J. F. C. Fuller, Η Ιδιοφυής στρατηγική του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Ο J.F.C. Fuller θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους ιστορικούς του 20 αιώνα και οπωσδήποτε ο εμβριθέστερος, ενδεχομένως, αναλυτής της στρατηγικής, με περιγραφές και πορίσματα εμποτισμένα σε άπειρες περιπτωσιολογικές μελέτες. Παράλληλα με την τιτάνια δίτομη μελέτη του Οι αποφασιστικές μάχες που διαμόρφωσαν τον δυτικό κόσμο 480 π.Χ – 1757 και Οι αποφασιστικές μάχες που διαμόρφωσαν τον δυτικό κόσμο 1792-1944 (ένα είδος μελέτης της οντολογίας του δυτικού κόσμου), η μελέτη του για τον Μεγάλο Αλέξανδρο είναι μοναδική και ίσως το σημαντικότερο κείμενο που γράφτηκε για την διαδρομή και την στρατηγική του ιδιοφυούς Μακεδόνα Βασιλιά. Σίγουρα, για τον Μακεδόνα Βασιλιά γράφτηκαν πολλά. Η Ιδιοφυής Στρατηγική του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όμως, θεωρείται το σημαντικότερο ίσως έργο για τον Μακεδόνα Στρατηλάτη γραμμένο από ένα από τους σύγχρονους αναλυτές της ιστορίας του πολέμου και της στρατηγικής.  Είναι αδύνατο να τύχει πλήρους περιγραφής ένα τόσο πυκνό, περιεκτικό και ουσιαστικό έργο σε μερικές γραμμές. Εν τούτοις,  με κίνδυνο να το αδικήσουμε θα μπορούσαμε να επιχειρήσουμε να δώσουμε μια ιδέα για το περιεχόμενό του. Ο συγγραφέας εξηγεί τις περιστάσεις της νεότητας του Αλέξανδρου και τη σημασία του γεγονότος ότι η μεγαλοφυής του φύση ισχυροποιήθηκε από τις συνθήκες ανατροφής και ωρίμανσης του. Γιος του ισχυρότερου άνδρα της Ελλάδας μετά την παρακμή των Πόλεων, ο νεαρός Αλέξανδρος δέχεται τις επιρροές μια ισχυρής γυναικείας φυσιογνωμίας, της μητέρας του Ολυμπιάδας και μεγαλώνει με τον μύθο πως είναι απόγονος του Ηρακλή και του Αχιλλέα τα κατορθώματα των οποίων πρέπει να ξεπεράσει. Μορφώνεται από τους καλύτερους δασκάλους και εκπαιδεύεται στην εντέλεια. Όταν πρόωρα και ξαφνικά ανέρχεται στον θρόνο του κυρίαρχου βασιλείου της Ελλάδας η ανωριμότητα του επισκιάζεται από την μεγαλοφυϊα του, τον δυναμισμό των ιδεών του, την πανίσχυρη προσωπικότητά του και την μεταφυσική σχεδόν πίστη του στον σκοπό που τον έταξε η ιστορία. Μεταξύ άλλων αυτό σήμαινε την παλινόρθωση της ελληνικής αξιοπρέπειας με την απελευθέρωση των ελληνικών Πόλεων στη Μικρά Ασία, την λύτρωση της Ασίας από τις δυναστικές αυτοκρατορίες και την ενσάρκωση της διεθνιστικής του κοσμοθεωρίας στη βάση μιας πλουραλιστικής-δημοκρατικής ενοποίησης του τότε γνωστού κόσμου. Ασφαλώς, μεγαλόπνοοι σκοποί τέτοιας εμβέλειας δεν επιτυγχάνονται εύκολα, κάτι για το οποίο όπως αποδείχθηκε ο Αλέξανδρος δεν έτρεφε αυταπάτες. Αυτό φάνηκε από την επομένη της ανόδου του στον θρόνο του νεαρού βασιλιά όταν αμφισβητήθηκε από τους ίδιους τους Έλληνες και κυρίως τους Αθηναίους με πρωταγωνιστή τον πληρωμένο από τους Πέρσες δημαγωγό Δημοσθένη. Η συνέχεια είναι συγκλονιστική. Αυτοί που το έκαναν δεν είχαν πολύ χρόνο για να αλλάξουν γνώμη. Η θυελλώδης αντίδραση του Αλεξάνδρου συντρίβει κάθε αντίσταση και σ’ αυτά τα αρχικά στάδια της βασιλείας του μόνο η έμφυτη γενναιοδωρία του σώζει μερικούς αντιπάλους. Ο Fuller με δεξιοτεχνία μας εξηγεί πως οι «κακές του πράξεις» (καταστροφή της Θήβας) αυτής της εποχής εν μέρει οφείλονται στους πειραματισμούς στην πρώτη φάση εφαρμογής ενός μεγάλου στρατηγικού σχεδίου αλλά και εν μέρει στην αρχική ανωριμότητα του νεαρού άνδρα που στη συνέχεια μετανιώνει. Αυτό που επακολουθεί στο μικρό χρονικό διάστημα μιας περίπου δεκαετίας είναι συγκλονιστικό: Ενοποίηση της Ελλάδας «πλην Λακεδαιμόνων», σύμπηξη της Ελληνικής Συμμαχίας, οργάνωση του στρατού, κυριαρχία