Εισ. σημ. Μετά την αρχική ανάρτηση γράφτηκε υστερόγραφο για ο ζήτημα της χούντας, των εμφύλιων διαιρέσεων, τους Μακάριο/Γρίβα και την ομιλία του προέδρου Μακαρίου στο ΣΑ στις 19 Ιουλίου 1974.

Όπως έχει τονιστεί και σε άλλες συναφείς αναλύσεις μισό αιώνα μετά το έγκλημα του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής του 1974 ουκ ολίγοι υπνώττουν για τις βαθύτατες αρνητικές προεκτάσεις του καταμαρτυρούμενου γεγονότος ότι:

α) Για την παράνομη τουρκική κατοχή του ενός τρίτου της Μεγαλόνησου Κύπρου όπου ζει το ένα δέκατο του Ελληνισμού και της οποίας το Ελληνικό κράτος είναι εγγυήτρια δύναμη, διαδοχικές πολιτικές ηγεσίες δεν έχουν μεριμνήσει να εξισορροπηθούν οι δυνάμεις εισβολής από τις ΕΔ της Ελλάδας.

β) Όχι μόνο τις τελευταίες δεκαετίες συζητείται η αναγνώριση των παράνομων τετελεσμένων αλλά επιπλέον οι προτάσεις για δήθεν «λύση» στην βάση των οποίων γίνονται διαπραγματεύσεις ισοδυναμούν όλες με ένταξη της Κύπρου στα πεδία της τουρκικής επικυριαρχίας.

γ) Δεν έχει γίνει κατανοητό το γεγονός ότι εν μέσω καταιγιστικών Μεταψυχροπολεμικών στρατηγικών εξελίξεων και γεωπολιτικών ανακατατάξεων —δεν άρχισαν το 2025 αλλά πολύ πριν κάτι που η στρατηγική ανάλυση καθημερινά υπογράμμιζε—, η επικυριαρχία της Τουρκίας επί της Μεγαλονήσου που όλοι θεωρούν ως ένα από τα σημαντικότερα γεωπολιτικά σημεία του πλανήτη στα πεδία της τουρκικής επικυριαρχίας, εκτινάσσει στρατηγικά τον ρόλο της Άγκυρας και υποβαθμίζει της Ελλάδας.

Για ένα ακόμη λόγω η μη άσκηση από την Ελλάδα των δικαιωμάτων που απορρέουν από τις Συνθήκες όσον αφορά την Επικράτειά της, εδώ και πολλές δεκαετίες συνδυάζεται με παλινωδίες και χειρισμούς που αποδυναμώνουν ή και εκμηδενίζουν τις προσπάθειες ανάπτυξης μιας αξιόπιστης Ελληνικής Εθνικής στρατηγικής. Ούτως ή άλλως, αυτό θα είναι τελεσίδικα ανέφικτο εάν πρώτον, το ένα δέκατο του Ελληνισμού καταστούν όμηροι της Άγκυρας και εάν δεύτερον, δεν γίνει κατανοητό πλήρως ότι αλλάζουν όλα τα δεδομένα στις γεωγραφικές, γεωπολιτικές, πολιτικές και στρατηγικές σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας.

Τα πιο πάνω τα έχουμε αναλύσει σε αναρίθμητα δημοσιευμένα κείμενα. Στο τέλος παρατίθενται μερικοί τίτλοι και σύνδεσμοι συναφών αναρτημένων κειμένων. Πιο κάτω, επειδή μισό αιώνα μετά πολλοί στην Ελλάδα και στην Κύπρο, ιδιαίτερα νεότερων, δεν έχουν εικόνα του τι ακριβώς συνέβη, θα γίνει προσπάθεια να φωτιστεί στοιχειωδώς η μεγάλη εικόνα. Ασφαλώς, όποιος ήταν παρόν και βίωσε τα γεγονότα έχει γνώση και επίγνωση. Πολλές περιγραφές και αφηγήματα, όμως είναι είτε ελλειμματικά είτε «πάσχουν» λόγω συνδρόμων ενοχών ατόμων που έσφαλλαν εγκληματικά επειδή αναμίχθηκαν με την εγκληματική χούντα και την ελεγχόμενη από αυτή ΕοκαΒ. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι πολλοί που ενδιαφέρονται να γράψουν ή να σχολιάσουν διαιρούνται εμφύλια σε μακαριακούς/γριβικούς, παραγνωρίζουν τον ρόλο της χούντας που δεν έβλαψε μόνο την Κύπρο αλλά και την κοινωνία του Ελληνικού κράτους, διχάζονται λόγω κομματικών και ιδεολογικών ταυτίσεων και εδράζουν θέσεις απόρροια αποσπασματικών δήθεν τεκμηριώσεων που διαστρέφουν αντί να φωτίσουν την πραγματικότητα τότε και έκτοτε μέχρι τις μέρες μας.

            Υπό το πρίσμα των πιο πάνω, αποφασίστηκε να παρατεθούν στην συνέχεια μερικά κείμενα σύντομων ομιλιών ή άρθρων τα οποία εκτιμάται, όπως μερικά ακομη, προσφέρουν μια στοιχειώδη περιγραφή της χαώδους κατάστασης του Ιουλίου-Αυγούστου 1974. Κυρίως, το μεγάλο έλλειμμα οργάνωσης και συντονισμού αλλά και τον ηρωισμό πολλών που βρέθηκαν στα πεδία των μαχών και οποίοι αγνοούνται. Του Αν/χη Κουρούπη, του λοχαγού Κατούντα και πολλών άλλων. «Κάποιοι» άλλοι είτε επειδή εκτίμησαν ότι δεν οφελεί είτε επειδή θα επανέλθουν, ήταν εκεί παρόντες αλλά δεν έχουν ακόμη αφηγηθεί δημόσια τις εμπειρίες τους.

Για να το πούμε διαφορετικά, η φρικτή και τραγική εμπειρία του 1974 για ακόμη μια φορά καταμαρτύρησε ότι όπως ο Λεωνίδας των Θερμοπυλών πολλοί Έλληνες συνεχίζουν παρά την ύπαρξη Εφιαλτών να στέκονται στις εκάστοτε Θερμοπύλες. Για να θυμηθούμε τον μεγάλο «ποιητή» και πολιτικό στοχαστή Καβάφη:

Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των
ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες·
δίκαιοι κ’ ίσοι σ’ όλες των τες πράξεις,
αλλά με λύπη κιόλας κ’ ευσπλαχνία·
γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
είναι πτωχοί, πάλ’ εις μικρόν γενναίοι,
πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε·
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.

Και περισσότερη τιμή τους πρέπει
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.

Κωνσταντίνος Καβάφης

Ακολουθούν συναφή κείμενα που φωτίζουν την μεγάλη εικόνα αφενός της δικής μας αξιοθρήνητης πολιτικής κατάστασης και αφετέρου του γεγονότος πως είχαμε όχι ένα Λεωνίδα αλλά πολλούς:

1) Παραστατική επετειακή ομιλία του Λάζαρου Μαύρου. 2) Δοκίμιο του Γιάννη Κ. Λάμπρου. 3) Κάπως εκτενής δημοσιογραφική περιγραφή από το αρχείο του Παναγιώτη Παπαδημήτρη) ΚΥΠΕ- Κυριακή Χριστοδούλου, που δημοσιεύτηκε στο Hellas Journal 4) Άρθρο για την ζωή και τον ρόλο του Λοχαγού Κατούντα το 1974. 5) Μονολεκτική περιγραφή «κάποιου» που βρέθηκε στο πεδίο των μαχών ενώ η εισβολή μόλις είχε αρχίσει.

ΟΜΙΛΙΑ του Λάζαρου Μαύρου, ΓΙΑ ΤΟΝ  Η Ρ Ω Ι Κ Ο  ΑΝΤΙΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗ Π Α Υ Λ Ο   Κ Ο Υ Ρ Ο Υ Π Η ΔΙΟΙΚΗΤΗ   ΤΟΥ   2 5 1 Τ. Π.  ΤΗΣ ΚΕΡΥΝΕΙΑΣ

Ο Τ Α Ν  ο φίλος και ικανός πρόεδρος του Παγκυπρίου Συνδέσμου Εφέδρων Πυροβολικού, Κώστας Δράκος, επέλεξε να μου αναθέσει το βαρύ καθήκον να ετοιμάσω τον αποψινό λόγο, Μνήμης και Τιμής, για τον χαμένο αντισυνταγματάρχη της Κερύνειας Παύλο Κουρούπη, ομολογώ ότι:

Δεν αντέταξα τις αντιρρήσεις που φυσιολογικά θα εδικαιούτο να προβάλει ο καθένας, που, όπως κι εγώ, δεν είχε το προνόμιο να γνωρίσει προσωπικά – τον τραγικό διοικητή, – του τραγικότερου 251 Τάγματος Πεζικού, – του τραγικότατου Ιουλίου 1974, – στις προδομένες Κερκόπορτες της Κερύνειας μας.

Ανέλαβα, λοιπόν, το καθήκον, Δ Ι Ο Τ Ι : Όπως και τότε, «στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη, περπατώντας η δόξα μονάχη, μελετούσε τα λαμπρά παλικάρια», E T Σ Ι  κι εμείς, μαζί της, στης Κερύνειας την ολόμαυρη ράχη, επί τριάντα τέσσερα συναπτά έτη, μελετούμε γονατιστοί κι επιστάμενα, ένα προς ένα και όλα μαζί τ’ αλησμόνητα παλικάρια μας, που θυσιάστηκαν, «τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι», στις προδομένες κυπριακές Θερμοπύλες του 1974.  

Ο Παύλος Κουρούπης, που εμείς ποτέ προσωπικά δεν συναντήσαμε, μάς είναι έκτοτε οικείος. Αδελφός αλησμόνητος! Σάρξ εκ της σαρκός μας!  Και οστούν εκ των οστέων μας! Στοιχημένος μπροστά – μπροστά! Ανάμεσα στους πρώτους – πρώτους θυσιασθέντες, προμάχους της Κύπρου, απέναντι στις υπέρτερες δυνάμεις των ορδών του Αττίλα, που έφερε εδώ, στις από αιώνων ελληνικές ακτές της γλυκύτατης πόλης του αρχαίου κτήτορος Κηφέως, το τουρκοφόρο πραξικόπημα της ανθελληνικής χούντας των Αθηνών.

Στοιχημένος πλάι στον ηρωικό κυβερνήτη της Τορπιλακάτου «Τ-3», τον υποπλοίαρχο Λευτέρη Τσομάκη και τους οκτώ από τους εννέα ηρωικούς ναύτες του:

– Τους Ελλαδίτες, Βιτουλαδίτη, Καρέτσο, Δεριζιώτη, Στιβακτά. – Και τους Κυπρίους, Καρεφυλλίδη, Φιερό και Κεφαλλονίτη. Που άφησαν την τελευταία τους πνοή  στις 05.25 της 20ης Ιουλίου 1974, αναμετρώμενοι, μόνοι, με τον τουρκικό στόλο εισβολής  και την τουρκική αεροπορία, στ’ ανοικτά του λιμανιού της Κερύνειας μας, όπου έκτοτε είν΄ ο Υγρός τους Τάφος, χωρίς καν ένα τιμητικό στεφάνι.

Στοιχημένη η μορφή του Παύλου Κουρούπη, πλάι σ’ εκείνη του ηρωικού αντισυνταγματάρχη Γεώργιου Μπούτου από το Ναύπλιο. Διοικητή του 286 Μηχανοκίνητου Τάγματος Πεζικού. Και του ομήλικού μας και παιδικού φίλου, ήρωα Ανθυπολοχαγού Παντελή Χατζημάρκου από τη Λευκωσία και των άλλων ηρωικών νεκρών του 286 ΜΤΠ, που, υπό το φως της ημέρας, στάλθηκαν ν’ αναμετρηθούν, με την, άνευ αντιπάλου, κυρίαρχη στους κυπριακούς ουρανούς, τουρκική πολεμική αεροπορία κι έπεσαν μαχόμενοι στον Κοντεμένο, το πρωί της 20ης Ιουλίου 1974.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ίσως από κάθε άλλον, ο αντισυνταγματάρχης Παύλος Κουρούπης και το 251 Τάγμα Πεζικού, υπήρξαν από την 19η και την 20η Ιουλίου 1974 και είναι έκτοτε, η ισχυρότερη, η πιο έμπρακτη, η εν τοις πράγμασι, απόδειξη και το, επί των πρόσω, τεκμήριο της προδοσίας που διαπράχθηκε σε βάρος του ελληνισμού στην Κύπρο. Προσοχή στο άρθρο «ΣΤΗΝ»: Σε βάρος όχι μόνο του ελληνισμού ΤΗΣ Κύπρου, αλλά σε βάρος ολόκληρου του ελληνισμού ΣΤΗΝ Κύπρο.

Όταν την Παρασκευή 19η Ιουλίου 1974, ο τουρκικός αποβατικός στόλος, επισημάνθηκε ήδη να προσεγγίζει για απόβαση τις ακτές τής, επί σφαγήν, Κερύνειας, η στρατιωτική κορυφή της ιεραρχίας της ανθελληνικής χούντας, της δικτατορικής κατάλυσης της δημοκρατίας στη γενέτειρά της, από το αρχηγείο Μπονανο-προδότη, των ελλαδικών Ενόπλων Δυνάμεων στην Αθήνα και το υπαρχηγείο Γεωργιστο-προδότη στο ΓΕΕΦ της Λευκωσίας, διέτασσαν την προδοτική απαγόρευση στον διοικητή του 251 Τάγματος Πεζικού της Κερύνεια.

*Την απαγόρευση υλοποίησης και εφαρμογής της αποστολής του για έγκαιρη άμυνα επί των προκαθορισμένων επάλξεων. *Την απαγόρευση της υπεράσπισης της ελευθερίας της πατρίδος, επί των ακτών, που προνοούσαν τα σχέδια επιχειρήσεων και αυτή καθ’ εαυτή η ύπαρξη του συγκεκριμένου Τάγματος Πεζικού της Εθνικής Φρουράς, στη συγκεκριμένη περιοχή.

Τ Η Ν  ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 19η Ιουλίου 1974, από το μεσημέρι ήδη της παραμονής της εισβολής του Αττίλα, ο διοικητής του 251Τ.Π. Παύλος Κουρούπης, ζητούσε αυτοπροσώπως την άδεια των προϊσταμένων στο ΓΕΕΦ για να υλοποιήσει εγκαίρως τα σχέδια άμυνας και τη μετακίνηση των λόχων του, από το στρατόπεδο της Γλυκιώτισσας, στις θέσεις της πολεμικής τους αποστολής:

– Τον διέταξαν να μην κάνει τίποτε.

– Τον διέταξαν να παραμείνει η μονάδα στο στρατόπεδό της.

Ο στόλος εισβολής του Αττίλα πλησίαζε. Τον παρακολουθούσαν. Και η διαταγή του αρχηγείου Μπονανο-προδότη και του υπαρχηγείου Γεωργιτσο-προδότη ήταν να παραμείνει το 251 υπεράσπισης των ακτών της Κερύνειας, ανενεργό στο στρατόπεδό του. Εύκολος στόχος για την τουρκική αεροπορία που ανέλαβε δράση από τα ξημερώματα της 20ης Ιουλίου. Η έναρξη της επίθεσης του Αττίλα ήταν στις 05.00. Η Τορπιλλάκατος «Τ-3» θυσιαζόταν δυόμιση ναυτικά μίλια ανοικτά του λιμανιού της Κερύνειας στις 05.25.

Και το ΓΕΕΦ του Γεωργιτσο-προδότη, έδωσε τελικά τη διαταγή εμπλοκής με τον εχθρό στις 08.20 το πρωί. Τρεις και πλέον ώρες μετά την έναρξη του Αττίλα.

Οι τουρκικές δυνάμεις εισβολής, της ταξιαρχίας «Τσακμάκ», του ταξίαρχου Σουλεϊμάν Τουντζέρ, με πρώτο το Πενήντα Σύνταγμα του συνταγματάρχη Ιμπαχίμ Καραογλάνογλου, αποβιβάζονταν ανενόχλητες στο Πέντε Μίλι, χωρίς να έχουν απέναντί τους τις κάννες του 251 Τ.Π.

Φρόντισαν γι’ αυτό, ο Μπονάνος από την Αθήνα κι ο Γεωργίτσης από τη Λευκωσία.

Στο σημείο αυτό, ανάγλυφα τα διαπραχθέντα από τους τρισχειρότερους Εφιάλτες του 1974, τα βρίσκουμε στο βιβλίο – μαρτυρία ενός λοχαγού, που εκείνη τη μέρα εκτελούσε καθήκοντα διοικητή της 31 Μοίρας Καταδρομών, στην ελεγχόμενη από τους πραξικοπηματίες Λευκωσία:

Στις δέκα το βράδυ της Παρασκευής 19ης Ιουλίου 1974, στο διάδρομο του ΓΕΕΦ έξω από το Γραφείο Επιχειρήσεων, «ήσαν μαζεμένοι, εν ακαταστασία και με φωνασκίες,καμιά δεκαριά διοικητές μονάδων. Μάχιμοι αξιωματικοί, χρεωμένοι με σοβαρές πολεμικές αποστολές, που έμαθαν και από το ΒΒC ότι ο τουρκικός στόλος εισβολής έπλεε προς Κερύνεια».

Ανάμεσά τους, στον διάδρομο του ΓΕΕΦ και ο τότε λοχαγός, με χρέη διοικητή της 31ΜΚ, Ελευθέριος Σταμάτης, που αναφέρει ότι: «Ζητούσαμε, με αγωνία, να φύγουν αμέσως οι μονάδες από τα στρατόπεδα για τις θέσεις τους, σύμφωνα με τα επιχειρησιακά σχέδια […] Σχεδόν γινόταν διαδήλωση. Κάποια στιγμή, επιτέλους, βγήκε στον διάδρομο ένας ταγματάρχης επιτελής του Γραφείου Επιχειρήσεων. Επικράτησε σιγή ιχθύος. Ήταν η στιγμή κατά την οποίαν, από υπεύθυνα χείλη, από την πηγή και όχι από φημολογίες, θα είχαμε αυθεντική και έγκυρη πληροφόρηση για τις εξελίξεις, καθώς και οδηγίες περί του πρακτέου…

Ούτε λίγο, ούτε πολύ, μας απηύθυνε τέτοια λόγια: Κύριοι, μην ανησυχείτε. Δεν τρέχει τίποτε. Μας διαβεβαίωσαν από πάνω, από την Ελλάδα, ότι οι Τούρκοι κάνουν απλή επίδειξη δυνάμεως. Δεν υπάρχει πρόβλημα. Κύριοι, πάτε για ύπνο»!

ΤΟ ΙΔΙΟ ΒΡΑΔΥ, 19ης Ιουλίου 1974, ο τραγικός διοικητής του 286ΜΤΠ, του μοναδικού μηχανοκίνητου τάγματος της Εθνικής Φρουράς, με τα θωρακισμένα «Μπι-ττι-άρ», ο αντισυνταγματάρχης Μπούτος, εκλιπαρούσε να του επιτρέψουν να μαζέψει από το ΓΣΠ της Λευκωσίας τη μονάδα του και να μετακινηθεί νύκτα προς την Κερύνεια.  Του το απαγόρευσαν. Τον κράτησαν μέχρι που ξημέρωσε στη Λευκωσία.   Και τον έστειλαν, υπό το φως του ήλιου, του φρικτότατου εκείνου Σαββάτου 20η Ιουλίου 1974, για να γίνει ο εύκολος στόχος της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας στον Κοντεμένο, όπου κι ο ίδιος τραυματίστηκε θανάσιμα.

Ο Ι  ΕΘΝΟΠΡΟΔΟΤΕΣ την ανθελληνικής χούντας στην Αθήνα και στη Λευκωσία, χρησιμοποίησαν και εκμεταλλεύτηκαν την αυτονόητη στρατιωτική πειθαρχία, για να προσφέρουν  (πισώπλατα μαχαιρωμένη ήδη) την Κύπρο, για να προσφέρουν το 251ΤΠ, για να προσφέρουν το 286ΜΤΠ και τις άλλες (δεμένες από τους ίδιους) μονάδες της Ε.Φ., ως πρόβατα επί σφαγήν, στον εισβάλοντα τουρκικό Αττίλα. Χρησιμοποίησαν για το προδοτικό δέσιμο και για το «κύριοι, πάτε για ύπνο», την αυτονόητη για κάθε στρατιωτικό και σύμφυτη σε κάθε αξιωματικό, ένορκη υποχρέωση του, να εκτελεί άνευ αντιλογίας τας διαταγάς των ανωτέρων του.

Και διέταξαν, οι επίορκοι, τον διοικητή του 251 Τάγματος Πεζικού, να παραμείνει το τάγμα στο στρατόπεδό του. Και να μην αναπτύξει έγκαιρα τους λόχους του στις επάλξεις, απέναντι στον ανενόχλητα πλησιάζοντα τουρκικό στόλο εισβολής.

Α Υ Τ Η  Ε Ι Ν Α Ι η πρώτη, η πλήρης, αλλά και η τελική αλήθεια διάπραξης της προδοσίας. Η διαταγή διά της οποίας προσέφεραν στον Αττίλα, τον διοικητή Παύλο Κουρούπη, όλους τους αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και οπλίτες του 251 ΤΠ, όλους τους Έλληνες και Ελληνίδες, της απ’ αιώνων ελληνικής Κερύνειας, ως πρόβατα επί σφαγήν. Τ Η Ν  ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 19η Ιουλίου 1974, διαταγή εξ Αθηνών απαγορεύει στην Κερύνεια, απαγορεύει στην Κύπρο ν’ αντιτάξει άμυνα απέναντι στον εισβάλοντα τουρκικό Αττίλα. Τ Η Ν  ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 26η Αυγούστου 1922, ώρα έκτη απογευματινή, με διαταγή εξ Αθηνών, στο λιμάνι της Σμύρνης, τα πλοία του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, σηκώνουν άγκυρα, ανακρούουν πρύμναν κι εγκαταλείπουν στο έλεος της προέλασης των τουρκικών κεμαλικών δυνάμεων τον Μικρασιατικό Ελληνισμό. Σμύρνη 1922 – Κερύνεια 1974.

Επιτρέψτε μου, λοιπόν, ακόμα μια μαρτυρία. Άκρως ενδεικτική: «Την Παρασκευή 26η Αυγούστου 1922, ο υπολιμενάρχης Σμύρνης Αντώνιος Μπαχάς, εντόπισε τυχαίως και επιβίβασε βιαίως επί του αποπλεύσαντος την ημέραν εκείνην τελευταίου επιτάκτου ατμοπλοίου «Νάξος», τον ταγματάρχην πεζικού Κωνσταντίνον Μουτσούλα. Άμα τη εισόδω του «Νάξος» εις τον λιμένα της Χίου, ο ταγματάρχης Μουτσούλας, ανελθών επί του καταστρώματος του πλοίου, το οποίον ήτο κατάμεστον από αξιωματικούς και πολίτας, ανεφώνησεν: «‘Έπειτα από το αίσχος αυτό, την εθνικήν αυτήν συμφοράν, δεν μας επιτρέπεται να πατήσωμεν χώμα Ελληνικόν. Όλοι οι Έλληνες να πάμε να πνιγούμε. Και πρώτος δίδω το παράδειγμα εγώ!» Και πράγματι, ερίφθη εις την θάλασσαν και επνίγη. Οι Χιώτες ενταφίασαν αυτόν, εκβρασθέντα μετά τριήμερον, εις την εκκλησίαν Άγιος Ιωάννης και επί μαρμάρινης στήλης άγνωστος εχάραξε ή καλώς ζην ή καλώς τεθνάναι τον ευγενή χρη’», έγραψε στη σελίδα 184 του βραβευθέντος υπό της Ακαδημίας Αθηνών, «Χρονικού Μεγάλης Τραγωδίας» ο αείμνηστος Σμυρνιός δημοσιογράφος Χρήστος Αγγελομάτης.

Επιστρέφουμε από το ‘22 στο ‘74:

Ο Παύλος Κουρούπης ήταν μόνιμος αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού. Από την πρώτη μέρα του πρώτου έτους στη Σχολή Ευελπίδων και, επί δεκαετίες, σε όλη τη μετέπειτα ζωή του, εκπαιδευόταν, και ως αξιωματικός εκπαίδευε τους υφισταμένους του, σε έναν κυρίως, πρώτιστο και αυστηρότατο κανόνα:

* Τη στρατιωτική πειθαρχία.* Την υπακοή και την εκτέλεση, άνευ αντιλογίας, των διαταγών των ανωτέρων του. Ο Παύλος Κουρούπης δεν ήταν από τους εκλεκτούς της Χούντας. Κι ούτε από τους παρακοιμώμενους των πραιτοριανών της Χούντας. Όταν επελέγη για να αναλάβει διοικητής του 251ΤΠ στην Κερύνεια, είχε ήδη συμπληρώσει, σε άλλες μονάδες, τα προβλεπόμενα για διοίκηση τάγματος χρόνια του. Ανέμενε κανονικά την τοποθέτησή του σε επιτελικό γραφείο. Αντί τούτου στάλθηκε στην Κερύνεια διοικητής του 251ΤΠ. Θα υποπτεύθηκε απλώς ότι, κάποιος άλλος είχε ίσως ισχυρό μέσο, είχε κάποιων υψηλά ισταμένων την εύνοια και τού ‘φαγε τη θέση. Δεν υποπτεύθηκε, δεν πέρασε απ’ το νου του ότι κρίθηκε αναλώσιμος, όπως αναλώσιμη κρίθηκε η Κερύνεια.

