιστα. Ορθολογισμός και σύνεση σπανίζουν.