στα Βαλκάνια μέχρι και τον Δούναβη, πέρασμα του Ελλήσποντου, απελευθέρωση των ελληνικών Πόλεων στη Μικρά Ασία, ακάθεκτη προέλαση κατά της Περσίας, συντριβή όλων των προπυργίων της περσικής αυτοκρατορίας, δημιουργία ισχυρής ναυτικής ισχύος και προέλαση μέχρι τα σύνορα του τότε γνωστού κόσμου προς την Ινδική χερσόνησος και το Αφγανιστάν. Με σχεδόν θαυματουργό τρόπο που μόνο μια στρατηγική και φιλοσοφημένη ανθρώπινη μεγαλοφυϊα θα μπορούσε να επιτύχει, η εκστρατεία αυτοτροφοδοτείται από τις νίκες του: Οι πλείστοι Ασιάτες ηγέτες που ηττήθηκαν γίνονταν την επομένη οι καλύτεροι σύμμαχοί του και οι τοπικές κοινωνίες τον υποδέχονταν ως απελευθερωτή. Ο Αλέξανδρος παλινορθούσε τους πολιτισμούς, τις θρησκείες και τις τοπικές συνήθειες, εγκαθίδρυε ως προς αυτό αυτόνομα συστήματα διακυβέρνησης και συχνά οι λαοί τον θεοποιούσαν. Ο Fuller γλαφυρά και με θαυμαστή ακρίβεια απεικονίζει στον γραπτό του λόγο την υψηλή στρατηγική του, την θυελλώδη προέλασή του, τις πολιορκίες του, το πέρασμα βουνών που και σήμερα θεωρούνται αδιάβατα, τον Αλέξανδρο να αναρριχάται στα τείχη και να πληγώνεται, να εκμηδενίζει τον χρόνο, τις αποστάσεις και τις απόκρημνες οροσειρές για να εμφανιστεί με μια στρατιά εκεί που κανείς δεν τον περίμενε, να συντρίβει ως χάρτινο πύργο την κραταιά περσική αυτοκρατορία, να κατακτά τον θησαυρό της για να τον μετατρέψει σε νομίσματα που άλλαξαν την παγκόσμια οικονομία και γι’ αυτό τον ρου της ιστορίας, να εφαρμόζει διηπειρωτικό σύστημα διοικητικής μέριμνας που ακόμη και σήμερα δεν μπορέσαμε να αποκρυπτογραφήσαμε, να εφαρμόζει σε κάθε μάχη νέο ιδιοφυές στρατηγικό σχέδιο που συζητείται μέχρι σήμερα στις στρατιωτικές ακαδημίες, να υπερφαλαγγίζει ινδικές στρατιές…ελεφάντων που θεωρούνταν αήττητες και να φθάνει στα σύνορα του γνωστού κόσμου όπου και έφτιαξε ναυτικό το οποίο μετά από απρόσμενες περιπέτειες ανέλπιστα ξανασμίγει με την μακεδονική στρατιά. Όλα αυτά και πολλά άλλα, όμως, θα αποτελούσαν ένα από τα ίδια, δηλαδή συνήθεις εξιστορήσεις γνωστών γεγονότων αν δεν συνοδεύονται από την ουσία των πραγμάτων και σ’ αυτό ακριβώς διαφέρει το βιβλίο του Fuller. Ο συγγραφέας με σεβασμό στην ιστορία και στην πραγματικότητα εξηγεί και ερμηνεύει πως ο Αλέξανδρος δεν είναι τυχαίο ότι η ιστορία τον ανέδειξε «Μέγα». Η ζωή του, το έργο του και οι πράξεις του ήταν ενσάρκωση μιας μεγάλης κοσμοθεωρίας και βαθύτατα φιλοσοφημένων ιδεών για τον υπόλοιπο κόσμο και τις άλλες  κοινωνίες. Το αποδεικνύει παραθέτοντας λόγια του αλλά και έργα του, εντάσσει σ’ αυτή την οπτική γωνία την γνωστή γενναιοδωρία του, ερμηνεύει υπό αυτό το πρίσμα τις μεθόδους ενοποίησης του κόσμου και την πρωτοπόρα στάση του απέναντι στις γυναίκες, τους άλλους πολιτισμούς και τις θρησκείες των υπόλοιπων κοινωνιών για τις οποίες ήταν λιγότερο κατακτητής και περισσότερο απελευθερωτής. Το βιβλίο Η ιδιοφυής στρατηγική του Μεγάλου Αλεξάνδρου είναι τόσο ενδιαφέρον και καλογραμμένο που καλεί τον αναγνώστη να το διαβάσει ξανά και ξανά για να το εμπεδώσει, να απολαύσει μια ακριβή και ακριβοδίκαιη ανάλυση της ζωής, των έργων και της κοσμοθεωρίας του Αλεξάνδρου, μιας πράγματι ανεπανάληπτης ανθρώπινης μορφής που δεν θεοποιήθηκε και μυθοποιήθηκε τυχαία. Ο αναγνώστης των διεθνών σχέσεων θα μάθει πολλά: Τον ρόλο του ηγέτη, την εφαρμοσμένη στρατηγική, τον ρόλο του πολέμου στην διαμόρφωση του κόσμου, τον ρόλο του πολιτικού ορθολογισμού στην έκβαση των εξωτερικών εγχειρημάτων και κυρίως το ιστορικό επίτευγμα που διαμόρφωσε όχι την εποχή του αλλά και που δρομολόγησε γεγονότα που φτάνουν μέχρι τις μέρες μας.