Κι όταν, τελικά, το Σάββατο 20η Ιουλίου 1974, μετά που οι μονάδες του 50 συντάγματος εισβολής του Αττίλα, αποβιβάστηκαν ανενόχλητες σαν τουρίστες και σταθεροποιήθηκαν στο Πέντε Μίλι, όταν, δηλαδή, ο Κουρούπης και το 251 Τ.Π. αφέθηκαν να αμυνθούν απεγνωσμένα, ήταν πια αργά να πνίξουν τον εχθρό στη Θάλασσα: Οι δυνάμεις του Αττίλα, στον αέρα, στη θάλασσα και στην ξηρά, ήσαν, ήδη, κατά πολύ υπέρτερες. Ο Κουρούπης, όμως, έμεινε εφ’ ώ ετάχθη. Με τις ισχνές του δυνάμεις κράτησε τους εισβολείς δύο μέρες έξω από την Κερύνεια. Προκαλώντας τους σημαντικές απώλειες. Του συνταγματάρχη Καραογλάνογλου συμπεριλαμβανομένου ανάμεσα στους νεκρούς. Και του υποδιοικητή του 50 Συντάγματος, αντισυνταγματάρχη Τζεβντέτ Αϊκάν βαριά τραυματισμένου.

Για το τι έκανε και τι δεν έκανε επί του πεδίου της μάχης, στις προδομένες Θερμοπύλες της Κερύνειας το ηρωικό 251 Τ.Π. του Κουρούπη, η χρησιμότερη ίσως μαρτυρία προέρχεται από τον επικεφαλής των αποβατικών δυνάμεων του Αττίλα, στρατηγό Μπεντρεττίν Ντεμιρέλ και τα λεπτομερή απομνημονεύματά του. Όπου περιγράφει πώς ο ίδιος κατέπλεε, με το 2ο κύμα αποβάσεως, τη «Δύναμη Ειδικής Αποστολής Μπόρα» και τον επικεφαλής ταξίαρχο Χακί Μπορατάς, το πρωί της 22ας Ιουλίου 1974 στο Πέντε Μίλι, για να σώσει την Ταξιαρχία «Τσακμάκ», από την ΑΠΕΛΠΙΣΤΙΚΗ κατάσταση στην οποία καθηλώθηκε επί δύο μέρες, στα 250 μέτρατης ακτής αποβάσεως: 15 τουρκικά άρματα, 20 τεθωρακισμένα, τρία τάγματα πεζικού, ένα τάγμα πυροβολικού, δύο τάγματα πεζοναυτών, σύνολο ανδρών 3.500 του Αττίλα,καθηλωμένοι επί διήμερον στο Πέντε Μίλι, από τα πυρά: ενός λόχου τυφεκιοφόρων, ενός λόχου διοικήσεων, ενός λόχου υποστηρίξεως και τριών, ημι-άχρηστων ρωσικών αρμάτων Τ-34, του Παύλου Κουρούπη.

Οι άλλοι δύο λόχοι του 251 Τ.Π. μάχονταν στα φυλάκια απέναντι στους Τούρκους στο Τέμπλος – Άγιο Ιλαρίωνα. Το πιστοποιητικό για το μέγεθος της ανδρείας και του ηρωισμού του Παύλου Κουρούπη και των ηρωικών ανδρών του 251 Τ.Π., υπέγραψε ΑΥΤΟΠΤΗΣ ο στρατηγός του Αττίλα Μπετρεττίν Ντεμιρέλ: Με την περιγραφή της απελπιστικής κατάστασης των εισβολέων στην ακτή του Πέντε Μίλι, την 3η μέρα της εισβολής. Όπου έτρεμαν  (γράφει) μην κατατροπωθούν. Και εμέμφοντο αλλήλους, στα επιτελεία επιπέδου υψηλότερα του Σώματος Στρατού, ότι δεν προβλέψανε να έχουν ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΚΕΝΩΣΗΣ, από την ακτή αποβάσεως. Εμείς εδώ δεν χρειάζεται να προσθέσουμε το παραμικρό.

Μαχόμενος, λοιπόν, διοικητής, του τραγικά προδομένου 251ΤΠ χάθηκε ο Κουρούπης. Μέσα στον κλοιό των ορδών του διαρκώς ενισχυόμενου Αττίλα. Στα δυτικά πρόσω της προδομένης Κερύνειας. Πεζός μαζί με τον ασυρματιστή του. Είχε δώσει και το διοικητικό του όχημα για ταχεία μεταφορά των δύο αντιαρματικών ΠΑΟ 57χιλιοστών του Λ.Υ.Τ. Εκεί μαχόμενο τον είδαν την τελευταία φορά, όσοι από τους άνδρες του μπόρεσαν τελικά να επιζήσουν.

Θεριστικές οι ριπές δύο πολυβόλων από ελάχιστη απόσταση, δεν άφησαν τον από θαύμα διασωθέντα σε χαντάκι, ανθυπολοχαγό Πλέτσα από το Κιλκίς, ν’ αναζητήσει την τύχη του διοικητή του, Παύλου Κουρούπη, που, μόλις πριν τις αιφνιδιαστικές ριπές, μαζί ήσαν. Ο ασυρματιστής του διοικητή, ο 20χρονος λοχίας Μιχαλάκης Κονναρής από την Τριμίκλινη, που μόλις πριν λίγο διαβίβαζε από δίπλα του, τις οδηγίες Κουρούπη, προς τον επικεφαλής του Λόχου Υποστηρίξεως Γιάννη Οικονομίδη, ευρισκόμενο προς τη μεριά του χωρίου Τριμύθι, έπαψε για πάντα να απαντά στις κλίσεις του ασυρμάτου.

Ο Υ Δ Ε Ι Σ τους είδε νεκρούς. Ούτε τον Κουρούπη, ούτε τον Κονναρή. Ουδείς, αιχμαλώτους. Οι Τούρκοι εισβολείς δεν έδειξαν ότι είχαν στα χέρια τους, για να επιδεικνύουν, να εξευτελίζουν, να φωτογραφίζουν και να υπερηφανεύονται, τον Παύλο Κουρούπη, διοικητή του 251 Τ.Π. της Κερύνειας, με υψωμένα χέρια και κάποιο λευκό πανί παράδοσης. Δ ε ν  π α ρ α δ ό θ η κ ε . Αντισυνταγματάρχης πεζικού Παύλος Κουρούπης εκ Δένδρων Καλαμών. Έκτοτε στον μακρύ κατάλογο των αγνοουμένων. Α Λ Λ’ ο ηρωικός και τραγικός Κουρούπης, μάς είναι οικείος, αδελφός, προσφιλής, μέσα και από μία επιπλέον, σημαντικότατη διαδρομή των δεκαετιών, που τον κρατάει ολοζώντανο στη μνήμη, ανάμεσά μας. Αυτή η διαδρομή φέρει το όνομα Μαίρη Κουρούπη. Και είναι φορτωμένη μ’ ένα όνομα βαρύ, άξιο υπερηφάνειας. Ένα όνομα, συνάμα φορτωμένο το βαρύτερο ξύλο του σταυρού. Σ’ έναν ατελείωτο, επί 34 ήδη χρόνια, Γολγοθά, μαρτυρίου και οδύνης. Είναι η Μαίρη Κουρούπη, η σύζυγος του αγνοούμενου αντισυνταγματάρχη. Η αγονάτιστη αγωνίστρια, στους φρικτά – φρικτότατα μάταιους, επί 34 χρόνια, αγώνες των Συγγενών των Αδηλώτων Αιχμαλώτων και Αγνοουμένων του 1974. Στην αλύγιστη αυτή μορφή, τη Μαίρη Κουρούπη, γνωρίσαμε τον άγνωστο σε μας προσωπικά, χαμένο διοικητή του 251ΤΠ Παύλο Κουρούπη.

Το ίδιο εξάλλου συνέβη, με πλήθος άλλους πεσόντες και αγνοούμενους συμπολεμιστές μας, μονίμους, εφέδρους, κληρωτούς και εθελοντές, που δεν είχαμε ποτέ μέχρι το 1974 την τύχη της προσωπικής σύνδεσης. ΜΕΣΑ από τους αγώνες 26 ετών, της αλύγιστης Ανδρειανής Πάλμα, γνωρίσαμε εκείνο το 28χρονο παλικάρι τον έφεδρο πολεμιστή του 336 Τάγματος Πεζικού, του Αλευρομάγειρου, τον Χαράλαμπο Πάλμα. Που χάθηκε ηρωικά μαχόμενος στον Άγιο Παύλο της Λευκωσίας 17η Αυγούστου 1974. Επί 26 χρόνια αγνοούμενος, μέχρι που βρέθηκαν τα οστά του, θαμμένα στο στρατιωτικό κοιμητήριο, του άγους, της ντροπής και της ασέβειας, στη Λακατάμια το 2000.

ΜΕΣΑ από τους αγώνες της αλύγιστης Αγνής Χατζηνικολάου, γνωρίσαμε τη μορφή του επί 33 χρόνια αγνοούμενου δικαστή από τη Γιαλούσα, του Τάκη Χατζηνικολάου, που τα οστά του βρέθηκαν μόλις πέρυσι σε κοινό τάφο δολοφονηθέντων εν ψυχρώ αδηλώτων αιχμαλώτων, στα τουρκοπατημένα χώματα της σκλαβωμένης Καρπασίας. ΜΕΣΑ από τους αγώνες της αλύγιστης Χαρίτας Μάντολες και των άλλων συζύγων, μητέρων και θυγατέρων των αγνοουμένων, γνωρίσαμε μία προς μία τις ηρωικές μορφές πλήθους αλησμόνητων αδελφών μας.

ΣΤΕΚΟΜΑΣΤΕ σήμερα σε αυτή τη σεμνή τελετή συντετριμμένοι. Για να ομολογήσουμε τη συλλογική του έθνους ενοχή μας ότι: ΔΕΝ ΠΡΑΞΑΜΕ όσα οφείλαμε και όσα μπορούσαμε να πράξουμε. Θα προσπαθήσω να το πω και να το εξηγήσω, απόψε μ’ έναν άλλο τρόπο. Και συγχωρήστε μου, παρακαλώ, τη μακρηγορία. Αισθάνομαι (και θα φανεί με πόσο πλήθος άλλους, το αισθανόμαστε μαζί) ότι: Πρέπει να λεχθούν. Χρωστάμε να τα πούμε. Κυρίως να τα συλλογιστούμε, συλλογικά. Όσο πικρά κι αν είναι. Είναι όψεις και ουσία της συλλογικής μας ύπαρξης, που την ορίζουμε με το όνομα πατρίδα, πολιτεία, κρατικά οργανωμένη συλλογικότητα. Απόψε τιμούμε τον ηρωικό Παύλο Κουρούπη. Ποιοι τον τιμούμε; Μερικές δεκάδες πολίτες. Μετά από πρωτοβουλία ενός συνδέσμου πολιτών. Δεν τον τιμά η πολιτεία.

Δεν είναι δική της πρωτοβουλία, ακόμα κι αν ήσαν (ή είναι) εδώ προσκεκλημένοι οι εκπρόσωποί της. Η ίδια η πολιτεία, η πατρίδα, το «συλλογικό εμείς», έχει ξεχάσει κι έχει ξεγράψει από το 1974 και τον Κουρούπη και το 251 Τάγμα Πεζικού. Κι όταν λέω πολιτεία, εννοώ και την κυπριακή και την ελλαδική.

Θυμηθείτε ότι το απέριττο μνημείο για τους πεσόντες και αγνοούμενους του Πυροβολικού, στο στρατόπεδο στην Αθαλάσσα, επίσης δεν ήταν η πολιτεία που σκέφτηκε να ανεγείρει. Έργο του Συνδέσμου των Εφέδρων Πυροβολικού ήταν.

Όπως έργο του ίδιου Συνδέσμου ήταν να αναδείξει σε αυτήν εδώ την αίθουσα τον κορυφαίο ηρωισμό του τραγικού διοικητή αντισυνταγματάρχη Στυλιανού Καλμπουρτζή από τη Θεσσαλονίκη και των ηρώων ανδρών του, της 181 Μοίρας Πεδινού Πυροβολικού, που έπεσαν επί των πυροβόλων τους στο θυσιαστήριο του Συχαρί.

Όπως έργο Συνδέσμου Επιζώντων Πολεμιστών ήταν εκείνο το μνημείο για τους 98 πεσόντες και αγνοούμενους του 256ΤΠ, στην είσοδο της Ευρύχου.

Το ίδιο και το μνημείο των ηρώων του 231ΤΠ στο στρατόπεδο της 2ας Μεραρχίας στην Κλήρου. Το ίδιο και το μνημείο των ηρώων του 286ΜΤΠ στον δημοτικό κήπο εκεί στην πλατεία Μακαρίου του 2ου στη Λευκωσία. Και των ηρώων Καταδρομέων στο άλσος της Έγκωμης. Και το άγαλμα του ηρωικού ταγματάρχη Τάσου Μάρκου στον αποκομμένο δρόμο προς το τουρκοκρατούμενο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ και το αεροδρόμιο Λευκωσίας. Πολίτες είχαν την πρωτοβουλία. Με προσωπικούς κόπους και μόχθους. Και από εισφορές κυρίως πολιτών τα ανήγειραν. Και μετά από παρακλήσεις πολιτών, οργανωμένων σε συνδέσμους, παρέστη στα αποκαλυπτήρια η πολιτεία, διά του προέδρου της ή άλλων επισήμων.

Ε Δ Ω θα προβώ σε μια προσωπική δημοσιογραφική αποκάλυψη: Συγκλονιστικά ήσαν όσα ζούσαμε κάθε 20η Ιουλίου παριστάμενοι στην τελετή στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας. Εξ αιτίας των φυσιολογικών εκρήξεων οργής, πόνου και οιμωγής, των χαροκαμένων μανάδων και πατεράδων των πεσόντων αδελφών μας Ελλαδιτών. Που υπέφεραν, όχι μόνο την απώλεια των παλικαριών τους, αλλά και τη στέρηση της αναγνώρισης της θυσίας τους από την ίδια την πολιτεία. Κυπριακή και ελλαδική. Από το πνιγμένο στην πικρά, στόμα της μάνας του ηρωικού Ελδυκάριου, του Καταδρομέα, του Αεροπόρου του Νοράτλας και των άλλων ηρώων της Εθνικής Φρουράς, ΔΕΝ ΑΚΟΥΣΤΗΚΕ ΠΟΤΕ εκείνο που είχε πει, μόλις έμαθε τη θυσία του γιου της, Τρεις του Μάρτη το 1957, η μάνα του Γρηγόρη Αυξεντίου: «Χ α λ ά λ ι   σ ο υ   π α τ ρ ί δ α   τ ο   π α ι δ ί  μ ο υ». 23η Ιουλίου του 1995, λίγο πριν τις 9 το πρωί, ο τότε πρόεδρος Γλαύκος Κληρίδης, ταξίδευε προς τη Μαλούντα για το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ, όπου θα ετελείτο το ετήσιο μνημόσυνο των πεσόντων. Μαζί του κι ο υφυπουργός Παντελής Κούρος. Στο στρατόπεδο θα αναγκαζόταν να σταθεί και πάλι μπροστά στους χαροκαμένους γονιούς. Πήραμε τηλέφωνο τον συνταξιδεύοντα κ. Κούρο. Του θυμίσαμε την φρίκη της προ δύο ημερών τελετής στον Τύμβο. Και εκλιπαρήσαμε επιτέλους αυτή η πολιτεία, 21 χρόνια, τότε, μετά την θυσία των ηρώων, να αναγνωρίσει έμπρακτα και ονομαστικά τον ηρωισμό ενός εκάστου και να απονείμει τα μετά θάνατον οφειλόμενα παράσημα. Εισακουστήκαμε. Λίγη ώρα αργότερα, μόλις τελείωσαν οι ιερείς το τρισάγιο στο μνημείο της ΕΛΔΥΚ κι εκφωνήθηκε το προσκλητήριο πεσόντων, ο Κληρίδης πήγε στο μικρόφωνο. Και ανήγγειλε ότι ως πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, αποφάσισε να απονείμει, μετά θάνατον, σε έναν έκαστο των πεσόντων Ελλαδιτών αδελφών μας το  Παράσημο Προμάχων Ελευθερίας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι σκηνές που ακολούθησαν ήσαν συγκινητικές. Οι μαυροφορεμένοι Ελλαδίτες γονείς, με τα σκαμμένα πρόσωπα, φιλούσαν το χέρι του προέδρου. Τον επόμενο χρόνο, 21η Ιουλίου 1996, στο ετήσιο μνημόσυνο στην ΕΛΔΥΚ, όντως έγινε η απονομή, βάσει το καταλόγου που ετοίμασε η ΕΛΔΥΚ για τους ήρωές της, τους πεσόντες της Α΄ Μοίρας Καταδρομών και τους Αεροπόρους του καταρριφθέντος Νοράτλας.

Έκτοτε χρειάστηκαν, άλλων 10 χρόνων προσπάθειες για να πεισθεί η πολιτεία να απονείμει το ίδιο παράσημο στους Κύπριους της Ε.Φ. πεσόντες του 1974. Το έκαμε ο τότε πρόεδρος Τάσσος Παπαδόπουλος το Σάββατο, 2 Δεκεμβρίου 2005. Μετά από 31 ολόκληρα χρόνια. Γιατί, λοιπόν, υπήρξε επί τόσες δεκαετίες, τέτοια ανάρμοστη συμπεριφορά της πολιτείας προς τους ήρωές της; Γιατί αυτή η περιφρόνηση της πατρίδας προς εκείνους που θυσίασαν τη ζωή τους πολεμώντας υπέρ πατρίδος; Γιατί η πατρίδα επέδειξε εντελώς αναποτελεσματική πολιτική στην υποχρέωσή της για αναζήτηση της τύχης των αγνοουμένων αδηλώτων αιχμαλώτων; Τι είδους πατρίδα – πολιτεία, είναι αυτή, η κυπριακή και η ελλαδική, που επιδεικνύει τόσο επαίσχυντη αδιαφορία για τους ήρωες και τους αγνοούμενούς της;

Επιτρέψτε μου, για νά ‘χουμε μέτρο σύγκρισης, να θυμηθούμε ποια ήταν η στάση των προγόνων μας, ποιο ήταν το περιεχόμενο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού μας, απέναντι στους πεσόντες και αγνοούμενους. Το 406 π.Χρ., διεξήχθη η φοβερή ναυμαχία στις Αργινούσες. Κοντά στη νήσο Λέσβο και την απέναντι ακτή της Ιωνίας. Νίκησε ο στόλος των Αθηναίων.

Ωστόσο η νικήτρια αθηναϊκή δημοκρατία, δίκασε και καταδίκασε σε θάνατο τους οκτώ στρατηγούς που ήσαν επικεφαλής του στόλου της, στη νικηφόρα ναυμαχία των Αργινουσών: Τον Αριστογένη, τον Αριστοκράτη, τον Διομέδοντα, τον Περικλή, τον Ερασινίδη, τον Πρωτόμαχο, τον Θράσυλλο και τον Λυσία, ΕΠΕΙΔΗ κρίθηκαν ένοχοι ότι δεν περισυνέλλεξαν, ενώ όφειλαν, τους ναυαγούς εκείνων των πλοίων τους που καταστράφηκαν από τον εχθρικό στόλο. 2.380 χρόνια, αργότερα, δηλαδή από το 1974 και εντεύθεν, η δική μας πολιτεία, κυπριακή και ελλαδική, επέδειξε πραγματική αδιαφορία και για τους ήρωές της, και για τους αγνοούμενούς της, και για όσους ανδραγάθησαν πολεμώντας, αλλά, π ρ ο σ έ ξ τ ε, διότι είναι πολύ σημαντικό: Πραγματική αδιαφορία επέδειξε και για τους λιποτάκτες και για τους προδότες.

Αυτή η πατρίδα ούτε τον Κουρούπη τίμησε, ούτε τον Γεωργίτση δίκασε, ούτε τον Μπονάνο τιμώρησε. Τι  είδους  πατρίδα  είν’  αυτή; Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό. Παρακαλώ να έχω την υπομονή σας και την προσοχή σας, για να καταθέσω, απόψε, Γ Ν Ω Μ Η. Γ Ν Ω Μ Η  ψημένη μέσα στη φωτιά και την αισχύνη της εθνικής ατίμωσης του 1974. Μέσα στις φλόγες του ολοκαυτώματος της Σμύρνης 1922. Φορτωμένη τ’ αδελφικό αίμα των εμφυλίων ολέθρων του 1971 – 1974, του 1944 – 1949, του 1915 – 1917. Και από πιο πριν, στον μακρύ αποκρουστικό κατάλογο της εκάστοτε ενδημικής των Ελλήνων εμφύλιας πανούκλας. Από το εναρκτήριο εμφύλιο, «μήνιν άειδε θεά» της αρχέγονης Ιλιάδος του Ομήρου, ως το φρικτό ραδιοφωνικό «ο Μακάριος είναι ήδη νεκρός», της αποφράδος 15ης Ιουλίου 1974. Ευελπιστώ αυτή η γνώμη ν’ αποβεί «χρηστόν βούλευμα». Έτσι όπως το όρισε στις ΙΚΕΤΙΔΕΣ ο αρχαίος μας τραγωδός ο Ευριπίδης, λέγοντας: «Τις θέλει πόλει χρηστόν τι βούλευμα ες μέσον φέρει έχων;» (Ποιος έχει γνώμη που ωφελεί την πόλη – την πολιτεία, την πατρίδα – και θέλει σ’ όλους να την φανερώσει;)

Κυρία Μαίρη Κουρούπη, αγαπητές φίλες και φίλοι.

Πολλές φορές όταν ακροαζόμαστε με προσοχή τους επιμνημόσυνους λόγους που εκφωνούν οι αρμόδιοι της πολιτείας σε τελετές για τους πεσόντες, ανακαλύπτουμε πόσο σπουδαία αποσπάσματα δανείζονται από τους αρχαίους μας προγόνους. Ιδιαίτερη τους προτίμηση είναι να αντιγράφουν (στα λόγια μόνο, φευ) φράσεις από τον Περικλέους Επιτάφιο του Θουκυδίδη.

Απ’ εκεί παίρνουν το: «ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος». Π ό σ ο  όμως γνοιάστηκαν εμπράκτως ν’ ακολουθήσουν το, «ανδρών αγαθών έργω γενομένων, έργω και δηλούσθαι τας τιμάς»; Που σημαίνει ότι: Άνδρες που δοξάστηκαν με τα έργα τους, με έργα θα πρέπει να τιμώνται.

Εκεί είναι, επίσης, και η «μυστική συνταγή» επιβίωσης του ελληνισμού, από την αυγή της πανάρχαιας ιστορίας ως τις μέρες μας: «Ούς νυν ημείς ζηλώσαντες και το εύδαιμον το ελεύθερον, το δ’ ελεύθερον το εύψυχον κρίναντες, μη περιοράσθε τους πολεμικούς κινδύνους».

Επειδή οι Έλληνες, ευδαιμονία, ύψιστη δηλαδή ευτυχία, κρίναμε ότι είναι μόνο η λευτεριά. Και ότι, μόνο με την ευψυχία κερδίζεται η ελευθερία.

Αυτός ο έρως ελευθερίας, με τεχνουργό την ευψυχία, είναι τελικά το μυστικό του τρόπου ζωής των Ελλήνων, δια μέσου των αιώνων.

Και εκείνο το «ζηλώσαντες»!  Του 431 π.Χ. Αυτή η σπουδαιότερη σε ατομική και συλλογική ενέργεια λέξη «κλειδί», του αρχαίου κειμένου, που φανερώνει τον θαυμασμό των επιζώντων απέναντι στον αξιοζήλευτο ηρωισμό των ανδρείων, που μαχόμενοι υπέρ πατρίδος θυσιάστηκαν: Ο Υ Σ  Ν Υ Ν  Η Μ Ε Ι Σ  ΖΗΛΩΣΑΝΤΕΣ ! Λέξη «κλειδί», αλλά και σκυτάλη, διά μέσου των αιώνων.

Όχι μόνο νυν, αλλά και αεί. Εις τους ελληνικούς αιώνας των αιώνων. Ακούστε την, στην 78η στροφή του Ύμνου εις την Ελευθερίαν, που έγραψε 2.254 χρόνια αργότερα, μήναν Μάϊον του 1823, Διονύσιος Σολωμός, Ζακύνθιος: «Ω Τριακόσιοι! Σηκωθείτε Και ξανάλθετε σ’ εμάς Τα παιδιά σας θέλ’ ιδείτε: Πόσο μοιάζουνε με σας». Ζηλώσας, Λεωνίδαν των Θερμοπυλών, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος και όλοι οι εν τη Πόλη κατοικούντες «πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ου φεισόμεθα της ζωής ημών». Ζηλώσας του Λεωνίδα το Μολών Λαβέ, στον Μαχαιρά της 3ης Μαρτίου 1957, ο Γρηγόρης Αυξεντίου.

ΟΥΣ ΝΥΝ –  και αεί λοιπόν – ΗΜΕΙΣ ΖΗΛΩΣΑΝΤΕΣ…

Ο Επιτάφιος που  ε κ φ ώ ν η σ ε  το 431 π.Χ., ο 1ος των Αθηναίων πολίτης, ο Περικλής του Ξανθίππου και κατέγραψε ο 1ος στην οικουμένη ιστορικός, ο Θουκυδίδης, αποτελεί αειθαλές αριστούργημα λόγου. Διά μέσου των αιώνων κόσμημα, όπως οι ανά τον κόσμο κορυφαίοι μελετητές επιμένουν. Και, προπαντός, ΥΜΝΟ στη γενέθλια της δημοκρατίας πολιτεία των αρχαίων Αθηναίων.

Γι’ αυτό, άλλωστε, και στο προσχέδιο του «ευρωπαϊκού συντάγματος» που ο Γάλλος πολιτικός Ζισκάρ ντ’ Εστέν είχε παραδώσει στον προεδρεύοντα της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, προοίμιο τέθηκε, από τον Επιτάφιο του Θουκυδίδη, το Β-37: «Χρώμεθα γαρ πολιτείαν και όνομα μεν διά το μη ες ολίγους αλλ’ ες πλείονας οικείν δημοκρατία κέκληται».

Εκεί λοιπόν, στο γράμμα και στο πνεύμα της σπουδαιότερης επινόησης του ανθρώπινου πνεύματος και της ανθρώπινης πράξης, για την έννοια της πατρίδας και της πολιτείας: στην «τεχνογνωσία» της αρχαίας Αθηναϊκής Δημοκρατίας και στο άθλημα του συλλογικώς πολιτεύειν, στην αρμονική ταύτιση της έννοιας πολίτης με την έννοια οπλίτης, εκεί όπου, το αμύνεσθαι περί πάτρης δεν περιορίζεται μόνο στο πάτριο έδαφος και στον όμαιμο, τον ομόγλωσσο και ομόθρησκο λαό – δήμο – πλήθος, αλλά εκτείνεται, ισοσθενώς σπουδαιότατα, και στο δημοκρατικό πολίτευμα, εκεί όπου ο αρχαίος όρκος «ου καταισχυνώ όπλα τα ιερά, ουδέ εγκαταλείψω τον παραστάτη ότω αν στοιχήσω», δεν περιορίζεται μόνο στο καθήκον «αμυνώ δε και υπέρ ιερών και οσίων και μόνος και μετά πολλών, την πατρίδαν δε ουκ ελάσσω παραδώσω»,  αλλά καθορίζει, εξίσου, ύψιστη την υποχρέωση: «και ευηκοήσω των αεί κρινόντων και τοις θεσμοίς τοις ιδρυμένοις πείσομαι και ούστινας αν άλλους το πλήθος ομοφρόνως ιδρύσηται», ώ σ τ ε , «αν τις αναιρεί τους θεσμούς ή μη πείθηται ούκ επιτρέψω», α λ λ ά  και π ά λ ι  «αμυνώ δε μόνος και μετά πολλών και ιερά τα πάτρια τιμήσω»,

Δ Ι Ο Τ Ι , εξίσου πάτριο, εξίσου όσιο και ιερό, είναι, μέσα στην έννοια της πατρίδας, μαζί με το έδαφος και τον λαό, ΚΑΙ το δημοκρατικό πολίτευμα. Η ανάπτυξη και η άνθησή του. Όπως το πλήθος, ο δήμος, ο κυρίαρχος λαός, εκάστοτε «ομοφρόνως ιδρύσηται», στην Δημοκρατίαν την Αθήνησιν, εκεί λοιπόν μπορούμε να βρούμε επίκαιρες και ολόφρεσκες, συγκρίνοντας κυρίως εξ αντιδιαστολής με τα τωρινά μας, κάποιες απαντήσεις στα κρίσιμα σημερινά ερωτήματα που φρικτά μας βασανίζουν: Τ ι  ε ί δ ο υ ς  πατρίδα είν’ αυτή που έχουμε; Ποιάς ποιότητας; Και, προπάντων, ποιανού μέλλοντος πολιτεία, θα κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας; Πατρίδα – πολιτεία είναι, πρώτ’ απ’ όλα, με ποιο τρόπο, κάθε φορά, οι πολίτες – οπλίτες της, πολιτεύουν. Ας αναρωτηθούμε, με τον κατάλογο του Θουκυδίδη ανά χείρας, πόσο παρωχημένα ή σύγχρονα είναι, μετά από δυόμιση χιλιάδες χρόνια, αυτά τα ερωτήματα:

1. Έχουμε τοποθετήσει πάνω απ’ όλα τη λευτεριά; Είναι εύδαιμον και για μας το ελεύθερον;

2. Καλλιεργούμε την ευψυχία, προκειμένου να διεκδικήσουμε την ελευθερία και για τα παιδιά μας να την εξασφαλίσουμε;

3. Κατορθώσαμε μήπως, στο δημοκρατικό μας πολίτευμα, την εξουσία να την ασκεί όλος ο λαός και όχι κάποιοι λίγοι πολίτες;

4. Ντρεπόμαστε, άραγε, όσοι δεν ενδιαφερόμαστε για τα πολιτικά ότι, δεν κρινόμαστε απλώς αδιάφοροι, αλλά άχρηστοι καταντούμε να θεωρούμαστε;

5. Αναδεικνύουμε, μήπως, στα δημόσια αξιώματα εκείνους που είναι οι πραγματικά ικανοί και οι άξιοι, ανεξαρτήτως τάξεως, οικογενειακής ή κομματικής προελεύσεως και πλούτου;

6. Πειθαρχούμε στους νόμους όχι από φόβο για τις ποινές, αλλά από εσωτερικό σεβασμό και ντρεπόμαστε, άραγε, να παρανομήσουμε;

7. Αντικρίζουμε τους κινδύνους με αυτοπροαίρετη ανδρεία ή μήπως επειδή μας επιβάλλει ο νόμος την υπακοή;

8. Φροντίζουμε τα δημόσια πράγματα όπως τις ιδιωτικές μας υποθέσεις;

9. Τον πλούτο μας τον έχουμε για να τον χρησιμοποιούμε σε έργα ή μόνο για να καυχιόμαστε;

10. Αγαπούμε το ωραίο, αλλά μένουμε απλοί και φιλοσοφούμε χωρίς να γινόμαστε νωθροί; «Φιλοκαλούμεν τε γαρ μετ’ ευτελίας και φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας»;

11. Καλλιεργούμε άφοβα τον ελεύθερο διάλογο για ν’ ακούμε όλες τις γνώμες, να φωτίζουμε όλες τις πτυχές, ώστε ν’ αποφασίζουμε τα πιο σωστά;

12. Μήπως έχουμε την αναγκαία γενναιότητα που δεν κάμπτεται μπροστά σε όσα από πριν ζυγίζουμε ως φοβερά, ούτε λιποτακτούμε απέναντι στον κίνδυνο;

13. Θεωρούμε, άραγε, την ανδρεία ως στολίδι της πολιτείας;

14. Προτιμούμε την αντίσταση, έστω κι αν οδηγήσει στον θάνατο, παρά τη δειλία και μια ζωή ντροπιασμένη;

15. Έχουμε, μήπως, αποδείξει στην πράξη, ως πολιτεία, πως ενστερνιζόμαστε το αξίωμα ότι, εκεί όπου ορίζονται σπουδαία έπαθλα για την ανδρεία, εκεί και υπάρχουν οι άριστοι πολίτες;

(«άθλα γαρ οίς κείται αρετής μέγιστα, τοις δε και άνδρες άριστοι πολιτεύουσιν»).

 Ε Ι Ν Α Ι  όλ’ αυτά, κυρίες και κύριοι, μερικά μόνο από τα ερωτήματα που γεννά η σύγκριση με όσα ο Περικλέους Επιτάφιος του Θουκυδίδη, τεκμηριώνει ότι αποτελούσαν το περιεχόμενο της έννοιας πατρίδα – πολιτεία – πολίτης – οπλίτης, που επινόησε, εκεί, κάτω από τον ιερό βράχο της Ακροπόλεως και στην Πνύκα, η των προγόνων μας ένοπλη δημοκρατική σοφία.

ΘΑ ΕΡΩΤΗΘΟΥΜΕ,  ίσως: Μα, ζούσε, άραγε, τέτοιου είδους πατρίδα, Μάρτιο του 1957, στην αγγλοκρατούμενη Κύπρο, η γριά Αντωνού, μάνα του Γρηγόρη Αυξεντίου, όταν κραύγαζε «χαλάλι σου πατρίδα το παιδί μου»; Και βέβαια την ζούσε! Εντελώς επικείμενη! Ψυχή τε και σώματι, ευλογημένη την ερχόμενη. Μετά βεβαιότητος επικείμενη. Δ ι ό τ ι: Ζούσε τον, υπέρλαμπρου ηρωισμού, αγώνα της ΕΟΚΑ, όπου κάθε θυσία, βιωνόταν ως μία ακόμη προστιθέμενη βεβαιότητα για την απελευθέρωση της πατρίδας.

Και ποια, άραγε, πατρίδα μπορούσε να είναι πιο τέλεια από εκείνην που για χάρη της, ο ανθός της ανδρείας και της λεβεντιάς, γινόταν αυτοπροαιρέτως, ολοκαύτωμα στο Μαχαιρά και ανέβαινε στην αγχόνη των Εγγλέζων, περήφανα τραγουδώντας, «απ’ τα κόκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά και σαν πρώτα ανδρειωμένη, χαίρε, ώ χαίρε ελευθεριά»;  «Π ε ρ ί   τ ο ι α ύ τ η ς   ο υ ν   π ό λ ε ω ς, μ α χ ό μ ε ν ο  ι   ε τ ε λ ε ύ τ η σ α ν» !

Το ίδιο όμως, άραγε, ποια μάνα, ποια σύζυγος, ποια αδελφή, ποια θυγατέρα, ποια οικογένεια, ηρωικού αδελφού μας του 1974, έζησε τότε, ή έκτοτε, στη διάρκεια των 34 ήδη ετών;

Ε Α Ν , λοιπόν, πράγματι, εκείνους που για την πατρίδα θυσίασαν τη ζωή τους, θέλουμε, εξ όλης της ψυχής και εξ όλης της διανοίας, να τιμούμε όπως τους αξίζει, και εάν, αυτό κάνοντας, έχουμε τη βεβαιότητα ότι μεταλαμπαδεύουμε και κληροδοτούμε στα παιδιά μας και στα εγγόνια μας, μια πατρίδα άξια για να την αγαπούν και για να τη γνοιάζονται, ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ πρέπει πρώτ’ απ’ όλα να φροντίζουμε.

Τ η ν  α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ ή της συ-πε-ρι-λαμ-βα–νο-μέ-νων:  Κερύνειας, Μόρφου, Αμμοχώστου και Καρπασίας .

Το δημοκρατικό της πολίτευμα να κάνουμε ουσιαστικό. Την ισχύ και τη δύναμή της: Πολιτική, διπλωματική, οικονομική, κοινωνική, μορφωτική, κυρίως στρατιωτική και πρωτίστως ψυχική. Την ποιότητά της. Και το μεγαλείο της. Σαν προσωπική, του καθενός μας, υπόθεση. Μόνο έτσι, με έργα πατρίδος «δηλούσθαι τας τιμάς» και για τον Παύλο Κουρούπη και για κάθε ένα από τα λαμπρά παλικάρια μας. Για να ‘ναι υπερήφανα, παιδιά και εγγόνια και τέκνα τέκνων, πώς τούτη η πατρίδα, των Ελλήνων και Ελληνίδων η κυπριακή και ελλαδική πολιτεία, πρωτίστως κι εμπράκτως τιμά όσους γι’ αυτήν και τη λευτεριά της, τη ζωή τους δεν δείλιασαν να θυσιάσουν.

Τουρκική εισβολή: Ο συγκλονιστικός ηρωισμός του «Λεωνίδα της Κύπρου» – Ο Έλληνας λοχαγός καταδρομών, Νικόλαος Κατούντας

Ανχης(ΠΖ) Παύλος Κουρούπης . «Αμυνώ δε μόνος και μετά πολλών και ιερά τα πάτρια τιμήσω»

Ο λοχαγός Νικόλαος Κατούντας ή «Λεωνίδας της Κύπρου» αγνοείται από τις 22 Ιουλίου 1974 μέχρι και σήμερα

Κάθε Ιούλιο τα τελευταία 50 χρόνια, η συλλογική μνήμη επανέρχεται στα τραγικά γεγονότα της Κύπρου του 1974 και η καρδιά μας σφίγγεται από τον χωρισμό της μεγαλόνησου στα δύο που ισχύει μέχρι και σήμερα.

Εκείνες τις ημέρες, ελάχιστες ελληνικές και κυπριακές δυνάμεις υπερασπίστηκαν τα κυπριακά χώματα από την τουρκική εισβολή. Ένας από τους Έλληνες αξιωματικούς που έδωσαν τη ζωή τους για τους Κύπριους αδελφούς και τις πατρογονικές εστίες τους ήταν και ο λοχαγός, τότε, των καταδρομών Νικόλαος Κατούντας, που ο ηρωισμός και η αυτοθυσία τους έφτασαν για να μείνει στην ένδοξη ελληνική ιστορία ως ο «Λεωνίδας της Κύπρου» και το Λιοντάρι της Κερύνειας. Ένας πραγματικός ήρωας.

Επικεφαλής 62 ανδρών διατάχθηκε να σταματήσει τους προελαύνοντες εισβολείς στον Άγιο Γεώργιο Κερύνειας. Πηγαίνοντας για να λάβει τη θέση του, συνάντησε σκόρπιους πεζικάριους του 251 Τάγματος Πεζικού που οπισθοχωρούσαν εξουθενωμένοι. Τους ρώτησε: «Πού είναι οι Τούρκοι;». Αυτοί του απάντησαν ότι είναι καλύτερα αυτός και οι άνδρες του να φύγουν, γιατί οι Τούρκοι είναι πάρα πολλοί. Τότε εκνευρισμένος ο λοχαγός τους απάντησε με αποφασιστικότητα: «Δεν σας ρώτησα πόσοι είναι, αλλά πού είναι οι Τούρκοι!”.

Ποιος ήταν ο Νικόλαος Κατούντας

Ο Νικόλαος Κατούντας ήταν απόφοιτος της Σχολής Ευελπίδων και ήταν εκπαιδευμένος ως καταδρομέας, αλεξιπτωτιστής, βατραχάνθρωπος και χιονοδρόμος, ενώ ήταν τελειόφοιτος της Νομικής Σχολής Αθηνών. Το 1973 μετατέθηκε στην Κύπρο με το βαθμό του υπολοχαγού και συγκεκριμένα στην 33η Μοίρα Καταδρομών (ΜΚ) ως διοικητής λόχου.

Κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής, ο Κατούντας έλαβε μέρος ως διοικητής του 31ου Λόχου Κρούσεως της 33 ΜΚ στην επιχείρηση κατάληψης του φρουρίου του Αγίου Ιλαρίωνα που ξεκίνησε τη νύχτα της 20ης Ιουλίου 1974. Παρά την αρχική της επιτυχία (κατάληψη υψώματος Πετρομούθκια), το πρωί της επόμενης μέρας η 33 ΜΚ αναγκάστηκε να συμπτυχθεί εξαιτίας της έλλειψης πυρομαχικών και της μη έλευσης ενισχύσεων, ενώ την κατάσταση επιδείνωσε ο θάνατος του διοικητή της μοίρας, Γεωργίου Κατσάνη.

Το πρωί της 22ας Ιουλίου του 1974 ο 31χρονος τότε Νικόλαος Κατούντας, όντας επικεφαλής λόχου δύναμης 62 καταδρομέων έσπευσε προς ενίσχυση του 251 Τ.Π. του Παύλου Κουρούπη, το οποίο μαχόταν εναντίον των εισβολέων στην Κερύνεια. Εκεί, ο Κατούντας και οι άνδρες του έδωσαν μάχες εκ του συστάδην καθώς βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον κύριο όγκο της τουρκικής αποβατικής δύναμης.

Την ίδια μέρα, κατά τη διάρκεια της οπισθοχώρησης, διότι ήταν πλέον ορατός ο κίνδυνος του εγκλωβισμού μετά την κατάληψη της πόλης από τον εχθρό, ο Κατούντας (ο οποίος είχε ενδιάμεσα τραυματιστεί ελαφρά στο πόδι) μαζί με ομάδα τεσσάρων ή έξι ανδρών δέχτηκε επίθεση από πολυάριθμη εχθρική δύναμη κοντά στο Τέμπλος. Αν και δύο από τους στρατιώτες που τον ακολουθούσαν διασώθηκαν, μεταξύ αυτών και πεζικάριοι του 251 τάγματος πεζικού ως επίσης και μέλη του επιτελείου του διοικητή του 251 Τ.Π. αντισυνταγματάρχη Παύλου Κουρούπη, ο ίδιος παραμένει από τότε αγνοούμενος. Στρατιώτες που πολέμησαν υπό τις διαταγές του Κατούντα, πιστοποίησαν την γενναιότητα που επέδειξε κατά τη διάρκεια των μαχών τοσον σε Άγιο Ιλαρίωνα οσον και στο κτήριο της μητρόπολης Κερύνειας.

Ο Λεωνίδας της Κύπρου

Χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία ενός Κύπριου λοχία, του Χαράλαμπου Κυρίλλου:

«Εγώ, ο Χαράλαμπος Κυρίλλου, από την κατεχόμενη Κερύνεια, που έχει ζήσει τις «τελευταίες» στιγμές με το λοχαγό των Καταδρομών Νικόλαο Κατούντα, θα σας διηγηθώ τι είχε συμβεί εκείνο το καταραμένο προδομένο μεσημέρι της 22ας Ιουλίου 1974.

Ηταν 20 Ιουλίου 1974, γύρω στις 5 το απόγευμα. Ο ήλιος είχε πάρει την κατηφόρα και μέσα στα ερείπια που κάπνιζαν εμείς ξεκινήσαμε την επιχείρηση για κατάληψη του Αγίου Ιλαρίωνα, ενός απόρθητου υπό τουρκικό έλεγχο φρουρίου, με διοικητή της Μοίρας το Νικόλαο Κατούντα.
Μετά από σκληρές μάχες καταφέραμε και πήραμε τα πυροβολεία γύρω από το φρούριο. Από αυτή τη φάση αρχίζει η μεγάλη προδοσία της Κύπρου.

Το Πυροβολικό, το οποίο περιμέναμε να χτυπήσει το φρούριο ώστε στις 12.00 να κάνουμε την τελική επίθεση και την κατάληψή του, κάποιοι πατριώτες το τοποθέτησαν σε καίριο μέρος ώστε να γίνει ορατό από τα πολεμικά αεροπλάνα των Τούρκων και σε λίγο να γίνει στάχτη.
Εμείς πάνω περιμέναμε, αλλά τι να γίνει! Μας βρίσκει το χάραμα και ποιος είδε το χάρο και δε φοβήθηκε. Μετά από αρκετή ταλαιπωρία φτάσαμε στη Μοίρα. Ολοι, φαντάροι, αξιωματικοί, ένα μάτσο χάλια.

Ξημερώνοντας η 22α Ιουλίου, ο λοχαγός μου είπε να ανέβω στο τζιπ και να πάμε κάτω στην Κερύνεια να καταστρέψουμε ένα άρμα των Τούρκων. Με το τουφέκιο Νο 4 που κρατούσαμε, τι άρμα να καταστρέψεις! Ολόκληρος ο 31ος λόχος ξεκινήσαμε για την Κερύνεια. Εδωσε ο λοχαγός τις απαραίτητες οδηγίες. Ακροβόλησε το λόχο. Μια διμοιρία προς τη θάλασσα και οι άλλες δύο προς τον Πενταδάκτυλο. Εγώ, μέσα στον κύριο δρόμο πάνω στο τζιπ μαζί με το λοχαγό, με κατεύθυνση προς τον Αγ. Γεώργιο, ένα χωριό έξω από την Κερύνεια, και από ‘κει κατευθύναμε το λόχο.

Σε κάποια στιγμή ανεβήκαμε σε ένα τριώροφο σπίτι για να βλέπουμε καλύτερα, γιατί ο λοχαγός φοβόταν μήπως γινόταν κάτι από τη θάλασσα. Εκείνη τη στιγμή άνοιξα το ψυγείο και βρήκα μέσα ένα κομμάτι καρπούζι. Μόλις το αντίκρισα, το άρπαξα και ήμουν έτοιμος να χώσω τη μούρη μου μέσα. Ντράπηκα το λοχαγό μου και του το έδωσα. Πήρε ένα μαχαίρι και εκεί που ήμασταν έτοιμοι να σβήσουμε τη δίψα μας, μας καλούσαν από τη δεύτερη διμοιρία, ότι σε ένα περιβόλι με λεμονιές υπήρχαν καμουφλαρισμένα 200 άρματα.

Εκείνη τη στιγμή με κοίταξε στα μάτια ο λοχαγός και μου είπε: «Λοχία μας πρόδωσαν». Από τα νεύρα του, όπως βαστούσε το καρπούζι το πέταξε στον τοίχο. Είχαμε τόση δίψα πάνω μας που τα χείλη μας είχαν κολλήσει. Το νερό, η παροχή του ήταν κομμένη. Με κτύπησε στον ώμο σαν να μου ζήταγε συγγνώμη. Αρπάζει τον ασύρματο από το χέρι μου και διατάζει τις διμοιρίες οπισθοχώρηση.

Μετά από μισή ώρα μαζευτήκαμε σ’ ένα μεγάλο σπίτι που ήταν η Μητρόπολη Κερύνειας. Ο λοχαγός, μας έδινε οδηγίες για να γλιτώσουμε από αυτή την προδοσία. Μόλις μας κατατόπισε γίναμε αντιληπτοί από τους Τούρκους που μπαίνανε μέσα στην Κερύνεια σαν να κάνανε παρέλαση στο Σύνταγμα. Δώσαμε και εκεί σκληρή μάχη με ό,τι είχαμε στη διάθεσή μας. Οπλισμό μηδέν, νηστικοί και διψασμένοι και όμως το θάρρος, το πείσμα και η ενθάρρυνση του λοχαγού μας, νίκησε.

Οι Τούρκοι φύγανε όλοι τρεχάλα και κρυμμένοι πίσω από τα άρματα μπήκανε στην Κερύνεια. Μέσα από βουνά και χαράδρες και με τη δίψα να μας ταλαιπωρεί, φτάσαμε έξω από το χωριό Κάρμι και λίγο πιο μακριά το τουρκικό χωριό Τέμπλος. Ο λοχαγός μας είπε ότι πρέπει να μείνουμε εδώ να βραδιάσει και μετά να φύγουμε. Ο λόγος ήταν ότι η Κερύνεια είχε πέσει στα χέρια των Τούρκων και έπρεπε να περιμένουμε. Μου είπε να πάρω πέντε λοκατζήδες και να προχωρήσω λίγο πιο πάνω αν τυχόν και πέσει κάτι στην αντίληψή μου να του το αναφέρω. Μόλις σηκωθήκαμε ακούγεται μία έκρηξη.

Ενας φαντάρος ο οποίος πήγε για ανάγκη του, έρχεται με το ένα χέρι να κρέμεται. Παίρνει την ξιφολόγχη το κόβει τελείως και το πετά στη χαράδρα, σαν να πέταγε ένα κομμάτι ξύλο. Μόλις αντικρίσαμε αυτό το γεγονός παγώσαμε. Αμέσως ο λοχαγός τον φρόντισε και μας ενθάρρυνε. Εκεί άρχισε η μάχη ζωής και θανάτου. Μια ώρα τα όπλα δεν σίγησαν ούτε ένα λεπτό. Οι Τούρκοι έκαναν πίσω και τότε ο λοχαγός μας φώναξε όλους και μας διέταξε ότι τώρα πρέπει να φύγουμε προς άλλη κατεύθυνση λέγοντας: «Μωρέ φύγετε. Οι μανάδες της Κύπρου θα μαυροφορεθούν και δεν θέλω να ‘ναι οι δικές σας».

Εγώ και ο λοχαγός καλύπταμε τους υπόλοιπους για έξοδο από τη χαράδρα μόλις βγήκε και ο τελευταίος. Μείναμε στο τέλος μόνοι μας, κοιταχτήκαμε στα μάτια για λίγο. Το πρόσωπό του είχε μια υπερκόσμια λάμψη. Αμέσως ένα χαμόγελο φώτισε το πρόσωπό του. Τέτοιο χαμόγελο δε νομίζω να αντικρίσω ποτέ στη ζωή μου ολόκληρη. Ενα χαμόγελο σιγουριάς, αγάπης και αυτοθυσίας. Εκείνη τη στιγμή δεν υπήρχε λοχαγός και στρατιώτης. Υπήρχαν δύο άνθρωποι, δύο φίλοι. Μου είπε να φύγω και ότι θα με καλύπτει.