Π. Ήφαιστος – P. Ifestos

www.ifestos.edu.gr – info@ifestos.edu.gr  www.ifestosedu.gr – info@ifestosedu.gr

 Twitter https://twitter.com/ifestosedu

Linkedin https://www.linkedin.com/in/panayiotis-ifestos-0b9382131/

Instagram https://www.instagram.com/p.ifestos/

Στρατηγική Θεωρία–Κρατική Θεωρία https://www.facebook.com/groups/StrategyStateTheory/

Προσωπική σελίδα https://www.facebook.com/p.ifestos

Προσωπικό προφίλ https://www.facebook.com/panayiotis.ifestos

Πολιτισμός, Περιβάλλον, Φύση, Ψάρεμα https://www.facebook.com/Ifestos.DimotisBBB

Διεθνής πολιτική 21ος  αιώνας https://www.facebook.com/groups/InternationalPolitics21century/

ΗΠΑ: Ιστορία, Διπλωματία, Στρατηγική https://www.facebook.com/groups/USAHistDiplStrat/

Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος: Ανισόρροπο τρίγωνο https://www.facebook.com/groups/GreeceTurkeyCyprusImbalance/

Διαχρονική Ελληνικότητα https://www.facebook.com/groups/Ellinikotita/

Φιλοπατρία, Δημοκρατία, Ελευθερία https://www.facebook.com/groups/philopatria/

Άνθρωπος, Κράτος, Κόσμος–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/Ifestos.political.thought/

Κονδύλης Παναγιώτης – https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/

Θολό βασίλειο της ΕΕ https://www.facebook.com/groups/TholoVasileioEU/

Θουκυδίδης–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/thucydides.politikos.stoxasmos/

Μέγας Αλέξανδρος–Ιδιοφυής Στρατηγός και Στρατηλάτης https://www.facebook.com/groups/M.Alexandros/

Εκλεκτά βιβλία που αξίζουν να διαβαστούν https://www.facebook.com/groups/eklektavivlia/

Ειρηνική πολιτική επανάσταση https://www.facebook.com/groups/PolitPeacefulRevolution/

«Κοσμοθεωρία των Εθνών» https://www.facebook.com/kosmothewria.ifestos

Τίτλοι-σύνδεσμοι δοκιμίων και άρθρων αναρτημένων στο διαδίκτυο (520 θα συμπληρώνεται διαρκώς) https://wp.me/p3OqMa-26x

Πίνακες διαλέξεων και σημειώσεις διαλέξεων – πίνακες συντομογραφικής απεικόνισης πτυχών του διεθνούς συστήματος https://wp.me/p3OqMa-1GG

Τίτλοι-σύνδεσμοι δοκιμίων και άρθρων αναρτημένων στο διαδίκτυο https://wp.me/p3OqMa-26x