Εφυγα. Ηταν η τελευταία φορά που είδα το λοχαγό μου. Εκεί μέσα στην κουφάλα της χαρουπιάς με τη στολή του Ελληνα αξιωματικού, τα διακριτικά του καταδρομέα, το φωτεινό του χαμόγελο που ενέπνεε εμπιστοσύνη και σιγουριά και ήμαστε έτοιμοι ακόμα και στην κόλαση να τον ακολουθήσουμε, ήταν η τελευταία φορά που είδα το Λοχαγό, τον Ανθρωπο, το Φίλο, τον Πατέρα, το Νίκο Κατούντα.

Αυτό το σφάλμα που έκανα… δεν θα το συγχωρέσω ποτέ στον εαυτό μου. Η μνήμη ανατρέχει στις μέρες που περάσαμε μαζί ιδιαιτέρως εγώ, ως πιστός ακόλουθός του. Πότε δε θύμωσε. Ποτέ δεν παραφέρθηκε. Ουδείς εξ αυτού αδικήθηκε. Ημουν πεπεισμένος πως μπροστά μας βρισκόταν ο ηγήτωρ. Πολεμήσαμε και κρατηθήκαμε μαζί του.

Δώσαμε άνισες μάχες αντιμετωπίζοντας τους Τούρκους εισβολείς. Ο λοχαγός μόνος και αβοήθητος με τους στρατιώτες του. Οταν όλα χάθηκαν, μας διέταξε να αποχωρήσουμε. Εμεινε τελευταίος να μας καλύπτει σαν Λεωνίδας της Κύπρου. Του χρωστάμε τον Αγιο Ιλαρίωνα. Ευλαβικά. Ο αγγελιοφόρος του».

Να σημειωθεί ότι η Ελλάδα, θέλοντας να τιμήσει τον Νικόλαο Κατούντα, του απέδωσε τιμητικά τον βαθμό του Αντιστρατήγου και έδωσε το όνομά του στο στρατόπεδο των Ειδικών Δυνάμεων της Λαγκάδας στη Χίο. Το λιοντάρι της Κερύνειας αγνοείται από τις 22 Ιουλίου του 1974 μέχρι και σήμερα.

ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ: Η ΑΠΟΒΑΣΗ ΣΤΟ ΠΕΝΤΕ ΜΙΛΙ (ΜΕΡΟΣ Β΄) Γιάννη Κ. Λάμπρου Φιλόλογου, Ιστορικού – Συγγραφέα

Ενώ από νοτιοανατολικά οι δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς, έστω και ασθενείς, είχαν επιτεθεί κατά του προγεφυρώματος από τις 10 π.μ. της 20ής Ιουλίου, στα δυτικά, μόλις στη 1 μ.μ. ήρθαν σε επαφή με τον εχθρό. Οι πρώτοι που κατέφθασαν στην περιοχή δεν ήταν μονάδες του ενεργού στρατού αλλά δύο Λόχοι του 316 ΤΕ με τον Αντισυνταγματάρχη Δημήτριο Μπίκο. Tα 281 ΤΠ και 286 ΜΤΠ, που έσπευδαν προς την Κερύνεια, νωρίς το πρωί της 20ής Ιουλίου είχαν πληγεί από την τουρκική αεροπορία κοντά στο χωριό Κοντεμένος και είχαν υποστεί μεγάλες απώλειες. Επειδή χρειάστηκε αρκετός χρόνος για την ανασυγκρότησή τους και προπαντός επειδή κινήθηκαν με προφυλάξεις κατά την διάρκεια της μέρας, για να μη γίνουν ξανά στόχος της τουρκικής αεροπορίας, έφτασαν στον προορισμό τους με πολύ μεγάλη καθυστέρηση. Εντωμεταξύ ο Μπίκος έκρινε ότι ήταν παρακινδυνευμένο να επιτεθεί με τους δύο λόχους των επιστράτων. Το ηθικό τους ήταν πεσμένο μετά το πάθημα των προφυλακών τους, που είχε χάσει δύο Ανθυπολοχαγούς και κάποιους άνδρες, όταν έπεσε αναπάντεχα πάνω σε Τούρκους στρατιώτες κοντά στο Πέντε Μίλι. Εξάλλου δεν διέθεταν αντιαεροπορικά, ούτε ΠΑΟ, ούτε όλμους, παρά μόνο ελαφρά όπλα. Ο Λόχος Υποστηρίξεως, αν και αναμενόταν, δεν έφτασε ποτέ στην περιοχή. Έτσι ο Μπίκος περιορίστηκε στην αναγνώριση των εχθρικών θέσεων και περίμενε ενισχύσεις. Απέφυγε να κτυπήσει τις εχθρικές θέσεις, ακόμη και όταν το απόγευμα ήρθαν προς ενίσχυσή του τρία άρματα και μερικά ΠΑΟ. Έτσι το προγεφύρωμα δεν δέχτηκε καμιά πίεση από τη δυτική πλευρά στις 20.7.1974. Προερχόμενα από τον Καραβά ενώθηκαν με τη Διλοχία των επιστράτων του Μπίκου, το 286 ΜΤΠ στις 7.30΄ μ.μ. και το 281 ΤΠ στις 11 μ.μ. Τη διοίκηση όλων αυτών των μονάδων ανέλαβε ο Συνταγματάρχης Κωνσταντίνος Μπούφας. Στο συγκρότημα Μπούφα δόθηκε διαταγή από το ΓΕΕΦ να εξορμήσει από δυτικά προς εξάλειψη του προγεφυρώματος στις 2.30 π.μ. της Κυριακής 21.7.1974. Στην επίθεση κατά του προγεφυρώματος θα μετείχε από νοτιοανατολικά και η Διλοχία του 251 ΤΠ ενισχυμένη από το 366 ΤΕ, του οποίου η διοίκηση είχε ανατεθεί στον Ταγματάρχη Παντελή Πανταζή, που ήταν διοικητής του Εφεδρικού πριν από το πραξικόπημα. Εισήγηση του Μπίκου να αναλάβουν τον κύριο ρόλο κατά τη νυχτερινή επίθεση οι Δυνάμεις Καταδρομών και η ΕΛΔΥΚ δεν εισακούστηκε.

Σύμφωνα με το σχέδιο του ΓΕΕΦ την ίδια νύχτα οι Δυνάμεις Καταδρομών θα επιχειρούσαν να ανατρέψουν τους Τούρκους στα υψώματα του Αγίου Ιλαρίωνα και της Άσπρης Μούττης, ενώ η ΕΛΔΥΚ θα προσπαθούσε να καταλάβει το χωριό Κιόνελι στα βόρεια της Λευκωσίας και να εξαλείψει τον θύλακα Λευκωσίας – Αγύρτας. Λίγο πριν από τη νυχτερινή επίθεση ο Μπίκος τραυματίστηκε και οι δυνάμεις που ήταν έτοιμες να επιτεθούν στερήθηκαν από την πολύτιμη πείρα που αυτός απέκτησε από τις πολύωρες αναγνωρίσεις των εχθρικών θέσεων. Το 251 ΤΠ εξάλλου δεν ενισχύθηκε από το Τάγμα Πανταζή. Όπως υποστηρίζει ο Πανταζής1, το Τάγμα του ποτέ δεν πήρε εντολή να μετάσχει στη νυχτερινή επίθεση κατά του προγεφυρώματος. Η αρχική αποστολή του ήταν να καταλάβει τη διάβαση Λάρνακα Λαπήθου – Βασίλειας στη δυτική άκρη του Πενταδάχτυλου, για να εμποδίσει ενδεχόμενη απόπειρα των Τούρκων να προελάσουν προς τη Λευκωσία μέσω της διάβασης αυτής. Έφτασε εκεί τα μεσάνυχτα της 20ής Ιουλίου και την αυγή της 21ης Ιουλίου πήρε νέα διαταγή να κατεβεί στον Καραβά και διά του παραλιακού δρόμου να προχωρήσει προς το προγεφύρωμα και να συνάψει μάχη με τον εχθρό2. Όταν πήρε αυτή τη διαταγή, η νυχτερινή επίθεση κατά του προγεφυρώματος βρισκόταν προς το τέλος της. Το Τάγμα κατέβηκε στον Καραβά γύρω στις 5 π.μ. και εκεί νέα διαταγή άλλαζε για τρίτη φορά την αποστολή του. Σύμφωνα με αυτή θα έπρεπε να μεταβεί στο Τριμίθι, όπου βρισκόταν η Διλοχία του 251 ΤΠ. Το Τάγμα προχωρώντας πεζή προς το Τριμίθι, χωρίς να εφοδιαστεί με χάρτες ούτε να κατατοπιστεί από το ΓΕΕΦ για τις θέσεις του εχθρού, γύρω στις 9 π.μ. της 21ης Ιουλίου έπεσε σε λαβίδα των Τούρκων κοντά στο χωριό Ελιά. Ο διοικητής του κατόρθωσε να το απεγκλωβίσει, αλλά ο ίδιος τραυματίστηκε και το Τάγμα του διαλύθηκε3. Η νυχτερινή επίθεση εναντίον του εχθρικού προγεφυρώματος απέτυχε. Αυτό ήταν φυσικό, αφού γι’ αυτή διατέθηκαν ανεπαρκείς και όχι οι πιο αξιόμαχες μονάδες της Εθνικής Φρουράς. Μόνο το 286 ΜΤΠ κατόρθωσε να προελάσει 500 μέτρα, αλλά με την έλευση του φωτός οπισθοχώρησε στις παλιές του θέσεις, για να προφυλαχτεί από την τουρκική αεροπορία4. Πάντως η νύχτα της 20/21 Ιουλίου είχε μεταβληθεί σε κόλαση για τις τουρκικές δυνάμεις όχι μόνο εντός του προγεφυρώματος5 αλλά και στην περιοχή του Κιόνελι, όπου είχε επιτεθεί η ΕΛΔΥΚ, και σε διάφορους άλλους τουρκοκυπριακούς θύλακες. Τη νύχτα αυτή σκοτώθηκε και ο διοικητής των αποβατικών δυνάμεων Συνταγματάρχης Νουρί Καραογλάνογλου6 καθώς και ο υποδιοικητής Τσερτέτ 1. Σε συνομιλία με τον γράφοντα, στις 11.2.2002. 2. Η εκδοχή του Πανταζή υποστηρίζεται από μαρτυρία που παραθέτει η Σολομωνίδου, σ.150. 3. α)Σέργης, σ.347,436,451, β)Καρδιανός, σ.188, γ)Μπίκος, σ.67. 4. Για τη νυχτερινή επίθεση εναντίον του προγεφυρώματος βλέπε: α)Σέργης, σ.355, β)Μπίκος, σ.248. 5. Η απελπιστική θέση των Τούρκων φαίνεται και στην αφήγηση του Κ. Παπαέλληνα, στου Καρδιανού, σ.145-146. 6. α)Μπιράντ, σ.155, β)Σαρρής, τ.1, σ.206, γ)Μπ. Ντεμιρέλ, σ.28, στήλη 3, σ.29 στήλη 1.

Από την Κύπρο έφταναν αγωνιώδη μηνύματα στην Άγκυρα7. Σύμφωνα με τουρκικές πηγές αγωνία είχε καταλάβει και τον πρωθυπουργό Ετσεβίτ. Σκεφτόταν ότι «ήταν πολύ δύσκολο να ορθοποδήσει και πάλι μια Τουρκία ηττημένη από τους Ελληνοκυπρίους και τους Έλληνες… Θα χανόταν το παν 8.» Οπωσδήποτε στα πιο κρίσιμα σημεία οι Τούρκοι κατόρθωσαν να συγκρατήσουν τις ελληνικές επιθέσεις. Με τον ερχομό της μέρας ανάσαναν. Η τουρκική αεροπορία κυριάρχησε και πάλι στους κυπριακούς ουρανούς και επιτέθηκε με ακόμη μεγαλύτερη σφοδρότητα εναντίον θέσεων της Εθνικής Φρουράς. Την Κυριακή, 21.7.1974, το προγεφύρωμα ενισχύθηκε με δεκαπέντε άρματα μάχης και με το κλιμάκιο μάχης ενός Συντάγματος9. Όμως την κυρίως αποβατική επιχείρηση οι Τούρκοι δεν ήταν σε θέση να τη διενεργήσουν παρά μόνο στις 22.7.1974. Παράλληλα με την ενίσχυση του προγεφυρώματος οι Τούρκοι ενίσχυσαν και τον θύλακα Λευκωσίας – Αγύρτας με αλεξιπτωτιστές καθώς και με καταδρομείς, τους οποίους μετέφεραν ελικόπτερα. Στις 21 και 22.7.1974 το προγεφύρωμα εξακολουθούσε να πιέζεται από τους δύο Λόχους του 251 ΤΠ. Όμως τη μεγαλύτερη πίεση ασκούσαν τώρα μονάδες από την πλευρά του Καραβά, δηλαδή τα 286 ΜΤΠ, 281 ΤΠ και η Διλοχία του 316 ΤΕ, που είχαν κρατήσει το κύριο βάρος της επίθεσης τη νύχτα της 20/21.7.1974. Στην ανατολική πλευρά του προγεφυρώματος, από όπου ήταν βέβαιο ότι θα εξορμούσαν τα τανκς προς την Κερύνεια, οι δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς εξακολουθούσαν να είναι απελπιστικά ανεπαρκείς. Αξιόμαχες μονάδες, που ήταν διαθέσιμες μετά την εκκαθάριση των θυλάκων Λεμεσού, Λάρνακας και Πάφου, έμειναν αναξιοποίητες. Στον κρισιμότατο τομέα της Κερύνειας έπρεπε να είχαν σταλεί και τμήματα της ΕΛΔΥΚ, ύστερα από την αποτυχία της να εκπορθήσει το Κιόνελι με την ημερήσια και τη νυχτερινή επίθεση της στις 20.7.1974. Αλλά και άλλες μονάδες, που κατασπαταλούνταν στην εκπόρθηση ασήμαντων τουρκοκυπριακών θυλάκων, έπρεπε να είχαν σπεύσει προς υπεράσπιση της Κερύνειας. Αντ’ αυτών λίγο πριν από την αυγή της 21ης Ιουλίου ήρθαν στη νευραλγική αυτή περιοχή 350 άνδρες του 306 ΤΕ. Επικεφαλής τους τοποθετήθηκε όχι Ταγματάρχης αλλά ο Λοχαγός Ανδρέας Φωτιάδης10. Ολόκληρη την 21η Ιουλίου το Τάγμα επιδόθηκε σε αναγνωρίσεις των εχθρικών θέσεων, αλλά δεν κατόρθωσε να επικοινωνήσει με τους δύο Λόχους του 251 ΤΠ, με τους οποίους 7. Για την κρίσιμη θέση στην οποία βρέθηκαν τα τουρκικά στρατεύματα βλέπε: α) Μπιράντ, σ.151-158, β)Σαρρής, τ,1, σ.200-211. 8. Σαρρής, τ.1, σ.204. 9. Σέργης, σ.452. 10. Το Τάγμα Φωτιάδη έφτασε στην Κερύνεια το βράδυ της 20ής Ιουλίου. Από το 3ο ΤΣ πήρε εντολή να ναρκοθετήσει την περιοχή δυτικά του Αγίου Γεωργίου. Ο Φωτιάδης αρνήθηκε με τη δικαιολογία ότι ο ίδιος και οι άνδρες του ήταν ανεκπαίδευτοι στις ναρκοθετήσεις και επέστρεψε με το τάγμα του στο Νέο Χωριό Κυθρέας, για να πάρει νέες εντολές. Στην Κερύνεια επέστρεψε γύρω στην 1π.μ. της 21ης Ιουλίου 1974. Βλέπε αφήγηση του Φωτιάδη, εφημ. Ο Φιλελεύθερος, 23 και 24.7.1975, σ.10. είχε εντολή να συντονιστεί11. Δύο ΠΑΟ, που κατόρθωσε να εξασφαλίσει, έπληξαν εχθρικά άρματα, αλλά τα βλήματα αποδείχτηκαν καπνογόνα και δεν προκάλεσαν καμιά ζημιά12. Από το πρωί της Δευτέρας 22.7.1974 άρχισε η κυρίως αποβατική επιχείρηση, που υποστηριζόταν από ανελέητες αεροπορικές επιθέσεις και αδιάλειπτες βολές των τουρκικών πολεμικών πλοίων εναντίον θέσεων της Εθνικής Φρουράς. Την ημέρα αυτή ολοκληρώθηκε η απόβαση της 39ης Μεραρχίας, μαζί με την οποία έφτασε στην Κύπρο και ο διοικητής της Στρατηγός Μπεντρετίν Ντεμιρέλ. Αποβιβάστηκε επίσης μεγάλος αριθμός αρμάτων και άλλων οχημάτων13. Όπως και στην αρχική αποβατική επιχείρηση (20.7.1974) το ίδιο και στην κυρίως αποβατική επιχείρηση (22.7.1974) το πυροβολικό της Εθνικής Φρουράς δεν προκάλεσε σοβαρά προβλήματα στους εισβολείς14. Εναντίον τους έβαλλε η 182 ΜΠΠ από την θέση Άγιος Παύλος κοντά στα Φτέριχα, απ’ όπου είχε πανοραμική θέα της ακτής αποβάσεως. Η 182 ΜΠΠ δεν κατόρθωσε να προσφέρει σημαντική βοήθεια ούτε στις μονάδες πεζικού που μάχονταν εναντίον του προγεφυρώματος. Σύμφωνα με τον Ταξίαρχο Σέργη (σ.306 – 310, 325, 339, 356 – 357) η μειωμένη απόδοση της 182 ΜΠΠ και άλλων ακόμη μονάδων πυροβολικού οφειλόταν στο γεγονός ότι δεν είχε τοποθετηθεί Αξιωματικός Σύνδεσμος Πυροβολικού στο 3ο ΤΣ, που είχε την ευθύνη της άμυνας των ακτών της Κερύνειας, ούτε ΠΑΠ (Προκεχωρημένοι Αξιωματικοί Παρατηρητές) κοντά στα τμήματα που αγωνίζονταν κατά του προγεφυρώματος15. Το ΓΕΕΦ, που δεν είχε διαθέσει για την εξάλειψη του προγεφυρώματος Δυνάμεις Καταδρομών κατά τη νυχτερινή επίθεση της 20/21 Ιουλίου, αλλά ούτε και την επόμενη νύχτα, αν και κατ’ αυτήν η 31 ΜΚ, 32 ΜΚ και 33 ΜΚ δεν είχαν επιφορτιστεί με καμιά άλλη αποστολή16, στις 22.7.1974 έριξε εναντίον του ανατολικού τομέα του προγεφυρώματος την 33 ΜΚ. Πολύ αργά και ανώφελα. Στην 11. Το 3ο ΤΣ δεν ενημέρωσε τον Φωτιάδη ούτε και τη διοίκηση της 33 ΜΚ, που ήρθε στην περιοχή την επομένη, 22.7.1974, ότι ο 1ος λόχος του 251 ΤΠ μετά την πρώτη σύγκρουσή του με τους Τούρκους στις 20.7.1974 είχε εγκαταλείψει τις αρχικές του θέσεις στο Πικρό Νερό και είχε καταλάβει νέες θέσεις κοντά στο Τριμίθι. Ο Φωτιάδης έβγαλε το συμπέρασμα ότι το 251 ΤΠ ήταν «ανύπαρκτο», ενώ ο Καρδιανός, σ.187-189, το χαρακτηρίζει «άφαντο». Φτάνοντας στο Πικρό Νερό ο Φωτιάδης αντί να συναντήσει άνδρες του 251 ΤΠ δέχτηκε πυρά από ενεδρεύοντες Τούρκους. Βλέπε αφήγηση του ιδίου, εφημ. Ο Φιλελεύθερος, 24.7.1975, σ.10. 12. α) Αφήγηση του λοχαγού Φωτιάδη, στου Καρδιανού, σ.201, β) Παπαδημήτρης, τ.1, σ.96. Γενικά για τη δράση και την τύχη του Τάγματος Φωτιάδη βλέπε εκτενή αφήγηση του λοχαγού, που δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στις εφημερίδες Ο Φιλελεύθερος και Ο Αγών με αρχή τις 20.7.1975. 13. Σύμφωνα με τον Μπ. Ντεμιρέλ η απόβαση άρχισε στις 10π.μ., θερινή ώρα Τουρκίας, δηλαδή 9 π.μ. ώρα Κύπρου και Ελλάδας. 14. Σύμφωνα με τον Καρδιανό, σ.182, στις 22.7.1974 «αι βολαί του πυροβολικού εκ του χωρίου Φτέρυχα ούτε συνεχείς ήσαν ούτε δραστικαί». 15. Σύμφωνα με τον Σέργη, σ.339, η μη χρησιμοποίηση ΠΑΠ από την 182 ΜΠΠ «είχε ως αποτέλεσμα να μη καταστεί δυνατή η υποβολή αιτήσεων βολής, να μη προπαρασκευασθούν σχέδια πυρών πυροβολικού και να μην είναι δυνατή η προσαρμογή των πυρών πυροβολικού επί των στόχων». Βλέπε και Καρδιανός, σ.160. 16. Σέργης, σ.458. 15 Ε ίδια περιοχή μεταφέρθηκε από τον Παχύαμμο, δέκα χιλιόμετρα ανατολικά της Κερύνειας, και το 241 ΤΠ με πρωτοβουλία του διοικητή των Δυνάμεων Καταδρομών Συνταγματάρχη Κωνσταντίνου Κομπόκη17. Και οι δύο αυτές μονάδες δεν πρόλαβαν καν να έρθουν σε επαφή με τον εχθρό και βρέθηκαν αντιμέτωπες με τα τουρκικά άρματα μάχης18, τα οποία στις 11 π.μ. εξόρμησαν προς την Κερύνεια. Για την εξόρμηση αυτή ο Μπεντρετίν Ντεμιρέλ έγραψε τα εξής αξιοσημείωτα: «Ο εχθρός δεν περίμενε πως θα αρχίζαμε αιφνιδιαστική επίθεση από την ακτή των Πλατανιών [Πέντε Μίλι] προς την κατεύθυνση του Αγίου Γεωργίου και της Κερύνειας, διότι οι μονάδες μας που αποβιβάστηκαν εκεί τις 20 Ιουλίου λόγω της αντιστάσεως του εχθρού έμειναν στον τόπο της απόβασης ως το μεσημέρι [θερινή ώρα Τουρκίας] της 22ας Ιουλίου. Ο εχθρός υπολογίζοντας πως η δεύτερη πραγματική μας απόβαση θα γινόταν πιθανόν σε κάποια παραλία πιο κοντά στην Κερύνεια δεν τόλμησε να εγκαταλείψει τις θέσεις που κρατούσε19 και συγκεντρώνοντας τις δυνάμεις του να επιτεθεί κατά των μονάδων μας που βρίσκονταν στην παραλία20.» Η προέλαση των Τούρκων ήταν ραγδαία. Δεν συναντούσαν αντιαρματικές τάφρους, ούτε ναρκοπέδια. Το αντιαρματικό πυροβολικό (190 ΜΑ/ΤΠ) βρισκόταν στα δυτικά του προγεφυρώματος και δεν είχε δυνατότητα να πλήξει τα εχθρικά άρματα. Τα σοβιετικά κατευθυνόμενα βλήματα Σαγκέρ, βεληνεκούς 2200 μέτρων, που είχε η Εθνική Φρουρά, σύμφωνα με τον Σέργη (σ.487) διατέθηκαν σε περιοχές που δεν χρειάζονταν και όχι στον Άγιο Γεώργιο Κερύνειας (περιοχή απόβασης). Οι λιγοστοί άνδρες που είχαν απομείνει στο Τάγμα Φωτιάδη υποχώρησαν προς την Κερύνεια, το ίδιο και πολλοί άνδρες της 33 ΜΚ και του 241 ΤΠ. Τα άρματα όμως τους υπερφαλάγγισαν, πολλοί σκοτώθηκαν, λιγότεροι, 17. α) Σέργης, σ.489, β) πληροφορία έφεδρου ανθυπολοχαγού Κώστα Σταυρόπουλου, 28.5.2002. 18. Πανίκος Νεοκλέους, Έτσι μας παρέδωσαν άοπλους στο στόμα του Τούρκου Αττίλα. Εφημ. Ο Φιλελεύθερος, 7.1993, σ.3. 19. Πράγματι το 241 ΤΠ ολόκληρη την 21η Ιουλίου φρουρούσε θέσεις στην ακτή του Παχύαμμου-Κερύνειας. 20. Καρδιανός, σ.375. Αναδημοσίευση από την εφημ. Η Σημερινή μεταξύ των οποίων και ο Λοχαγός Φωτιάδης, αιχμαλωτίστηκαν και αρκετοί, αν και παραδόθηκαν, εκτελέστηκαν εν ψυχρώ21. Πιο εύκολα πέτυχαν τη σωτηρία όσοι την αναζητούσαν στο βουνό22. Υπήρχαν όμως και εστίες αντίστασης, κυρίως εκ μέρους των καταδρομέων, που προκάλεσαν απώλειες στους Τούρκους. Έγραψε γι’ αυτές ο Μπεντρετίν Ντεμιρέλ στο Ημερολόγιό του (σ.28, στήλη 1): «Ενώ συνέχιζε την επίθεσή της η ειδική δύναμη BORA, συνεχώς χάναμε αγαπητούς φίλους, όπως ο ίλαρχος Ραμίζ Τουράν, ο ανθυπασπιστής Φεϊζουλάχ Τασιντζού και οι υπαξιωματικοί Χαλίμ Σαχίν και Μεχμέτ Γιαβούζ και μερικοί γενναίοι στρατιώτες μας. Οι περισσότεροι κτυπήθηκαν, ενώ χειρίζονταν τα πολυβόλα στον πυργίσκο των αρμάτων τους23.» Ωστόσο παρατηρεί και τα εξής: «Ο εχθρός δεν γνώριζε από πόλεμο. Το μεγαλύτερο λάθος τους ήταν ότι δεν είχαν το θάρρος να μας αντιμετωπίσουν από κοντά. Ενώ πλησιάζαμε, αυτοί απομακρύνονταν ή δέχονταν την αιχμαλωσία τους.» Παρατηρεί ακόμη: «Στα περίχωρα της Κερύνειας από κάθε σπίτι και κάθε γωνιά δεχόμασταν πυρά.24» Τα πρώτα τουρκικά άρματα εμφανίστηκαν μπροστά στην Κερύνεια πριν από το μεσημέρι της Δευτέρας, 22.7.1974. Όμως, όταν στις 4 μ.μ. έπρεπε να εφαρμοστεί η κατάπαυση του πυρός, όπως είχε συμφωνηθεί μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, οι Τούρκοι δεν είχαν θέσει ακόμη την πόλη πλήρως υπό τον έλεγχό τους. Σε διάφορα σημεία εθνοφρουροί μάχονταν για τη σωτηρία τους ασυντόνιστα και χωρίς την καθοδήγηση αξιωματικών. Σχέδιο για προβολή άμυνας εντός της πόλεως δεν υπήρχε. Όσοι εθνοφρουροί κατάφερναν να απεγκλωβιστούν δια μέσου των βουνών κατέφευγαν στο χωριό Άγιος Επίκτητος. Όσοι κινούνταν στους δρόμους της πόλης, στρατιώτες ή άμαχοι, πυροβολούνταν από τους Τούρκους. Πολλοί εθνοφρουροί που παραδόθηκαν εκτελέστηκαν εν ψυχρώ25. Πολλοί κάτοικοι, Ελληνοκύπριοι και ξένοι, αναζήτησαν την σωτηρία τους στο ξενοδοχείο Ντόουμ, που τέθηκε υπό την προστασία των Ηνωμένων Εθνών26. Στις 22.7.1974 μόνο το ενετικό κάστρο της Κερύνειας δεν κατόρθωσαν οι Τούρκοι να θέσουν υπό τον έλεγχό τους. Οι εβδομήντα πέντε στρατιώτες που αποτελούσαν τη φρουρά του διέφυγαν από το μέρος της θάλασσας στις 23.7.1974 και έφτασαν σώοι στον Άγιο Επίκτητο27. Προτού ολοκληρωθεί η κατάληψη της Κερύνειας, τουρκικά άρματα επιχείρησαν να φτάσουν στη διάβαση της Αγύρτας (Μπογαζιού), έχασαν όμως τον δρόμο. 21. α)Σπύρος Παπαγεωργίου, Πεθαίνοντας στην Κύπρο. Κ. Επιφανίου, Λευκωσία 1984, σ.129-130, β) Την εκτέλεση κάποιων αιχμαλώτων παραδέχεται εμμέσως και ο Μπ. Ντεμιρέλ, σ.28, στήλη 1. 22. Για την άτακτη φυγή μπροστά στα άρματα βλέπε: Σολομωνίδου, σ.204-207. 23. Βλέπε και: α) Παπαγεωργίου, Πεθαίνοντας στην Κύπρο, σ.134, β) Καρδιανός, σ.375. 24. Στα ίδια: α) σ.136 β) σ.376. 25. Στα ίδια: α) σ.129-130, β) 224-225. 26. Για την κατάσταση εντός της Κερύνειας μετά την είσοδο των τουρκικών στρατευμάτων βλέπε: α)Καρδιανός, σ.198-210, 214-228, β)Παπαδημήτρης, τ.1, σ.137-142, 166-174. 27. α) Τριαντάφυλλος Γαλιάτσος, διοικητής του κάστρου της Κερύνειας. ΡΙΚ, Μαρτυρίες, 16.8.1994, β) Καρδιανός, σ.214-218, γ)Παπαγεωργίου, Πεθαίνοντας στην Κύπρο, σ.157-160, δ)Σέργης, σ.516-517 Πλησίαζε η ώρα που είχε οριστεί για την κατάπαυση του πυρός (4 μ.μ.) και ο Μέραρχος Μπεντρετίν Ντεμιρέλ επειγόταν να επιτύχει τη συνένωση της περιοχής της Κερύνειας με τον θύλακα Αγύρτας – Λευκωσίας. Γι’ αυτό επιβίβασε στο δικό του τεθωρακισμένο έναν αιχμάλωτο εθνοφρουρό και τον υποχρέωσε να οδηγήσει τα τουρκικά άρματα στη διάβαση του Μπογαζιού28. Η άφιξη τμημάτων των αποβατικών δυνάμεων στη Λευκωσία επιτεύχθηκε εντελώς ακώλυτα λίγες ώρες μετά την κατάπαυση του πυρός29. Κατά το τριήμερο των πολεμικών επιχειρήσεων (20 – 22.7.1974) στην περιοχή της Κερύνειας σκοτώθηκαν περισσότεροι από όσοι σε όλες μαζί τις άλλες περιοχές της Κύπρου. Οι πιο πολλοί σκοτώθηκαν ή αγνοούνται μετά την προέλαση των Τούρκων προς την Κερύνεια. Ανάμεσά τους ήταν και οι ανώτεροι Ελλαδίτες αξιωματικοί Συνταγματάρχης Παύλος Κουρούπης, διοικητής του 251 ΤΠ, ο Ταγματάρχης Κωνσταντίνος Τσάκας και ο Λοχαγός της 33 ΜΚ Νικόλαος Κατούντας.

Βιβλιογραφία: Γιάννης Κ. Λάμπρου, Ιστορία του Κυπριακού, Τα Χρόνια μετά την Ανεξαρτησία, 1960 – 2004. Λευκωσία 2004. Μεχμέτ Αλί Μπιράντ, Απόφαση – Απόβαση. Ι.Φλώρος, Αθήνα 1984. Μπεντρετίν Ντεμιρέλ, Απομνημονεύματα. Μτφρ στο ένθετο »Ιστορία» του περιοδικού »Πτήση και Διάστημα», Απρίλιος 1997. Διονύσιος Καρδιανός (Σπύρος Παπαγεωργίου), Ο Αττίλας Πλήττει την Κύπρον. Γ. Λαδιάς, Αθήνα 1976. Σπύρος Παπαγεωργίου, Πεθαίνοντας στην Κύπρο. Κ. Επιφανίου, Λευκωσία 1984 Γεώργιος Σέργης, Η Μάχη της Κύπρου. Αφοί Βλάσση, Αθήνα 1996. Παναγιώτης Παπαδημήτρης, Εισβολή, τ. 1,2,3. Λευκωσία 1977, 1978, 1979. Ιωάννης Γ. Μπήτος, Από την Πράσινη Γραμμή στους Δύο Αττίλες. Αθήνα 1997. Δημήτριος Μπίκος, Πώς Χάσαμε το 38% της Κύπρου. Λογοθέτης, Αθήνα 2000. Λίνα Σολομωνίδου, Βιώματα: Κύπρος 1974. Κέδρος, Αθήνα 1977. Άντρος Κυριακίδης, Ρένος Πρέντζας, Όταν Ξεκίνησαν τα Τανκς. Λευκωσία 1976. Χαράλαμπος Χαραλαμπόπουλος, Περιμένοντας τον Αττίλα. Εστία, Αθήνα 1992. 28. α)Μπ. Ντεμιρέλ, σ.28, στήλη 2. Βλέπε και εκτενέστερα αποσπάσματα, στου Παπαγεωργίου, Πεθαίνοντας στην Κύπρο, σ.147,154, β)Καρδιανός, σ.209-210,376, γ)Παπαδημήτρης, τ.1, σ.138-139, δ)Σέργης, σ.497. 29. Κατά τον Μπ. Ντεμιρέλ τα άρματα έφτασαν στο Μπογάζι στις 5.30΄ μ.μ. (θερινή ώρα Τουρκίας που αντιστοιχούσε στις 4.30΄ μ.μ. ώρα Κύπρου, όπου δεν ίσχυε η θερινή ώρα). Στη Λευκωσία έφτασαν πολύ αργότερα.

Η ολοκλήρωση του εγκλήματος εναντίον της Κύπρου με τη δεύτερη φάση της βάρβαρης τουρκικής εισβολής: Η διπλή προδοσία εναντίον της Μεγαλονήσου…

Το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου του 1974 που διενήργησε η στρατιωτική χούντα των Αθηνών σε συνεργασία με την ΕΟΚΑ Β’, κατά της εκλεγμένης κυβέρνησης του Προέδρου Μακάριου ήταν η αφορμή για την Τουρκία να επιβάλει τα διχοτομικά της σχέδια σε βάρος της Κύπρου.

Στις 20 Ιουλίου η Τουρκία εισέβαλε στρατιωτικά στο νησί παραβιάζοντας κάθε κανόνα της διεθνούς νομιμότητας, περιλαμβανομένου του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Την πρώτη αυτή φάση της παράνομης εισβολής ακολούθησε και δεύτερη, κατά την οποία καταλήφθηκε η πόλη της Αμμοχώστου και η Μόρφου. Η επιχείρηση Αττίλας ΙΙ διαρκεί μόλις τρεις ημέρες.

Παρά το γεγονός ότι το ψήφισμα 353 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ της 20ής Ιουλίου, απαιτούσε άμεση κατάπαυση του πυρός και τερματισμό της ξένης επέμβασης στην Κύπρο, μέχρι τις 22 Ιουλίου η Τουρκία είχε ήδη δημιουργήσει προγεφύρωμα και συνέχιζε την εισβολή, μεταφέροντας στρατό και εξοπλισμό.

• Τι μεσολάβησε, συνομιλίες και κατάληψη του Βαρωσίου

Στις 21 Ιουλίου στις έξι το πρωί, μία μέρα μετά την εκδήλωση της εισβολής, η Τουρκική αεροπορία επαναλαμβάνει το σφυροκόπημα των θέσεων της Εθνικής Φρουράς, στην περιοχή του προγεφυρώματος στο Πέντε Μίλι της Κερύνειας. Στις οκτώ και μισή το πρωί, ο απεσταλμένος του Αμερικανού ΥΠΕΞ Χένρι Κίσινγκερ, Υφυπουργός Τζόζεφ Σίσκο φθάνει στην Άγκυρα και συναντάται με τον Τούρκο ΥΠΕΞ Τουράν Γκιουνές. Ανακοινώνει ότι η Ελλάδα δέχεται όπως προωθηθούν στους τουρκικούς θύλακες τα στρατεύματα που αποβιβάστηκαν στην Κύπρο για να διασφαλίσουν, όπως λέει, την ασφάλεια των Τουρκοκυπρίων.

Παράλληλα έχει δεχθεί συνομιλίες στο Λονδίνο, εγγυάται την αντικατάσταση του Νίκου Σαμψών με άλλο μετριοπαθή πολιτικό και απομάκρυνση των Ελλήνων αξιωματικών. Η πρόταση δεν γίνεται αποδεκτή και στην Αθήνα ο Στρατηγός Γρηγόρης Μπονάνος ανακοινώνει απόφαση για κήρυξη πολέμου με την Τουρκία.

Δίνει επίσης οδηγίες να αποσυρθούν τα υποβρύχια από την περιοχή της Κύπρου κι έτσι αυτά επιστρέφουν στο Αιγαίο και προτείνεται η αποστολή αεροσκαφών και ενισχύσεων, διά θαλάσσης, συγκεκριμένα ενός Τάγματος Λοκατζήδων με 15 αεροπλάνα τύπου “Νοράτλας.

Στις 22 Ιουλίου τις αυγινές ώρες μοίρα Καταδρομέων από την Ελλάδα φθάνει στην Κύπρο, με μεταγωγικά αλλά λόγω ασυνεννοησίας τα αεροπλάνα θεωρούνται ως τουρκικά τα οποία πραγματοποιούν επιχείρηση κατάληψης του αεροδρομίου. Ένα αεροπλάνο καταρρίπτεται και τρία υφίστανται ζημιές από πυρά της Κυπριακής Εθνικής Φρουράς.

Τριάντα δύο Λοκατζήδες σκοτώνονται. Από την Σούδα είχαν αναχωρήσει 15 συνολικά αεροπλάνα αλλά τα δυο έχασαν τον προσανατολισμό τους, σύμφωνα με τους κυβερνήτες τους και με τη βοήθεια του σταθμού ραντάρ της Ζήρου, προσγειώθηκαν τελικά στη Ρόδο.

• Κατάπαυση πυρός στις 22/7/1974, προέλαση προς Κερύνεια

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοινώνει συμφωνία για κατάπαυση του πυρός με ώρα έναρξης τις 4 το απόγευμα της 22ας Ιουλίου.

Στην Άγκυρα, ο Πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετζεβίτ αναφέρει ότι η επιχείρηση, όπως την χαρακτηρίζει, στην Κύπρο, πέτυχε τους στρατιωτικούς της στόχους.

«Η Κερύνεια θα μείνει για πάντα τουρκική. Ο,τι πετύχαμε ήταν να δώσουμε στους Τουρκοκυπρίους ένα λιμάνι διά μέσου του οποίου θα μπορούμε πάντοτε να τους βοηθούμε σε οποιαδήποτε στιγμή και να αυξήσουμε την επιρροή των Τουρκοκυπρίων επί της νήσου. Η Τουρκία δεν θα μείνει για πάντα στην Κύπρο. Ο τουρκικός στρατός πέτυχε τον κύριο του στόχο στην κατάληψη ικανού εδάφους ώστε να καταστήσει την τουρκική στρατιωτική παρουσία αμετάκλητη και να δώσει στους Τουρκοκύπριους διέξοδο προς τη θάλασσα», δηλώνει.

Στις οκτώ και μισή το πρωί της 22ας Ιουλίου, τα τουρκικά άρματα εξορμούν προς την Κερύνεια, η οποία έχει σχεδόν εκκενωθεί από τους κατοίκους της που αναζητούν καταφύγιο σε πιο ασφαλείς περιοχές. Ενώ πέφτει η Κερύνεια, στην Ελλάδα προγραμματίζεται η αποστολή ελληνικών αεροσκαφών για να βομβαρδίσουν το τουρκικό προγεφύρωμα. Τέσσερα Φάντομ στο αεροδρόμιο της Ανδραμβίδας και δύο αναχαιτίσεως στην Τανάγρα διατάσσονται να μετασταθμεύσουν στο Ηράκλειο. Το ένα καταστρέφεται κατά την προσγείωση ενώ το δεύτερο τίθεται εκτός λειτουργίας.

Οι Τούρκοι συνεχίζουν την προέλαση τους και συνενώνουν το προγεφύρωμά τους με το θύλακα Λευκωσίας- Αγίου Ιλαρίωνα, οδικώς από ανατολικά.

• Η παραίτηση Σαμψών

Στην Ελλάδα η Χούντα αρχίζει να καταρρέει. Ζητείται η επέμβαση των ΗΠΑ και ανακοινώνεται ότι η Αθήνα έχει αποδεχθεί συνομιλίες στη Γενεύη, μεταξύ των τριών Εγγυητριών Δυνάμεων.

Την αμέσως επόμενη μέρα, ο Υπουργός Εξωτερικών του Σαμψών επισκέπτεται το Γλαύκο Κληρίδη, τότε Πρόεδρο της Βουλής, στο σπίτι του, όπου τελεί υπό περιορισμό, και του αναφέρει ότι κύκλοι των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη υποδεικνύουν στη μόνιμη ελληνική αντιπροσωπεία ότι η πίεση της Τουρκίας για πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός, θα αποβεί σημαντικά πιο αποτελεσματική αν αποκατασταθεί η συνταγματική τάξη και ότι ως πρώτο βήμα πρέπει να παραιτηθεί ο Σαμψών και να αναλάβει ο Κληρίδης ως προεδρεύων.

Ο Σαμψών παραιτείται και αναλαμβάνει συνταγματικά καθήκοντα ο Γλαύκος Κληρίδης. Ο Νίκος Σαμψών χαρακτηρίζει την αποχώρηση του ως προέκταση της προσφοράς του στον Κυπριακό λαό ενώ ο Κληρίδης με διάγγελμα καλεί το λαό να αφήσει κατά μέρος τις έχθρες γιατί όπως αναφέρει «προέχει τώρα η σωτηρία και το καλόν της πατρίδας».

Δυο ώρες μετά την ανάληψη της Προεδρίας ο Γλαύκος Κληρίδης συναντάται με το Ραούφ Ντενκτάς στον τουρκικό τομέα της Λευκωσίας, με τη συνοδεία των Ειρηνευτών του ΟΗΕ, στον οποίο προτείνει να σχηματίσουν κοινή Κυβέρνηση με τη συμμετοχή Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων Υπουργών, όπως προνοούν οι συμφωνίες του 1960.

Στις 24 Ιουλίου ορκίστηκε στην Αθήνα κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, με Πρωθυπουργό τον Κωσταντίνο Καραμανλή και την επομένη άρχισαν στη Γενεύη οι ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ των Υπουργών Εξωτερικών των τριών εγγυητριών χωρών. (Γεώργιος Μαύρος, Τουράν Γκουνές και Τζέϊμς Κάλαχαν).

• Κατάρρευση συνομιλιών Γενεύης – Το σύνθημα για τον Αττίλα ΙΙ

Οι συνομιλίες της Γενεύης καταρρέουν στις τρεις το πρωί της 14ης Αυγούστου και ο Τουράν Γκιουνές διαμηνύει στην Άγκυρα ότι “η Αϊσέ μπορεί να πάει διακοπές” δίνοντας το σύνθημα για έναρξη της δεύτερης φάσης της τουρκικής εισβολής. Τι προηγήθηκε όμως;

Στα τελευταία στάδια της Διάσκεψης η Τουρκία αξιώνει όπως γίνουν αποδεκτοί οι όροι της, αλλιώς προειδοποιεί έμμεσα πως τα τουρκικά άρματα θα κινηθούν και πάλι και αυτή τη φορά τα πράγματα θα είναι χειρότερα.

Στόχος των Τούρκων είναι να εξασφαλίσουν αναίμακτα εκκένωση από τους Έλληνες μιας ζώνης στις βόρειες περιοχές, έκτασης 34% του κυπριακού εδάφους, ώστε να την θέσουν υπό τον απόλυτο έλεγχο τους και να εφαρμόσουν τα σχέδια τους για τουρκοποίηση της.

Η Κυπριακή αντιπροσωπεία, ενισχυμένη από τη δημοκρατική πια Ελλάδα μετά την κυβερνητική μεταβολή λόγω της κατάρρευσης της χούντας, ανθίσταται. Η Τουρκία όμως επιμένει και οδηγεί τις συνομιλίες σε ναυάγιο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το πρωί της 12ης Αυγούστου και ενώ στη Γενεύη ήδη τα πράγματα δεν πάνε καθόλου καλά, στην Αθήνα πραγματοποιείται νέα σύσκεψη για επανεξέταση της στρατιωτικής κατάστασης.

Ο Καραμανλής ενημερώνεται πως μπορεί σε μια επιστράτευση η Ελλάδα να διαθέτει 400,000 άνδρες, αλλά δεν υπάρχουν τα μέσα για εξοπλισμό και αξιοποίηση τους. Ο Καραμανλής ζητά να ενημερωθεί γιατί δεν ενισχύθηκε η Εθνική Φρουρά. Παίρνει την απάντηση ότι αυτό δεν μπορούσε να γίνει λόγω του γεωγραφικού παράγοντος σε συνδυασμό με την κυριαρχία της τουρκικής αεροπορίας στον αέρα, πράγμα που δημιουργούσε πρακτική αδυναμία για αποστολή ενισχύσεων.

Αναφέρεται στον Πρωθυπουργό ότι η αναλογία είναι τρία προς ένα υπέρ της Τουρκίας στο Στρατό και το Ναυτικό και ένα προς δύο στην αεροπορία.

Συγκεκριμένα στο ναυτικό οι Τούρκοι διαθέτουν αριθμητική υπεροχή από άποψης αριθμού πλοίων, μεγαλύτερες ανθυποβρυχιακές ικανότητες, μεγαλύτερα αποβατικά σκάφη, πλήρη ευχέρεια ναρκοθετήσεων και αποκλεισμού των ναυτικών δυνάμεων της Ελλάδας ενώ η Ελλάδα υστερούσε καθολικά στο θέμα της αεροπορικής κάλυψης του στόλου.

Στον τομέα των υποβρυχίων η Ελλάδα βρίσκεται σε αδυναμία αποτελεσματικής αντιμετώπισης.

Στην αεροπορία η Τουρκία διαθέτει 520 μαχητικά αεροσκάφη σε σύγκριση με 290 της Ελλάδας ενώ διαθέτει υπεροχή σε επιθετικά και μεταφορικά αεροσκάφη, σε μάζα πυρός, αεράμυνα, μόνιμο προσωπικό, αποθέματα και καύσιμα.

Αναφορικά με την επιθυμία του Καραμανλή για αποστολή Μεραρχίας, κρίθηκε ότι μια τέτοια ενέργεια θα απασχολήσει το σύνολο του ναυτικού και της αεροπορίας και ότι οι κίνδυνοι απωλειών καθ’ οδόν θα είναι πολύ αυξημένοι, ενώ θα είναι προβληματική η αποβίβαση, διατήρηση και συντήρηση και εφοδιασμός της δύναμης.

Στην Κύπρο στο μεταξύ ανακοινώνεται πως η Εθνική Φρουρά έχει αποχωρήσει από τις τουρκικές συνοικίες Λάρνακας και Πάφου και από τα τουρκικά χωριά Αυδήμου, Αλέκτορα, ‘Αγιο Θωμά, Πλατανίσκια της επαρχίας Λεμεσού και Μάνδρες και Κούκλια της επαρχίας Πάφου.

Στις 13 Αυγούστου οι φήμες οργιάζουν για επικείμενη νέα προέλαση των Τούρκων. Πολεμικός συναγερμός επικρατεί και στην Ελλάδα όπου πραγματοποιείται νέα σύσκεψη, η οποία και καταλήγει στη δραματική διαπίστωση ότι η Αθήνα δεν μπορεί να κάμει τίποτε, ούτε και να βοηθήσει την Κύπρο. Το βράδυ οι συνομιλίες βρίσκονται σε κρίσιμο σημείο.

Η Τουρκία υποβάλλει προτάσεις νομιμοποίησης αυτών που έχει καταλάβει και ζητεί ανάμεσα στα άλλα να της αναγνωρισθεί δικαίωμα κυριαρχίας στο 34% του Κυπριακού εδάφους, πράγμα που γνωρίζει ότι δεν μπορεί κανένας να της το αναγνωρίσει.

Η Ελληνική πλευρά με τη σειρά της υποβάλλει προτάσεις για διατήρηση του ενιαίου κράτους.

Οι προτάσεις είναι διαμετρικά αντίθετες. Η τουρκική πλευρά ζητά πιεστικά αποδοχή των προτάσεων της αμέσως.

Στην πρόταση του Γκιουνές, ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών Γ. Μαύρος ζητεί διακοπή 24 ή 36 ωρών για να μεταβεί στην Αθήνα για να διαβουλευθεί με την Κυβέρνηση του. Ο Κληρίδης ζητεί για τον ίδιο σκοπό 48 ώρες.

• Οι προτάσεις των Τούρκων

Τα πρακτικά για τις τελευταίες αυτές κρίσιμες ώρες γύρω στις δέκα και τέταρτο το βράδυ είναι χαρακτηριστικά.

Ο Γκιουνές ανέφερε ότι υπήρχαν δυο τουρκικές προτάσεις. Η πρώτη ήταν εκείνη την οποία η τουρκική αντιπροσωπεία είχε κυκλοφορήσει την προηγούμενη και μια δεύτερη, η οποία πρόβλεπε τη δημιουργία δυο γεωγραφικών ζωνών, μια για τους Ελληνοκύπριους και μια για τους Τουρκοκύπριους.

Η τουρκοκυπριακή αυτόνομη ζώνη, θα βρισκόταν βόρεια μιας γενικής γραμμής που περιλαμβάνει τον τουρκικό τομέα της Αμμοχώστου και τον τομέα της Λευκωσίας που ελέγχεται από τους Τούρκους, κατευθυνόμενη δε προς δυσμάς.

Η συνολική έκταση της εν λόγω ζώνης, έπρεπε να αντιστοιχεί στο 34% περίπου του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το σύστημα μπορούσε να ονομαστεί καντονιακό αλλά και ομοσπονδιακό, θα βασιζόταν δε στις δύο αυτόνομες περιοχές από άποψης εσωτερικού δικαίου.

Πρόσθεσε ότι τέτοια λύση, εμφανιζόταν ως εγγύηση κατά της ένωσης, διότι εάν η μια πλευρά ήθελε να προσαρτήσει το ένα τμήμα τότε η άλλη πλευρά, θα προσαρτούσε αμέσως το άλλο.

Ως προς την πρώτη πρόταση ο Γκουνές δήλωσε ότι έπρεπε να προσδιοριστεί αμέσως, ποιες θα ήταν οι περιοχές και ποια η έκταση των καντονίων, η οποία ως επανέλαβε έπρεπε πάντως να ανέρχεται συνολικά στο 34% του κυπριακού εδάφους.

Υπογράμμισε ότι η αρχή αυτή δεν ήταν διαπραγματεύσιμη. Ανέφερε επίσης ότι οι προτάσεις ήταν γνωστές τόσο στον Κίσινγκερ όσο και στο ΝΑΤΟ και την ΕΟΚ, ανέγνωσε το μήνυμα του Κίσινγκερ στο οποίο αναφερόταν ότι οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν την ανάγκη βελτίωσης της θέσης και προστασίας της τουρκοκυπριακής κοινότητας.

Ο Γκιουνές ζήτησε την άμεση αποδοχή διάρθρωσης που να βασίζεται σε διαχωρισμό, ανέγνωσε και στη συνέχεια κυκλοφόρησε σχέδιο χρονοδιαγράμματος που προβλέπει την εκκένωση μέσα σε προθεσμία, από την Εθνική Φρουρά, ορισμένων περιοχών της Κύπρου προς κατάληψη τους από τις τουρκικές δυνάμεις.

Από τον κ. Μαύρο λέχθηκε ότι εφ’ όσον οι δυο κοινότητες θα συμφωνούσαν, η ελληνική Κυβέρνηση δεν θα έφερε αντιρρήσεις. Οι συνομιλίες ουσιαστικά οδηγήθηκαν σε κατάρρευση.

• Το σύνθημα και η δεύτερη φάση

Στις 3 το πρωί της 14ης Αυγούστου ο Τουράν Γκιουνές τρέχει στο τηλέφωνο και ζητά να τον συνδέσουν με την Άγκυρα και τον Πρωθυπουργό Ετζεβίτ. Μιλά συνθηματικά:

«Η Αϊσέ μπορεί να πάει διακοπές (Αϊσέ είναι το όνομα της κόρης του Γκιουνές).

Το μήνυμα σημαίνει ότι μπορεί να αρχίσει αμέσως η δεύτερη φάση της εισβολής.

Σε λίγο τα άρματα εξορμούν προς δυο κατευθύνσεις, προς Αμμόχωστο ανατολικά και προς Μόρφου δυτικά.

Αποδιοργανωμένη όπως είναι η Εθνική Φρουρά είναι αδύνατο να αντέξει και το μόνο που κάμνει είναι να αναδιπλώνεται σε νέες θέσεις, καθώς προελαύνουν οι τουρκικές δυνάμεις.

Μέσα σε τρεις σχεδόν μέρες, δηλαδή μέχρι τις 6 το απόγευμα της 16ης Αυγούστου, τα τουρκικά άρματα φθάνουν με άνεση και χωρίς κανένα ουσιαστικό πρόβλημα μέχρι την Αμμόχωστο και τη Μόρφου και ολοκληρώνουν έτσι την εφαρμογή του σχεδίου τους για τη δημιουργία της γραμμής Αττίλα.

Παράλληλα στη Λευκωσία βομβαρδίζονται το ΡΙΚ, η Σχολή Γρηγορίου και η Σχολή Τέρρα Σάντα. Βλήμα όλμου πέφτει και στην αυλή του ξενοδοχείου Χίλτον. Ο Πρόεδρος Μακάριος με διάγγελμά του καταδικάζει την τουρκική βαρβαρότητα και καλεί τους πολιτισμένους λαούς να βοηθήσουν τον κυπριακό λαό.

Το Συμβούλιο Ασφαλείας των ΗΕ απευθύνει έκκληση για κατάπαυση του πυρός και στην Ουάσιγκτον συνέρχεται η Επιτροπή Άμεσης Επέμβασης υπό την Προεδρία του Προέδρου Φορντ.

Ο Υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας Τζιμ Κάλλαχαν καταδικάζει την τουρκική αδιαλλαξία η οποία καθυστέρησε για μερικά χρόνια, όπως αναφέρει, την εξεύρεση λύσης στο Κυπριακό.

Ο Χένρι Κίσινγκερ σε νέο μήνυμά του στον Καραμανλή τονίζει την ανάγκη όπως οι δυο χώρες εργασθούν από κοινού για να επαναφέρουν το Κυπριακό στην τράπεζα των διαπραγματεύσεων.

Ο Καραμανλής σε διάγγελμά του προς τον Ελληνικό λαό παραδέχεται και δημόσια ότι δεν μπορεί να βοηθήσει την Κύπρο.

“Η ένοπλη αντιμετώπιση των Τούρκων στην Κύπρο καθίστατο αδύνατη και λόγω αποστάσεως και λόγω των γνωστών τετελεσμένων γεγονότων. Και δεν ήταν δυνατό να επιχειρηθεί χωρίς τον κίνδυνο εξασθένησης της άμυνας αυτής της ίδιας της Ελλάδας”.

Τις πρωινές ώρες της 16ης Αυγούστου ο Προεδρεύων της Δημοκρατίας Γλαύκος Κληρίδης φθάνει στην Κύπρο, μέσω Μάλτας με μεταγωγικό αεροπλάνο της ΡΑΦ.

Η Τουρκία ανακοινώνει ότι θα διατάξει κατάπαυση του πυρός στις 6 το απόγευμα.

Επιτυγχάνεται αυτή η κατάπαυση αφού στο μεταξύ έχουν καταληφθεί η Μόρφου και η Αμμόχωστος και όλα τα χωριά που βρίσκονται στις πεδιάδες Μόρφου και Μεσαορίας.

Στις 17 Αυγούστου οι Τούρκοι εισέρχονται στην Αμμόχωστο και ενώνουν το θύλακα της Λευκωσίας με εκείνον της Αμμοχώστου. Οι δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών παραμένουν στις θέσεις τους ενώ παράλληλα εκκενώνεται και η κωμόπολη της Μόρφου.

Την επομένη οι Τούρκοι κανονιοβολούν την Αθηαίνου και το Πυρόϊ και προωθούνται προς τα υψώματα της περιοχής Γρηγορίου- ΕΛΔΥΚ στη Λευκωσία, αλλά αποτυγχάνουν να προωθηθούν προς την περιοχή Αγίου Παύλου.

Στις 19 Αυγούστου υπολογίζεται ότι το κύμα των προσφύγων ανέρχεται στις 200,000 και οργανώνεται η δημιουργία προσφυγικών καταυλισμών. Μόνο στο Δάσος Άχνας καταφεύγουν 30,000 πρόσφυγες. Ο αριθμός των εγκλωβισμένων στην Καρπασία, τη Μεσαορία και τη Μόρφου υπολογίζεται σε 20,000.

Ο αριθμός των Ελληνοκυπρίων και Μαρωνιτών που ζουν σήμερα σ’ αυτή την περιοχή έχει μειωθεί στους 300.

Χιλιάδες οδηγούνται στα κρατητήρια και τις φυλακές της Τουρκίας. Από αυτούς, 1,600 και πλέον δεν γύρισαν ποτέ μετά την ανταλλαγή των αιχμαλώτων και μπήκαν στον τραγικό κατάλογο των αγνοουμένων.

Εκατοντάδες άλλοι έπεσαν στο πεδίο της μάχης και άλλες τρεις περίπου χιλιάδες εκτελέστηκαν ή δολοφονήθηκαν από τους εισβολείς.

• Η δολοφονία του Πρέσβη των ΗΠΑ , το σχέδιο της Μόσχας για διάσκεψη, ο Βάλντχαϊμ στην Κύπρο

Στις 19 Αυγούστου, υπήρξαν ογκώδεις αντιαμερικανικές διαδηλώσεις στην Κύπρο.

Σε κάποια στιγμή ακούστηκαν καταιγιστικά πυρά (οι πληροφορίες έκαναν λόγο για ένοπλους της ΕΟΚΑ Β΄) και τότε οι φρουροί της πρεσβείας, Αμερικανοί πεζοναύτες, έριξαν δακρυγόνα κατά των διαδηλωτών και άρχισαν να πυροβολούν στον αέρα. Από εξοστρακισμένες σφαίρες σκοτώθηκαν ο Αμερικανός πρέσβης, Ρότζερ Ντέιβις, και η γραμματέας του, Αντουανέτ Βαρνάβα. Για τις δολοφονίες δεν συνελήφθη κανένας, 3 χρόνια αργότερα δικάστηκαν και φυλακίστηκαν 2 άτομα για οχλαγωγία και παράνομη μεταφορά όπλων.

Στις 25 Αυγούστου ο τότε Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Κουρτ Βαλντχάιμ φτάνει στη Λευκωσία με στόχο την επανέναρξη των συνομιλιών.

Ενώ η Ελλάδα πληροφορεί τη Βρετανία ότι αποδέχεται το ρωσικό σχέδιο για τη σύγκληση διάσκεψης με συμμετοχή των μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας, ο Κίσινγκερ με επιστολή του στον Καραμανλή ζητεί να μην υποστηρίξει τη σοβιετική πρόταση, γιατί όπως αναφέρει, η Σοβιετική Ένωση δεν έχει συμφέρον να λυθεί το Κυπριακό, αφού η συνεχιζόμενη ένταση στην περιοχή είναι προς όφελος της.

Τις μέρες που ακολούθησαν έως και το τέλος του Αυγούστου του ’74 και ενώ οι πρώτοι υπολογισμοί ανεβάζουν τις ζημιές από την εισβολή στο ένα δισεκατομμύριο λίρες, η Τουρκία ανακοινώνει ότι θα αρχίσει την αποχώρηση των στρατευμάτων της από την Κύπρο, μόλις αρχίσουν οι συνομιλίες για εξεύρεση ομοσπονδιακής λύσης στο Κυπριακό.

Ο Κληρίδης δηλώνει ότι συζητεί κάθε δυνατή λύση όταν φύγουν οι Τούρκοι στρατιώτες από την Κύπρο και η Σοβιετική Ένωση ζητεί ακριβή απάντηση από τη Δύση στην πρόταση της για διεθνή διάσκεψη. Η Κύπρος αποδέχεται την πρόταση. Την απάντηση της Κύπρου επιδίδει ο Γλαύκος Κληρίδης στο σοβιετικό πρεσβευτή στη Λευκωσία Σεργκέϊ Αστάβιν. Την πρόταση όμως απορρίπτει η Τουρκία.

Στις 28 Αυγούστου Τούρκοι κουβαλητοί μεταφέρονται στη Λεύκα και την Κερύνεια και Τούρκοι στρατιώτες εισβάλλουν στην Άχνα με άρματα. Οι κάτοικοι εγκαταλείπουν το χωριό τους. Ύστερα από παραστάσεις των Ηνωμένων Εθνών αποσύρονται σε μικρή απόσταση από το χωριό, στο Δασάκι ‘Αχνας.

• Δήμαρχος της κατεχόμενης Αμμοχώστου στο ΚΥΠΕ: Η τραγικότερη μέρα στη μακραίωνη ιστορία της πόλης μας

Για μας τους Βαρωσιώτες η 14η Αυγούστου του ’74 είναι ίσως η τραγικότερη μέρα της μακραίωνης ιστορίας της πόλης μας, δηλώνει στο ΚΥΠΕ ο Δήμαρχος Σίμος Ιωάννου.

«Έχουν περάσει ήδη 50 χρόνια από την αποφράδα μέρα. Χιλιάδες Βαρωσιωτών έφυγαν με τον καημό της επιστροφής. Πολλές φορές το παρελθόν μας έδωσαν ελπίδες για επιστροφή, όμως πάντα έμεναν όνειρα θερινής νυκτός», αναφέρει.

Ο κ. Ιωάννου επαναλαμβάνει ότι ο εποικισμός της περίκλειστης περιοχής των Βαρωσίων από την τουρκική πλευρά θα είναι η ταφόπλακα του κυπριακού προβλήματος.

Στις 14 Αυγούστου του ’74 ο κ. Ιωάννου υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία στο 291 Τ.Π στην Καρπασία.

«Μαζί με άλλους δέκα στρατιώτες ήμασταν φρουρά στο Τ/κ χωριό Αγ. Συμεών που είχε καταληφθεί από τις 20 Ιουλίου. Το ξεκίνημα του β’ γύρου μας βρήκε μέσα στο χωριό χωρίς καμία οδηγία. Το απόγευμα τα στρατεύματα που βρίσκονταν στη χερσόνησο της Καρπασίας μετά από εντολή του ΓΕΕΦ οπισθοχωρούσαν με κατεύθυνση τις Αγγλισίδες . Εμείς δυστυχώς δεν ειδοποιηθήκαμε εγκαίρως αλλά μετά από ώρες. Φύγαμε αργά το βράδυ . Δεν θα ξεχάσω ποτέ όταν περνούσαμε από την Αμμόχωστο και έξω από το σπίτι μου. Ένα αίσθημα φοβερό. Να μην βλέπεις ψυχή, μόνο ένα -δύο σκύλους που γύρευαν τους ιδιοκτήτες τους. Από το μυαλό μου ποτέ δεν πέρασε ότι φεύγαμε για πάντα. Απλά ανησυχούσα που βρίσκονταν οι δικοί μου», διηγείται στο ΚΥΠΕ.

Αναφέρει ότι πέρασαν 30 χρόνια για να ξαναδεί το σπίτι του, σαν ένας ξένος επισκέπτης.

«Ο πόνος και η πίκρα του πρόσφυγα είναι ανείπωτη. Δεν είναι η απώλεια των υλικών αγαθών αλλά η απώλεια της νεανικής μας ψυχής που την αφήσαμε μέσα όπως έγραψε ένας Βαρωσιώτης στο συρματόπλεγμα της παραλίας του Φαλήρου», αναφέρει.

(Το αφιέρωμα συγκροτήθηκε δημοσιογραφικά στη βάση εκτεταμένων στοιχείων από το ανοικτό αρχείο του Παναγιώτη Παπαδημήτρη) ΚΥΠΕ- Κυριακή Χριστοδούλου
Λευκωσία, Κύπρος https://hellasjournal.com/2024/08/i-oloklirosi-tou-egklimatos-enantion-tis-kiprou-me-ti-defteri-fasi-tis-varvaris-tourkikis-isvolis-i-dipli-prodosia-enantion-tis-megalonisou-video/

Περιγραφή «ΚΑΠΟΙΟΥ» που κατατάχθηκε χαράματα στις 20.7.1974 στο 251 Τ.Π.

Διαβάζοντας πολλά «επετειακά» από φορείς ενοχικών συνδρόμων που οφείλονται στην συμμετοχή τους στο εγκληματικό πραξικόπημα της χούντας, πολύ σύντομα λέμε τα εξής: «Πηγαίνοντας χαράματα προς τον πόλεμο και ενώ τα αεροπλάνα πετούσαν άγρια και τα αποβατικά πλοία τα έβλεπες στην θάλασσα κάποια ανθρωπάκια όργανα της χούντας και ενταγμένοι στην εγκληματική ΕΟΚΑ Β απειλητικά πρότασσαν καλασνίκοφ και έκαναν … «ελέγχους». [Μερικοί καλόπιστοι (για παράδειγμα όπως πολλοί άλλοι ένας συμμαθητής μου), επειδή παρασύρθηκαν και πίστεψε ότι θα κάνουν την ένωση και ότι η επερχόμενη απόβαση ήταν … φήμες του … Μακαρίου]. Τους παραμέρισα θυμωμένος και προχώρησα προς το μέτωπο. Φτάνοντας χαράματα στο 251 τ.π. έλειπαν τα όπλα, δεν υπήρχε συντονισμός, η κεντρική εξουσία ήταν απούσα. Όσοι δεν λιποτάκτησαν ήταν και έμειναν εκεί. Πάλεψαν σαν θηρία χωρίς επαρκή οπλισμό και πολεμοφόδια, χωρίς συντονισμό (το 251 τ.π. λόγω ορθών αποφάσεων του διοικητή αναπτύχθηκε ορθά και η ηρωϊκή αναχαίτιση των εισβολέων θα μπορούσε να οδηγήσει σε αποτυχία των Τουρκικών σχεδίων εάν τουλάχιστον την δεύτερη μέρα και άλλες Ελληνικές δυνάμεις είχαν δώσει το παρόν τους στο σημείο της απόβασης). Διοικητής ήταν ο ήρωας Αντχης ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΥΡΟΥΠΗΣ ο οποίος με τις αποφάσεις του κινήθηκε ευέλικτα και έξυπνα). Εκεί και στην συνέχεια στα πεδία όπου γίνονταν συγκρούσεις έμειναν και πολλοί άλλοι ως άτομα ή μικρές σκόρπιες ομάδες, ιδιαίτερα των ειδικών δυνάμεων που τις επόμενες μέρες συσπειρώνονταν με δική τους πρωτοβουλία και καθυστερούσαν την τουρκική προέλαση όταν πλέον αποβιβάστηκαν περισσότεροι εισβολείς. Όσοι λοιπόν βρέθηκαν στα πεδία των μαχών πολέμησαν σαν Λεωνίδες μέχρι που άρχισαν να υποχωρούν (πάντα πολεμώντας και αντιστεκόμενοι), επειδή οι τούρκοι καθώς η απόβαση συνεχίστηκε πλήθυναν και προχωρούσαν ακάθεκτοι. Σταματώ όμως γιατί αισθάνομαι άσκοπο να αναφέρω κατά τα άλλα πασίγνωστα πράγματα τα οποία όσοι τα ζήσαμε νοιώθουμε θλίψη όταν για την θλιβερή αυτή επέτειο του πραξικοπήματος / εισβολής ακούς και διαβάζεις άθλια συκοφαντικά παραμύθια και ιστορικά ανέκδοτα που κατευνάζουν σύνδρομα ενοχών των αμετανόητων. Όχι λοιπόν στα εκάστοτε πρακτοράκια της εκάστοτε χούντας. Ποτέ ξανά χούντες. Ποτέ ξανά εφιάλτες και ποτέ ξανά εμφύλιο που εκκολάπτει συμφορές και εφιάλτες. Είναι εξάλλου ντροπιαστικό μισό αιώνα μετά κάποιοι να εκθειάζονται τα πρακτοράκια της χούντας τα οποία, εν τέλει, καμιά σχέση δεν είχαν με τους περισσότερους άξιους αξιωματικούς των ένδοξων Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Εάν θέλουμε τα φρικτά αυτά παθήματα να γίνονται μαθήματα απαιτείται να αποθαρρύνονται όσοι θολώνουν τη θέαση της μεγάλης εικόνας των εγκληματικών πράξεων του 1974».

Υστερόγραφα

Συμπληρωματικές επισημάνσεις στις αναρτήσεις: Χουντικά πραξικοπήματα 1967, 1974, παράνομα τετελεσμένα στην Κύπρο και τουρκική απειλή: Έγιναν τα παθήματα μαθήματα; https://wp.me/p3OqMa-3Dr και Χούντες, Χάος, Εισβολή 1974, Εφιάλτες πλην όμως είχαμε όχι ένα Λεωνίδα αλλά πολλούς https://wp.me/p3OqMa-3Ew .  Με αφορμή την επέτειο του πραξικοπήματος και της εισβολής έχουν γίνει αναρίθμητες αδιέξοδες εμφύλιες συζητήσεις. Συμπληρωματικά με πιο πάνω αναρτήσεις παρατίθενται τα εξής:

Α. Εμφύλιοι διχασμοί και τα γεγονότα του 1974 και εντεύθεν κ.ε.  

Β. Νεοελληνικές διαδρομές, Κυπριακό, Μακάριος και Γρίβας.

Γ. Σχόλια μετά από μια συγκεκριμένη ανάρτηση για την ομιλία του Μακαρίου στο Συμβούλιο Ασφαλείας τον Ιούλιου 1974.

Α.

Εμφύλιοι διχασμοί και τα γεγονότα του 1974 κ.ε. Το υστερόγραφο που αρχικά προστέθηκε στην ανάρτηση https://wp.me/p3OqMa-3Ew : Περί Χούντας, περί πολιτικών, σύνδρομα ενοχών, εμφύλιες διαιρέσεις με άξονα Μακάριο/Γρίβα, ομιλία του Μακαρίου στο ΣΑ στις 19 Ιουλίου 1974. Αναμενόμενα για την πιο πάνω ανάρτηση στο διαδίκτυο έγιναν πολλά σχόλια. Επανέρχομαι με τρεις επισημάνσεις που αφορούν μερικά σχόλια:

1. Οποιουδήποτε είδους δικτατορία είναι ασύμβατη με τον διαχρονικό Ελληνικό πολιτικό πολιτισμό της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της εθνικής ανεξαρτησίας. Ενώ όπως έχουμε συχνά αναλύσεις μετά την δολοφονία του Καποδίστρια πριν δύο αιώνες το νεολληνικό κράτος «πάσχει από ξενοκρατία» —που εντάθηκε και οξύνθηκε Μεταπολεμικά μετά τον εμφύλιο πόλεμο— η δικτατορία 1967-1974 συνεπάγεται ειδοποιούς διαφορές. Όπως ήδη αναφέρθηκε στην ανάρτηση οι χουνταίοι πρωτεργάτες δεν εκπροσωπούσαν τις ένδοξες Ελληνικές Ένοπλες δυνάμεις. Ήταν αποδεδειγμένα σπιθαμιαία ανθρωπάκια, πράκτορες ξένων και τρελοί άνευ ορίων. Ακραία επικίνδυνοι και το απέδειξαν. Κανένα δεν τιμά να τους υπερασπίζεται έστω και έμμεσα.
2. Είναι ένα πράγμα αναρχικές κραυγές ή υπερβολές για το κομματικό σύστημα και άλλο οι μεταρρυθμίσεις που θα προσανατολίσουν προς πολιτικές δυνατότητες για τους πολίτες να καθίστανται ολοένα περισσότερο εντολείς της εκάστοτε εντολοδόχου εξουσίας.
3. Μακάριος-Γρίβας: α) Θλιβερό και αξιοθρήνητο να διχαζόμαστε εμφύλια με όρους Μακάριου/Γρίβα την στιγμή που εδώ και δεκαετίες συζητείται το ενδεχόμενο η ΔΔΟ όχι μόνο να αναγνωρίσει τα παράνομα τετελεσμένα αλλά επιπλέον να θέσει όλη την Κύπρο στα πεδία της τουρκικής επικυριαρχίας. β) Ακόμη και Περικλής να ήταν ο Μακάριος ή Γρίβας η δυνατότητά τους για στρατηγική ήταν μηδενικές. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο στρατηγικών δρών είναι η Μητρόπολη, εδώ η Αθήνα, η οποία όμως υπό συνθήκες ξενοκρατίας λειτούργησε όπως γνωρίζουμε. Επομένως οι Μακάριος / Γρίβας «ηγέτες» της κατειλημμένης, ελεγχόμενης και εξαρτημένης Κύπρου δεν είχαν πολλές δυνατότητες. Ελίσσονταν, έκανα λαθάκια, λάθη, άλματα, σπασμωδικές ενέργειες αλλά όχι πολιτικά και στρατηγικά εγκλήματα όπως αυτά της Αθήνας. Το μόνο «τακτικό έγκλημα» ήταν η δημιουργία της ΕΟΚΑΒ η οποία μετά τον θάνατο του Γρίβα (πολλοί λένε ότι μάλλον ποτέ δεν θα έκανε πραξικόπημα) έγινε όργανο των εγκληματιών χουντικών πρακτόρων των ξένων. Ιδιαίτερα στην Κύπρο, είναι κρίσιμο να σταματήσουν να διχάζονται εμφύλια την στιγμή που το μείζον είναι η εξισορρόπηση της Τουρκίας, η άρνηση της τουρκικής επικυριαρχίας με ΔΔΟ και η απελευθέρωση ως τελικός σκοπός. γ) Όσον αφορά την ομιλία του Μακαρίου στο Συμβούλιο Ασφαλείας στις 19 Ιουλίου όσοι μάλλον έχουν σύνδρομα χουντικών ενοχών κραυγάζουν και παραμιλούν, την ανήγαγαν σε περίπου προδοσία. Μεγάλο λάθος. Μπορεί διωκόμενος και απελπισμένος ο Μακάριος  να έκανε λάθος ελιγμούς —ιδιαίτερα με την πολιτική ακαταστασία και ρευστότητα που προκλήθηκε στην Κύπρο και Ελλάδα— αλλά ο σκοπός ήταν άλλος. Την στιγμή που όλοι γνώριζαν ότι η Τουρκία πήρε αποφάσεις για μονομερή απόβαση και την στιγμή που τα πλοία ήταν έξω από τις ακτές και η τουρκική αεροπορία πηγαινοερχόταν, η ομιλία του αποσκοπούσε στο να ενεργοποιήσει έστω και την τελευταία στιγμή το Συμβούλιο Ασφαλείας για να μην γίνει μονομερής επέμβαση αλλά ενεργοποιηθούν αποφάσεις και να υπάρξουν πρωτοβουλίες του ΟΗΕ για αποκατάσταση της Συνταγματικής τάξης. Αυτό το γνωρίζουν όσοι δεν φορούν χουντικές ή άλλες παρωπίδες και ο υποφαινόμενος το επαλήθευσε σε συνομιλίες με σημαίνοντα πολιτικά πρόσωπα. Όσοι λένε τέτοιες ασυναρτησίες αποπροσανατολίζουν εμφύλια τους Έλληνες την στιγμή που η ενότητα όσο ποτέ άλλοτε είναι προϋπόθεση επιβίωσης.
4. Θουκυδίδης – εμφύλιος των Κερκυραίων: Παραθέματα και σχόλια. Πολιτειακή νομιμότητα εν μέσω Κυκλώνων, Κυκλώπων και Συμπληγάδων https://wp.me/p3OqMa-1Sv   /  Οι αυτοκαταστροφικές διαχρονικές και σύγχρονες εμφύλιες διαιρέσεις των Ελλήνων https://piotita.gr/2020/07/19/%cf%80-%ce%ae%cf%86%ce%b1%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%82-%ce%bf%ce%b9-%ce%b1%cf%85%cf%84%ce%bf%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%b1%cf%83%cf%84%cf%81%ce%bf%cf%86%ce%b9%ce%ba%ce%ad%cf%82-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%cf%87/

Συμπληρωματική επισήμανση για τις συνομιλίες με «σημαίνοντες πολιτικούς» για το ΣΑ το 1974 και άλλα συναφή και συμπαρομαρτούντα .

Τελικά σε συζητήσεις στο διαδίκτυο αναφέρθηκα στους τρεις πολιτικούς: «… για την  ομιλία στο ΣΑ του ΟΗΕ στις 19 Ιουλίου προσπάθησα επί δεκαετίες να μάθω τι ακριβώς έγινε και γιατί. Στην ανάρτησή μου δεν αναφέρω τα ονόματα αλλά τρεις σημαίνοντες σε ξεχωριστές συναντήσεις και σε διαφορετικό χρόνο μου είπαν τα ίδια και είναι λογικά και ερμηνευτικά του προσανατολισμού της ομιλίας του. Είναι ο Πάτροκλος Σταύρου, ο Βάσος Λυσσαρίδης και ο Τάσσος Παπαδόπουλος…»

Β. !!

Νεοελληνικές διαδρομές, Κυπριακό, Μακάριος και Γρίβας.

Τις δύο τελευταίες δεκαετίες ενίοτε και έχοντας «εκτραπεί» από τα κύρια ερευνητικά και συγγραφικά μου ενδιαφέροντα έγινε προσπάθεια κατανόησης των αιτίων ανυπαρξίας εθνικής στρατηγικής τους δύο τελευταίους αιώνες. Δύο άξονες κάθε σοβαρής συζήτησης χρήζει να είναι πρώτον, ο διαχρονικός ρόλος της Μητρόπολης και της πολιτικής ηγεσίας των Αθηνών και δεύτερον, οι ελιγμοί, τα λάθη, τα λαθάκια και τα ελλείμματα των στάσεων και αποφάσεων του Μακάριου και Γρίβα.  Μονολεκτικά μερικά συμπεράσματα:

1. Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια: Αφενός ακύρωσε δημοκρατικό προσανατολισμό εντός ενός εθνικά ανεξάρτητου κράτους σύμφωνα με τα ψηφίσματα των Εθνοσυνελεύσεων (ο ΙΚ σε κάθε περίπτωση ορθά υιοθέτησε μια σταδιακή κίνηση εντός αυτού του προσανατολισμού και μέριμνα για να ακυρώνονται οι αρνητικές ηγεμονικές αντιδράσεις), και αφετέρου έφερε την ξενοκρατία που λίγο πολύ ισχύει μέχρι τις μέρες μας (κάποιοι λένε ίσως και περισσότερο από το παρελθόν). Εξ αντικειμένου και καταμαρτυρούμενα μεγάλα θύματα των ελλειμμάτων και λαθών της Αθήνας ήταν οι Έλληνες εκτός νεοελληνικού κράτους, ζητήματα ως προς τα οποία υπάρχει αξιόλογη αξιόπιστη βιβλιογραφία που αναφέρεται σε πολλές συναφείς αναλύσεις μας. Συγκεκριμένα, τα μεγάλα θύματα εί0ναι οι Έλληνες των Βαλκανίων, οι Έλληνες της διασποράς ανά τον πλανήτη, οι Έλληνες της Μικράς Ασίας με αποκορύφωση το 1922, η Κύπρος με αποκορύφωση; το 1974 και καταληκτικά οι Έλληνες εντός νεοελληνικού κράτους με τα μνημόνια.
2. Εάν σταθούμε στην Μεταπολεμική φάση και την Κύπρο απαιτείται να θυμηθούμε πρωτίστως
   1. α. το ψήφισμα για αυτοδιάθεση-ένωση αρχές της δεκαετίας του 1950 (και τι ειπώθηκε στην Αθήνα όταν το [παρουσίασε κυπριακη αντιπροσωπεία)
   1. β. την τριμερή του 1955 η οποία με το να την αποδεχθεί η Αθήνα είχε ως αποτέλεσμα παρά την Συνθήκη της Λοζάνης να εμπλακεί πλέον η Τουρκία,
   1. γ. την Ζυρίχη που, βασικά και ουσιαστικά ανεξάρτητα τι λεγόταν δημόσια, επιβλήθηκε στον Μακάριο και τους άλλους κύπριους ηγέτες,
   1. δ. τα ευτράπελα της δεκαετίας του 1960 με διάφορα σχέδια που κατέδειξαν την διαπραγματευτική αδυναμία της Αθήνας και που οδήγησαν στην χούντα,
   1. ε. τις διαδοχικές χουντικές Συμπληγάδες της φάσης 1967-1974 κατά την διάρκεια είχαμε απίστευτα «λάθη» και το στρίμωγμα των Μακαρίου / Γρίβα μέσα σε αυτές τις Συμπληγάδες [όπως έχουμε συχνά γράψει ακόμη και εάν αυτοί οι τοπικοί ηγέτες «ήταν Περικλήδες» ήταν πολιτικά και στρατηγικά καταδικασμένοι να ελίσσονται, να κάνουν λάθη, να λειτουργούν σπασμωδικά και να συμπλέκονται εμφύλια].
   1. στ. Αυτά αποκορυφώθηκαν το 1974 με το πραξικόπημα και την εισβολή του Ιουλίου 1974 για τα οποία η ευθύνη είναι 100% της χουντοκρατούμενης Αθήνας, της χουντοκρατούμενης πλέον ΕΟΚΑΒ και όσων καλόπιστων ή αφελών παρασύρθηκαν μέσα στον χουντικό χείμαρρο της τελευταίας επειδή πίστεψαν ότι θα γίνει η ένωση. Από αυτούς που παρασύρθηκαν πολλοί κατάλαβαν το λάθος τους και το δήλωσαν δημόσια.
   1. ζ. Για να σταθούμε λίγο ακόμη στην ΕΟΚΑΒ εξ αντικειμένου ήταν ένα μεγάλο εάν όχι και εγκληματικό λάθος του Γρίβα, με την εξής έννοια. Ενώ αρχικά προσπάθησε να γίνει σε αντί-χουντική συνεργασία με τον Μακάριο ο τελευταίος δίστασε λέγοντάς του ότι είναι ανέφικτο με μερικές δεκάδες ή εκατοντάδες μέλη να τα αντιπαρατεθούν με την χούντα και τόσους άλλους που για τους δικούς τους λόγους είχαν επικίνδυνα σχέδια για την βασικά κατειλημμένη Κύπρο. Ο Γρίβας προχώρησε, η οργάνωση εξελίχθηκε, βασικά, σε εμφύλιο αντι-Μακαριακό διχασμό, αμφότεροι Γρίβας και Μακάριος ελίσσονταν κάνοντας πολλά λάθη και οι εμφύλιες διαιρέσεις οδήγησαν και σε πολλές άχαρες στάσεις ακόμη και σε δολοφονίες.
   1. Η. Ήταν μεγάλο λάθος του Γρίβα και αποδείχθηκε πως όταν αρρώστησε και μετά πέθανε η ΕΟΚΑΒ κυριολεκτικά καταλείφθηκε από την χούντα παρασύροντας μέσα στον χείμαρρό της και όσους ήταν καλόπιστοι και αφελείς. Αυτά και τα συμπαρομαρτούντα για τα οποία η Αθήνα έφερε 100% την ευθύνη οδήγησε σε ακόμη μια καταστροφή του πραξικοπήματος και της εισβολής. Έκτοτε η Μεγαλόνησος Κύπρος «κείται μακράν», η Τουρκία δεν εξισορροπήθηκε με Ελληνικές δυνάμεις και Αθήνα και Λευκωσία δέχονται να συνομιλούν όχι μόνο για την αποδοχή των παράνομων τετελεσμένων αλλά και την αποδοχή της Τουρκίας μέσω των τουρκοκυπρίων/εποίκων σε επικυρίαρχους του καταργημένου πλέον κράτους. Η χαριστική βολή που θα εντάξει το ένα δέκατο του Ελληνισμού ως όμηρους στα πεδία της Τουρκικής επικυριαρχίας είναι η οριστική αποδοχή της ΔΔΟ.  

Γ.

Σχόλια μετά από μια συγκεκριμένη ανάρτηση για την ομιλία του Μακαρίου στο Συμβούλιο Ασφαλείας τον Ιούλιου 1974.

ΔΡΑΣΙΣ – ΚΕΣ. 51 ολόκληρα χρόνια κατοχής συμπληρώνονται φέτος για το νησί μας. Για περισσότερο από μισό αιώνα, η γη των προγόνων μας βρίσκεται στα χέρια του βάρβαρου εισβολέα. Η κατοχή είναι το αποτέλεσμα μιας σειράς προδοτικών ενεργειών που διαπράχθηκαν τον τότε καιρό πίσω από κλειστές πόρτες, ή και όχι. Στις 19/07/1974 ο Μιχάλης Μούσκος ή αλλιώς Μακάριος Γ’, ως δούρειος ίππος της Τουρκίας ….  Βλ. συνέχεια https://www.facebook.com/drasiskes68/posts/pfbid02DywvZBWFiKjBxAxV5GRDUWMzsUp1VhzvNFTkyZbe7vsR6Y9MvFqSyKKt42zeB82gl?comment_id=1707905693197370&reply_comment_id=1814337422798970&notif_id=1753030430613835&notif_t=comment_mention&ref=notif

Panayiotis Ifestos

Χούντες, Εφιάλτες, Χάος, Εισβολή 1974, όμως είχαμε όχι ένα Λεωνίδα αλλά πολλούς

Όποιος ήταν παρόν και βίωσε τα γεγονότα έχει γνώση και επίγνωση. Πολλές περιγραφές και αφηγήματα, όμως είναι είτε ελλειμματικά είτε «πάσχουν» λόγω συνδρόμων ενοχών ατόμων που έσφαλλαν εγκληματικά επειδή αναμίχθηκαν με την εγκληματική χούντα και την ελεγχόμενη από αυτή Εοκα Β. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι πολλοί που ενδιαφέρονται να γράψουν ή να σχολιάσουν διαιρούνται εμφύλια σε μακαριακούς/γριβικούς, παραγνωρίζουν τον ρόλο της χούντας που δεν έβλαψε μόνο την Κύπρο αλλά και την κοινωνία του Ελληνικού κράτους, διχάζονται λόγω κομματικών και ιδεολογικών ταυτίσεων και εδράζουν θέσεις απόρροια αποσπασματικών δήθεν τεκμηριώσεων που διαστρέφουν αντί να φωτίσουν την πραγματικότητα τότε και έκτοτε μέχρι τις μέρες μας. Στην παρούσα ανάρτηση και προσπαθώντας να περιγράψουμε με συντομία τα κύρια και αξονικά περιοριζόμαστε σε 5 σύντομα κείμενα: Ομιλία του Λάζαρου Μαύρου, Δοκίμιο του Γιάννη Κ. Λάμπρου, δημοσιογραφική περιγραφή από το αρχείο του Παναγιώτη Παπαδημήτρη αρθρο για την ζωή και τον ρόλο του Λοχαγού Κατούντα το 1974 και μονολεκτική περιγραφή «ΚΑΠΟΙΟΥ» που βρέθηκε στο πεδίο των μαχών ενώ η εισβολή μόλις είχε αρχίσει. ….. Όπως έχει τονιστεί και σε άλλες συναφείς αναλύσεις μισό αιώνα μετά το έγκλημα του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής του 1974 ουκ ολίγοι υπνώττουν για τις βαθύτατες αρνητικές προεκτάσεις του καταμαρτυρούμενου γεγονότος ότι:

α) Για την παράνομη τουρκική κατοχή του ενός τρίτου της Μεγαλόνησου Κύπρου όπου ζει το ένα δέκατο του Ελληνισμού και της οποίας το Ελληνικό κράτος είναι εγγυήτρια δύναμη, διαδοχικές πολιτικές ηγεσίες δεν έχουν μεριμνήσει να εξισορροπηθούν οι δυνάμεις εισβολής από τις ΕΔ της Ελλάδας.

β) Όχι μόνο τις τελευταίες δεκαετίες συζητείται η αναγνώριση των παράνομων τετελεσμένων αλλά επιπλέον οι προτάσεις για δήθεν «λύση» στην βάση των οποίων γίνονται διαπραγματεύσεις ισοδυναμούν όλες με ένταξη της Κύπρου στα πεδία της τουρκικής επικυριαρχίας.

γ) Δεν έχει γίνει κατανοητό το γεγονός ότι εν μέσω καταιγιστικών Μεταψυχροπολεμικών στρατηγικών εξελίξεων και γεωπολιτικών ανακατατάξεων —δεν άρχισαν το 2025 αλλά πολύ πριν κάτι που η στρατηγική ανάλυση καθημερινά υπογράμμιζε—, η επικυριαρχία της Τουρκίας επί της Μεγαλονήσου που όλοι θεωρούν ως ένα από τα σημαντικότερα γεωπολιτικά σημεία του πλανήτη στα πεδία της τουρκικής επικυριαρχίας, εκτινάσσει στρατηγικά τον ρόλο της Άγκυρας και υποβαθμίζει της Ελλάδας.

Για ένα ακόμη λόγω η μη άσκηση από την Ελλάδα των δικαιωμάτων που απορρέουν από τις Συνθήκες όσον αφορά την Επικράτειά της, εδώ και πολλές δεκαετίες συνδυάζεται με παλινωδίες και χειρισμούς που αποδυναμώνουν ή και εκμηδενίζουν τις προσπάθειες ανάπτυξης μιας αξιόπιστης Ελληνικής Εθνικής στρατηγικής. Ούτως ή άλλως, αυτό θα είναι τελεσίδικα ανέφικτο εάν πρώτον, το ένα δέκατο του Ελληνισμού καταστούν όμηροι της Άγκυρας και εάν δεύτερον, δεν γίνει κατανοητό πλήρως ότι αλλάζουν όλα τα δεδομένα στις γεωγραφικές, γεωπολιτικές, πολιτικές και στρατηγικές σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας. … https://wp.me/p3OqMa-3Ew

• Απάντηση

Κύπρος Πατρίδα μου

Panayiotis Ifestos Κύριε καθηγητά, ουδείς σοβαρός άνθρωπος αμφισβητεί αυτά που λέτε. Όμως διακρίνουμε μια επιλεκτική ανάγνωση, προβληματική.

Αναφέρεστε στη Χούντα, στην ΕΟΚΑ Β΄, στα στρατόπεδα «γριβικών/μακαριακών», ορθώς. Αλλά αγνοείτε επιδεικτικά τον ρόλο του Μακαρίου, του καθεστώτος του, του φανατισμού που καλλιεργούσε, των προκλήσεων και των ενδοκυπριακών εντάσεων που συντηρούσε με πολιτική σκοπιμότητα. Και το πιο εύλογο ερώτημα: Γιατί επιλέγετε να γράψετε όλα αυτά κάτω από μια ανάρτηση που καταδικάζει την επαίσχυντη ομιλία του Μακαρίου στον ΟΗΕ, όπου ούτε λίγο ούτε πολύ μίλησε για “εισβολή της Ελλάδας στην Κύπρο”;

Διακρίνουμε έναν αποπροσανατολισμό από τη βασική ευθύνη του ίδιου του Μακαρίου και του πολιτικού του αφηγήματος, που διέλυσε την εθνική συνοχή στην Κύπρο και εξουδετέρωσε κάθε πιθανότητα σοβαρής εθνικής άμυνας απέναντι στην τουρκική απειλή.

Αυτά τα “σύνδρομα” που αναφέρετε είναι υπαρκτά, αλλά τα έχουν ΚΑΙ όσοι ενοχλούνται όταν αποδίδονται ευθύνες πέρα από τη Χούντα. Ευθύνες σε πολιτικές προσωπικότητες που όχι μόνο επέζησαν πολιτικά μετά την τραγωδία, αλλά συνέχισαν να καθορίζουν πορεία χωρίς να λογοδοτήσουν ποτέ.

Μιλάτε για την εθνική στρατηγική της Ελλάδας, αλλά παραλείπετε να πείτε ότι ο βασικός λόγος που δεν υπάρχει ενιαία εθνική στρατηγική στο Κυπριακό, είναι ότι ποτέ δεν υπήρξε ενιαία και αληθινή αποτίμηση ευθυνών. Ούτε καν σε ρητορικό επίπεδο, επειδή όποτε σπεύσουμε να αποδόσουμε ευθύνες σ’ αυτούς που κακώς την έβγαλαν «καθαρή», ακούμε «άλλα των άλλων».

• 12 ώρ.
• Απάντηση

Panayiotis Ifestos

Κύπρος Πατρίδα μου ευχαριστώ για το σχόλιο. Θέτετε πολλά ζητήματα τα οποία έχω εξετάσει σε αναρίθμητα άρθρα και βιβλία και η ανάλυσή τους εδώ είναι ανέφικτη. Ίσως γνωρίζετε εξάλλου ότι τόσο για τον Ενιαίο Αμυντικό Χώρο όσο και για την Ένταξη στην ΕΕ ανήκω στους ολιγάριθμους -μεταξύ αυτών και ο φίλος και συνεργάτης Νίκος Κουτσού όταν ιδρύσαμε την «κίνηση για τη Ευρώπη»- που τα έθεσαν πρώτοι και στην συνέχεια δόθηκαν μάχες πολλών δεκαετιών. Θα σταθώ μόνο στηνβ ομιλία στο ΣΑ. Οι κατά κάποιο τρόπο εισαγγελικές καταγγελίες και καταδίκες είναι υπερβολικές.

Εθνική στρατηγική και Κυπριακό. Η ομιλία του προέδρου Μακαρίου στο Συμβούλιο Ασφαλείας στις 19 Ιουλίου 1974 και εμφύλια σύνδρομα που θολώνουν την σκέψη

Ακούοντας το βίντεο ή διαβάζοντας την ομιλία του πρώην προέδρου της Κύπρου Μακάριου στο Συμβούλιο Ασφαλείας στις 19 Ιουλίου 1974, αντιλαμβάνεσαι αμέσως ότι οι αντιμαχίες για αυτό το ζήτημα —με αφορμή τα 51 χρόνια μετά το πραξικόπημα και την παράνομη τουρκική εισβολή—, έχουν εκτροχιαστεί.

Εάν υπήρχε τρόπος να σηκωθεί από το μνήμα του ο Γρίβας όχι μόνο θα είχε ομολογήσει ότι ήταν λάθος λίγο πριν πεθάνει να δημιουργήσει την ΕΟΚΑβ που χουντοποιήθηκε τάχιστα, αλλά θα είχε επίσης υποστηρίξει ότι οι ύβρεις κατά του Μακαρίου για το θέμα αυτό είναι ανεύθυνες και σίγουρα ανυπόστατες. Μπορεί όπως και πολλοί άλλοι και ο Μακάριος επειδή διέφυγε μέσα από τις σφαίρες των χουντικών και να διασώθηκε οριακά και ως προς κάποια ζητήματα να λειτουργούσε σπασμωδικά και απελπισμένα —και να είχε επίσης δεχθεί αφόρητες πιέσεις από ηγέτες άλλων κρατών που προσπαθούσαν να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντά τους— αλλά ως ο νόμιμος Πρόεδρος της Κύπρου και όλων των πολιτών της ήταν σταθερά προσανατολισμένος στην αποκατάσταση της Συνταγματικής τάξης και στην αναίρεση των αθέατων εφιαλτικών συμφωνιών των χουντικών (χουντικών της Αθήνας που δεν τους άξιζε να φορούν τις στολές των ενδόξων Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων).

Στην ομιλία του στις 19 Ιουλίου 1974 Πρόεδρος Μακάριος τουλάχιστον τρεις φορές κάλεσε το ΣΑ να αναλάβει τον ρόλο αποκατάστασης της Συνταγματικής τάξης. Στην ομιλία του ολοφάνερα και ξεκάθαρα επιχειρούσε έστω και την ύστατη στιγμή να αναλάβει το Συμβούλιο Ασφαλείας τις ευθύνες του για την αποκατάσταση της διεθνούς τάξης και της Συνταγματικής τάξης στην Κυπριακή Δημοκρατία κάτι που αν γινόταν —αναμφίβολα δύσκολο, ιδιαίτερα με την ανυπαρξία πολιτικής ηγεσίας στην Αθήνα και Λευκωσία— συνεπαγόταν τον τερματισμό, έστω και την τελευταία στιγμή, της μονομερούς Τουρκικής εισβολής. Αναμφίβολα, κάποιες διατυπώσεις θα μπορούσαν να είναι συμπληρωμένες με περισσότερα επιχειρήματα και με από επικοινωνιακή άποψη με πιο επεξεργασμένες θέσεις.

Προστίθεται κάτι ακόμη σημαντικό: Η αναφορά του στην πιθανότητα βιαιοτήτων και για τις δύο κοινότητες της Κύπρου ισχύει. Αυτό δείχνει όχι μόνο η παρελθούσα εμπειρία της Κύπρου αλλά και η εμπειρία πολλών άλλων ανάλογων περιπτώσεων σε άλλες περιφέρειες. Και οι ανθρωποκεντρικά και δημοκρατικά σκεπτόμενοι Έλληνες διάκεινται πάντα αρνητικά στις άσκηση βίας κατά αμάχων και κατά μελών μειονοτήτων. Εξάλλου, για όσους διάβασαν ή βίωσαν τα γεγονότα της Κύπρου Μεταπολεμικά έχουν γνώση των διχαστικών πρακτικών της Τουρκίας και της Βρετανίας, των μεθοδευμένων βιαιοτήτων κατά αμάχων με σκοπό την αναίρεση της επί αιώνες ειρηνικής συμβίωσης ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων, αλλά και των εκατέρωθεν ακροτήτων και βάρβαρων πράξεων από ιδιώτες που εκμεταλλεύονταν τις κρίσεις ακόμη και για προσωπικούς λόγους. Σκοπός λοιπόν ήταν και πάντα πρέπει να είναι ένα δημοκρατικό κυπριακό κράτος που θα διασφαλίζει τα δικαιώματα και την ζωή όλων των πολιτών και θα είναι απαλλαγμένο των συνεπειών του βρετανικού διαίρει και βασίλευε και των τουρκικών επεκτατικών σχεδίων.

Προστίθεται ότι τα τουρκικά πλοία ήταν ήδη έξω από τις ακτές της Κύπρου και η αποβίβαση στην ξηρά θα άρχιζε ανά πάσα στιγμή, κάτι που έγινε το πρωί της 20ης Ιουλίου. Ούτως ή άλλως προετοιμασία των Τούρκων και η δρομολόγηση της αποβίβασης στην ξηρά των τούρκων στρατιωτών προετοιμαζόταν για πολλές μέρες, εάν όχι πολλές εβδομάδες. Για κάθε νοήμονα είναι υβριστικό να λέγεται ότι έφτασαν εκεί λόγω … ομιλίας του Μακαρίου που ζήτησε, επαναλαμβάνεται και τονίζεται, να σταματήσουν οι έξωθεν επεμβάσεις και το ΣΑ να αναλάβει τις ευθύνες του. Έτσι, συνειδητά ή ανεπίγνωστα ουκ ολίγοι ούτε πολύ ούτε λίγο θεωρούν υπεύθυνο τον Μακάριο για την τουρκική εισβολή και όχι τα φασιστοειδή πρακτοράκια της Αθηναϊκής χούντας και των εγκάθετών της στην Κύπρο. Πάντως, να γίνει ξεκάθαρο ότι όσοι συμμετείχαν στην ΕΟΚΑβ δεν ήταν όλοι εγκάθετοι των χουντικών. Υπήρξαν πολλοί καλόπιστοι και αφελείς που πίστεψαν πως έτσι θα γίνει η … ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Εν τέλει, όλες αυτές οι συζητήσεις με εμφύλια διαίρεση Μακάριου/Γρίβα δείχνει κάτι ακόμη: Πολλοί δεν έχουν απαλλαγεί από τα εμφύλια σύνδρομα, τις διχόνοιες γύρω από ανυπόστατες ιδεολογίες και τις χουντικές νοοτροπίες που καλλιέργησε η ξενοκρατούμενη χούντα και όχι μόνο.

Εν τέλει, όπως γράψαμε και σε πρόσφατες αναρτήσεις

α) ο Μακάριος και ο Γρίβας βρίσκονται εδώ και δεκαετίες στον τάφο τους,

β) μπορεί να έκαναν λάθη, λαθάκια και αμήχανους ελιγμούς αλλά για το πως εξελίχθηκαν τα θέματα αυτά μεταπολεμικά σχετίζονται με την ανυπαρξία αξιόπιστης Μητρόπολης του Ελληνισμού,

γ) η Αθήνα βασικά μεταπολεμικά στερείται αξιόπιστης στρατηγικής και

δ) η Λευκωσία, όποιος και να ηγείται, δεν έχει την δυνατότητα να αναπτύξει ανεξάρτητη στρατηγική όταν η Αθήνα στερείται στρατηγικής ή άγεται και φέρεται υπό συνθήκες ξενοκρατίας. Εδώ το κρίσιμο απόσπασμα της ομιλίας του Μακαρίου στο ΣΑ στις 19 Ιουλίου 1974 που ξεκάθαρα δείχνει ότι σκοπός ήταν η ενεργοποίηση του ΣΑ που αν επιτυγχανόταν θα ακύρωνε την τουρκική αξίωση για μονομερή επέμβαση:

«Ποιώ έκκλησιν εις τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας να πράξουν ό,τι δύνανται δια να θέσουν τέρμα εις την ανώμαλον κατάστασιν, η οποία εδημιουργήθη διά του πραξικοπήματος των Αθηνών. Καλώ το Συμβούλιο Ασφαλείας να χρησιμοποιήσει όλους τους τρόπους και τα εις την διάθεσίν του μέσα, ώστε η συνταγματική τάξις εν Κύπρω και τα δημοκρατικά δικαιώματα του λαού της Κύπρου να αποκατασταθούν άνευ καθυστερήσεως»

Υστερόγραφο για σημαντικές και ουσιαστικές πτυχές.

Όπως γράψαμε και σε άλλες παρεμβάσεις και όπως τεκμηριώνεται σε αξιόπιστες αναλύσεις ο Γρίβας είχε προτείνει στον Μακάριο να γίνει η ΕΟΚΑβ και να στραφούν κατά της χούντας των Αθηνών (είχαν προηγηθεί πολλά όπως η αποχώρηση της Μεραρχίας και «προσεγγίσεις» των χουντικών με τούρκους ηγέτες). Ο Μακάριος το θεώρησε ανέφικτο να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, ο Γρίβας προχώρησε στην δημιουργία της ΕΟΚΑβ (εξ αντικειμένου μεγάλο λάθος που οδήγησε σε εμφύλιες διαιρέσεις και σπασμωδικές ενέργειες από όλους), στην συνέχεια (ο Γρίβας) αρρώστησε και πέθανε, η ΕΟΚΑβ έπεσε ολοκληρωτικά στα χέρια της χούντας εγκλωβίζοντας καλόπιστους και αφελείς και τον Ιούλιο 1974 το μεγάλο έγκλημα συντελέστηκε με το πραξικόπημα της χούντας των Αθηνών. Πολλοί βάσιμα ισχυρίζονται πως αν ζούσε ο Γρίβας δεν θα άφηνε να εκτελεστεί ένα τέτοιο πολιτικό και στρατηγικό έγκλημα. Αυτό που απαιτείται συγκαιρινά, υποστηρίξαμε επανειλημμένα, είναι

α) αξιόπιστη Ελληνική εθνική στρατηγική,

β) στρατιωτική εξισορρόπηση της Τουρκίας στην Κύπρο (Ενιαίος Αμυντικός Χώρος),

γ) κόκκινες γραμμές για μη κατάργηση της ΚΔ και θέσεων που ορίζει η διεθνής και ευρωπαϊκή νομιμότητα,

δ) ετοιμότητα για απελευθέρωση και έλεγχο όλου του νησιού από την νόμιμη κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας και

ε) ποτέ κατάργηση της ΚΔ μέχρι να υπάρξουν ευκαιρίες είτε διεξόδου με όρους διεθνούς νομιμότητας είτε απελευθέρωσης και έλεγχο όλης της Κύπρου από την ΚΔ.

Οι δύο συναφείς τελευταίες παρεμβάσεις για το 1974.

· Χουντικά πραξικοπήματα 1967, 1974, παράνομα τετελεσμένα στην Κύπρο και τουρκική απειλή: Έγιναν τα παθήματα μαθήματα; https://wp.me/p3OqMa-3Dr

· Χούντες, Χάος, Εισβολή 1974, Εφιάλτες πλην όμως είχαμε όχι ένα Λεωνίδα αλλά πολλούς https://wp.me/p3OqMa-3Ew .

Στις αναρτήσεις αυτές υπάρχουν παραρτήματα με παραπομπές σε πολλές άλλες δημοσιευμένες (και αναρτημένες στο διαδίκτυο) αναρτήσεις

Το βίντεο της ομιλίας του Μακαρίου στο Συμβούλιο Ασφαλείας στις 19 Ιουλίου 1974

Ενώ βασικά η εισβολή είχε ήδη αρχίσει έκανε μια ύστατη απελπισμένη προσπάθεια να ενεργοποιηθεί το Συμβούλιο Ασφαλείας για την αποκατάσταση της τάξης αντί να γίνει, όπως τελικά συνέβη, μονομερής τουρκική απόβαση. Θα μπορούσε να κάνει διαφορετικές διατυπώσεις και με διαφορετική ένταση. Αυτή όμως δεν είναι η ουσία γιατί σκοπός ήταν να αναλάβει την ευθύνη το ΣΑ. Καλύτερα όμως να τελειώσω λέγοντας  πως ότι και να ισχύει με τον Μακάριο και τον Γρίβα το μείζον είναι τώρα η επιβίωση και η αντίσταση στην εφιαλτική ΔΔΟ με πολιτική ισότητα. Με εκτίμηση και ευχές.

• 10 ώρ.
• Απάντηση

Panayiotis Ifestos

Κύπρος Πατρίδα μου Επανέρχομαι μονολεκτικά. Μόλις έτυχε να διαβάσω αυτή την ανάρτηση https://www.anixneuseis.gr/%CE%BA%CF%85%CF%80%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%BF-%CF%84%CE%B9-%CF%83%CF%85%CE%B6%CE%B7%CF%84%CE%AE%CE%B8%CE%B7%CE%BA%CE%B5-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%AC-%CE%BB%CE%AD%CE%BE%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD/ που είναι χαρακτηριστική της κατάστασής μας και τον τρόπο που ανέλυαν και αποφάσιζαν οι Αμερικανοί. Αυτό είναι το «χάος μας» που αναφέρω και στην ανάρτηση. Τονίζω ξανά: Δεν τίθεται ζήτημα εισαγγελικών κατηγοριών, δίκης και καταδίκης των Γρίβα και Μακαρίου.

Ο πρώτος έκανε κατά την εκτίμηση πολλών το εξ αντικειμένου λάθος να δημιουργήσει την ΕΟΚΑΒ (υπό το πρίσμα άποψης που είχε και γι’ αυτό ζήτησε από τον Μακάριο να συνεργαστούν κατά της χούντας — κάτι που ο Μακάριος θεώρησε ανέφικτο βλ. τελευταία βιβλία του ΓΧαραλαμπίδη) και αρρώστησε μετά πέθανε και η οργάνωση μαζί και όσοι εθνικά σκεπτόμενοι πίστεψαν πως θα γίνει ένωση εντάχθηκαν), οργάνωση που μετά τον θάνατό του κατακυριεύτηκε από τα πρακτωράκια της χούντας.

Ο δεύτερος μετά το 1971-2 ελισσόταν εν μέσω της χαώδους κατάστασης σε Αθήνα και Κύπρο που αποκορυφώθηκε στις προϋποθέσεις που τόσο «καλά» (με όρους δικών τους συμφερόντων και πληροφοριών-εκτιμήσεων που είχαν από τα επιτελεία τους) ανέλυαν οι Αμερικανοί στην ανάρτηση που παραθέτω.

Κοντολογίς. Να αφήσουμε τους Μακάριο και Γρίβα στα μνήματά τους και όσοι δεν είναι ήδη λεβαντίνοι να συσπειρωθούν κατά της δολοφονικής ΔΔΟ. Τροχιά ασυγκράτητου κατευνασμού και προσαρμογής στην Τουρκική βούληση: Τελικά, οι Λεβαντίνοι χάνουν τα πάντα. http://wp.me/p3OqMa-1ld

ΜΕΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ – ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ

Χουντικά πραξικοπήματα 1967, 1974, παράνομα τετελεσμένα στην Κύπρο και τουρκική απειλή: Έγιναν τα παθήματα μαθήματα; https://wp.me/p3OqMa-3Dr

Εθνική στρατηγική: Κράτος, στρατηγική κουλτούρα και κρατικά επιτελεία πριν είναι πολύ αργά https://wp.me/p3OqMa-2AE

Πριν είναι πολύ αργά: Κρατικά επιτελεία και εθνική στρατηγική   https://wp.me/p3OqMa-1G2

Η «απέραντη απειλή» της Τουρκίας και η Ελληνική Επικράτεια που προβλέπουν οι Συνθήκες και το Διεθνές Δίκαιο. https://wp.me/p3OqMa-1wY

Η «απέραντη απειλή» της Τουρκίας και οι πολλοί κρίκοι της αλυσίδας του πολέμου https://www.huffingtonpost.gr/entry/e-aperante-apeile-tes-toerkias-kai-oi-polloi-krikoi-tes-alesidas-toe-polemoe_gr_62a372abe4b0cdccbe4f96bc

Η «απέραντη απειλή» της Τουρκίας και οι πρόνοιες του διεθνούς δικαίου για τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας https://wp.me/p3OqMa-1wY

Εθνική Αποτρεπτική στρατηγική και οι διαχρονικοί αντίπαλοί της https://wp.me/p3OqMa-1EN

Ελληνική Εθνική Στρατηγική: Η τριπλή στρατηγική. Έννοια σκοποί προϋποθέσεις επιτυχούς εκπλήρωσης: η περίπτωση της ευρωπαϊκής προοπτικής της Κύπρου  https://piotita.gr/?p=2557

Το μεγάλο έλλειμμα προϋποθέσεων για μια αξιόπιστη Ελληνική Εθνική Στρατηγική https://wp.me/p3OlPy-24J

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ: Διεθνής και Ευρωπαϊκή Νομιμότητα ως ακρογωνιαίος λίθος βιώσιμου κράτους, σταθερότητας και ειρηνικών σχέσεων. – Republic of Cyprus: International and European Rule of Law as a cornerstone of peace, stability and a viable state: CONTENTS /  https://wp.me/p3OqMa-3u9

https://wp.me/p3OqMa-3u9 ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ: Διεθνής και Ευρωπαϊκή Νομιμότητα ως ακρογωνιαίος λίθος βιώσιμου κράτους, σταθερότητας και ειρηνικών σχέσεων. – Republic of Cyprus: International and European Rule of Law as a cornerstone of peace, stability and a viable state: CONTENTS / Περιεχόμενα: 1. Prerequisites for conflict resolution. 2. The Republic of Cyprus: Member of the UN and the European Union. The protocol of accession to the EU and the resolutions of the Security Council. 3. Prerequisites for productive negotiations and conflict resolution compatible to the Chapter of the UN. 4. International and European rule of law as a prerequisite for a viable Republic of Cyprus. 5. How could the EU membership prove decisive and the concept of national interest as a central criterion. 6. Two states trapped in inefficient and dysfunctional miniature state is not a Polity but a “prison” and a source of conflict and war 

Για τις νομικές, πολιτικές και στρατηγικές πτυχές του Κυπριακού έχουμε γράψει αναρίθμητα κείμενα. Βλ. Μερικές παραπομπές στο τέλος. Υπογραμμίζεται ότι στο παρόν αγγλικό κείμενο έγιναν λεπτορέστερες αναλύσεις για τον ρόλο του ΟΗΕ, τον ρόλο του Συμβουλίου Ασφαλείας (ΣΑ) σε αναφορά με την διεθνή τάξη, τις αποφάσεις του ΣΑ που αφορούν, ακριβώς, την παραβίαση της διεθνούς τάξης με παράνομα τετελεσμένα και την αυτονόητη επιτακτική ανάγκη αδιαπραγμάτευτων θέσεων που αφορούν την διεθνή και Ευρωπαϊκή νομιμότητα. Το δοκίμιο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στα Τετράδια Τεύχος 11 2024-5 Εταιρεία Διεθνών Σχέσεων και Διεθνούς Δικαίου. Διαβάζοντας μόνο τα παραθέματα στον Χάρτη του ΟΗΕ για τον ρόλο του ΣΑ ο καθείς αντιλαμβάνεται εύκολα ότι είναι αδιανόητο το κράτος-θύμα μιας παράνομης επίθεσης -και ταυτόχρονα πλήρες κράτος-μέλος της ΕΕ-, του οποίου καταλήφθηκε πέραν τού ενός τρίτου της Επικράτειάς του, συζητεί δήθεν «λύσεις» που θα το καταργήσουν και θα καταστήσουν την επιτιθέμενη Τουρκία κυρίαρχο. Ακολουθεί το Αγγλικό κείμενο και στο τέλος αρκετές αναρτημένες παρεμβάσεις.

«Κόκκινες διαπραγματευτικές γραμμές» επίλυσης του Κυπριακού ζητήματος: Η διεθνής και ευρωπαϊκή νομιμότητα». https://wp.me/p3OqMa-3AY

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ: Διεθνής και Ευρωπαϊκή Νομιμότητα ως ακρογωνιαίος λίθος βιώσιμου κράτους, σταθερότητας και ειρηνικών σχέσεων. – Republic of Cyprus: International and European Rule of Law as a cornerstone of peace, stability and a viable state: https://wp.me/p3OqMa-3u9

Πλαίσιο Αρχών για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού με γνώμονα το Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Διεθνές Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων 4 LANGUAGES https://piotita.gr/2016/10/26/%ce%ba%cf%85%cf%80%cf%81%ce%b9%ce%b1%ce%ba%ce%b7-%ce%b4%ce%b7%ce%bc%ce%bf%ce%ba%cf%81%ce%b1%cf%84%ce%b9%ce%b1-%cf%80%ce%bb%ce%b1%ce%af%cf%83%ce%b9%ce%bf-%ce%b1%cf%81%cf%87%cf%8e%ce%bd-%ce%b3/

Ελληνική Εθνική Στρατηγική: Η τριπλή στρατηγική. Έννοια σκοποί προϋποθέσεις επιτυχούς εκπλήρωσης: η περίπτωση της ευρωπαϊκής προοπτικής της Κύπρου  https://piotita.gr/?p=2557

Τουρκία: Εγκλήματα πολέμου – Καταστατικός Χάρτης ΟΗΕ, Διεθνές Δίκαιο by Alfred de Zayas, Geneva, THE ANNAN PLAN AND THE IMPLANTATION OF TURKISH SETTLERS IN NORTHERN CYPRUS. https://piotita.gr/2016/10/19/by-alfred-de-zayas-geneva-the-annan-plan-and-the-implantation-of-turkish-settlers-in-northern-cyprus-%ce%ad%cf%80%ce%bf%ce%b9%ce%ba%ce%bf%ce%b9-%ce%b5%ce%b3%ce%ba%ce%bb%ce%ae%ce%bc%ce%b1%cf%84/ 

Αυτοκτονία του ενός δέκατου του Ελληνισμού στην Κύπρο με ΔΔΟ. https://wp.me/p3OqMa-2Qq[https://simerini.sigmalive.com/article/2023/8/6/autoktonia-tou-enos-dekatou-tou-ellenismou-sten-kupro-me-ddo/]

Η Ελληνική πλευρά αυτοπαγιδευμένη. Συμφορά μας, ικετεύει για … ΔΔΟ και … μόνο ολίγον Αιγαίο. https://wp.me/p3OqMa-1Un

Π. Ήφαιστος, Ελληνοτουρκικά, Κυπριακό και αυτοκτονικές τάσεις. https://wp.me/p3OqMa-2Rp – https://www.huffingtonpost.gr/entry/ellenotoerkika–kepriako–kai–aetoktonikes–taseis_gr_64d07d23e4b0334ad276406e

Κυπριακή Δημοκρατία: Διαφύλαξη ή αυτοπαγίδευση; Γιατί κινδυνεύει να χαθεί η Κυπριακή Δημοκρατία. Πόσο κινδυνεύει η Κύπρος και η Ελλάδα. https://www.huffingtonpost.gr/entry/kepriake-demokratia-diafelaxe-e-aetopayideese_gr_5fe43a6dc5b6acb53456f25c

Κυπριακό: Η μεγάλη παγίδα https://piotita.gr/?p=8048

THE CYPRUS ISSUE: SLIDING ON A KNIFE-EDGE”, European Parliament, conference 31.1.2017 (it includes the report on «International and European law» in four languages) http://wp.me/p3OqMa-1kT

THE DEMOCRATIC CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF CYPRUS AS A CORNERSTONE OF RULE OF LAW AND REGIONAL STABILITY https://wp.me/p3OqMa-1Y7

Σταθερά και μεταβλητά κριτήρια του κυπριακού ζητήματος πριν και μετά το 1974 και τα αίτια του ελλείμματος εθνικής στρατηγικής Αλλαγή https://wp.me/p3OqMa-1gv (Κέντρο Μελετών Τάσσος Παπαδόπουλος, συνέδριο)

«Διαπραγματευτικό κεκτημένο», η διεθνής και ευρωπαϊκή νομιμότητα, το ΣΑ και ο Καταστατικός Χάρτης του ΟΗΕ. https://piotita.gr/?p=36913

Η ριζική επανατοποθέτηση είναι μονόδρομος.  H κατάργηση της Κυπριακής Δημοκρατίας τίποτα δεν επιτυγχάνει, ενώ οδηγεί όλους σε παγίδα αστάθειας. https://www.huffingtonpost.gr/entry/e-rizike-epanatopothetese-einai-monodromos_gr_60950e61e4b0ae3c687cdddd

In Memoriam Γιάννου Κρανιδιώτη. “Ειρηνική” επίλυση των ελληνοτουρκικών “διαφορών” https://piotita.gr/?p=2730

Αλλαγή στρατηγικής για το Κυπριακό: Διεθνής και ευρωπαϊκή νομιμότητα. Επανατοποθέτηση του Κυπριακού στην βάση της διεθνούς και Ευρωπαϊκής νομιμότητας και το «Διαπραγματευτικό κεκτημένο» https://piotita.gr/?p=8066

ΚΥΠΡΙΑΚΟ: ΔΙΑΦΘΕΙΡΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΘΕΣΜΟΥΣ, ΑΥΤΟΚΤΟΝΟΥΜΕ ΠΟΛΙΤΙΚΑ / ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΡΟΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ. https://piotita.gr/?p=4101

Κυπριακή Δημοκρατία: Διαφύλαξη ή αυτοπαγίδευση; Γιατί κινδυνεύει να χαθεί η Κυπριακή Δημοκρατία. Πόσο κινδυνεύει η Κύπρος και η Ελλάδα. https://www.huffingtonpost.gr/entry/kepriake-demokratia-diafelaxe-e-aetopayideese_gr_5fe43a6dc5b6acb53456f25c

Διπλωματία και στρατηγική: Οι ειδοποιοί διαφορές είναι η ουσία. Περί «Πολιτικής ισότητας», το ΣΑ και ο Χάρτης του ΟΗΕ. https://www.philenews.com/f-me-apopsi/paremvaseis-ston-f/article/1664801/diplomatia-kai-stratigki-oi-eidopoioi-diafores-einai-i-oysia?fbclid=IwAR1mGK7tYRM5XigthvvkuHlBUm_GH-dqrKcoM5JkxCdB41XSnv-9KLiA9iQ

Αλλαγή στρατηγικής για το Κυπριακό: Διεθνής και ευρωπαϊκή νομιμότητα. Επανατοποθέτηση του Κυπριακού στην βάση της διεθνούς και Ευρωπαϊκής νομιμότητας και το «Διαπραγματευτικό κεκτημένο» https://piotita.gr/?p=8066

ΚΥΠΡΙΑΚΟ: ΔΙΑΦΘΕΙΡΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΘΕΣΜΟΥΣ, ΑΥΤΟΚΤΟΝΟΥΜΕ ΠΟΛΙΤΙΚΑ / ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΡΟΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ. https://piotita.gr/?p=4101

Διπλωματία και στρατηγική: Οι ειδοποιοί διαφορές είναι η ουσία. Περί «Πολιτικής ισότητας», το ΣΑ και ο Χάρτης του ΟΗΕ. https://www.philenews.com/f-me-apopsi/paremvaseis-ston-f/article/1664801/diplomatia-kai-stratigki-oi-eidopoioi-diafores-einai-i-oysia?fbclid=IwAR1mGK7tYRM5XigthvvkuHlBUm_GH-dqrKcoM5JkxCdB41XSnv-9KLiA9iQ

Π. Ήφαιστος – P. Ifestos

www.ifestos.edu.gr  www.ifestosedu.gr  ifestosedu@gmail.com

Twitter https://twitter.com/ifestosedu

Linkedin https://www.linkedin.com/in/panayiotis-ifestos-0b9382131/

Instagram https://www.instagram.com/p.ifestos/

Προσωπικό προφίλ https://www.facebook.com/panayiotis.ifestos

Στρατηγική Θεωρία–Κρατική Θεωρία https://www.facebook.com/groups/StrategyStateTheory/

Θουκυδίδης–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/thucydides.politikos.stoxasmos/

«Κοσμοθεωρία των Εθνών» https://www.facebook.com/kosmothewria.ifestos

«ΤΟ ΕΘΝΟΚΡΑΤΟΚΕΝΤΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ. Παθογένειες, αδιέξοδα, αίτια, πολιτικός στοχασμός, μεταμοντέρνος εθνομηδενισμός versus Έθνος και Πολιτισμός» https://piotita.gr/?p=41774

Φιλοπατρία, Δημοκρατία, Ελευθερία https://www.facebook.com/groups/philopatria/

Προσωπική σελίδα https://www.facebook.com/p.ifestos

Πολιτισμός, Περιβάλλον, Φύση, Ψάρεμα https://www.facebook.com/Ifestos.DimotisBBB

Διεθνής πολιτική 21ος  αιώνας https://www.facebook.com/groups/InternationalPolitics21century/

ΗΠΑ: Ιστορία, Διπλωματία, Στρατηγική https://www.facebook.com/groups/USAHistDiplStrat/

Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος: Ανισόρροπο τρίγωνο https://www.facebook.com/groups/GreeceTurkeyCyprusImbalance/

Διαχρονική Ελληνικότητα https://www.facebook.com/groups/Ellinikotita/

Άνθρωπος, Κράτος, Κόσμος–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/Ifestos.political.thought/

Παναγιώτης Κονδύλης – https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/

Θολό Ευρωπαϊκό Βασίλειο των πρώην αποικιοκρατών και της Ευρωπαϊκής “Ένωσης” https://www.facebook.com/groups/TholoVasileioEU/

Μέγας Αλέξανδρος–Ιδιοφυής Στρατηγός και Στρατηλάτης https://www.facebook.com/groups/M.Alexandros/

Εκλεκτά βιβλία που αξίζουν να διαβαστούν https://www.facebook.com/groups/eklektavivlia/

Ειρηνική πολιτική επανάσταση https://www.facebook.com/groups/PolitPeacefulRevolution/

Τίτλοι-σύνδεσμοι αναρτημένων δοκιμίων, άρθρων https://wp.me/p3OqMa-26x

Πίνακες διαλέξεων και σημειώσεις διαλέξεων – πίνακες συντομογραφικής απεικόνισης πτυχών του διεθνούς συστήματος  https://wp.me/p3OqMa-1GG

Κατηγορίες:πόλεμος, τουρκική εισβολή 1974, χούντα, χούντα 1967, Θερμοπύλες, Κατούντας, Πραξικόπημα 1974, αγνοούμενοι Κύπρου

Ετικέτες: στρατηγική, τουρκική εισβολή 1974, Κύπρος, Κατούντας, Κουρουπής, Τουρκία, εθνική στρατηγική