Τα κείμενα που ακολουθούν τα οποία στο παρελθόν εντάχθηκαν σε «εφήμερες» αναρτήσεις και συζητήσεις στο διαδίκτυο, γράφτηκαν περίπου μια δεκαετία περίπου μετά από συναντήσεις και συνομιλίες με τον αείμνηστο Παναγιώτη Κονδύλη. Τα στοχαστικά ερεθίσματα των συνομιλιών μας με συνόδευσαν όταν μετά τον ξαφνικό θάνατό του άρχισα συστηματική μελέτη του, παρά την πρόωρη αποχώρηση από τα εγκόσμια, τεράστιου έργου του. Μελετώντας και ανατρέχοντας στις πολλές σημειώσεις των συναντήσεών μας, έγραψα ήδη πολλά κείμενα πολλά από τα οποία εντάχθηκαν σε δημοσιευμένα δοκίμια και άρθρα. Τα κείμενα που αναρτώνται πιο κάτω είναι ενδεικτικά και αφορούν ένα πολύ σημαντικό ζήτημα, την οντολογία ως θεμέλιο της συγκρότησης και της συγκράτησης κάθε «ομάδας» επίγειων ανθρωπίνων όντων. Αναρτώνται εδώ κάποια από αυτά, αφού έγιναν μερικές φραστικές επαναδιατυπώσεις και αφού τον Δεκέμβριο 2025 έγιναν διευκρινιστικές επισημάνσεις εντός παρενθέσεων. Για το μείζον αυτό ζήτημα ακολούθησαν πολλά δοκίμια και 2 βιβλία. Πολύ περισσότερα έπονται. Είναι ζητήματα μείζονος σημασίας, ανεξάντλητα και εξ αντικειμένου μελλοντικά προσδιοριστικά. Εξ ου και θα επανέλθουμε με άξονα τα βασικά και ουσιαστικά που συμπεριλαμβάνονται στα κείμενα που ήδη γράφτηκαν στο παρελθόν και τα οποία μετά από φραστικές επαναδιατυπώσεις και εμβόλιμες επισημάνσεις αναρτώνται πιο κάτω.
25.10.2007. Η αντίστροφη διαδικασία της συγκρότησης των ανθρώπων και των κοινωνιών: Η ισχύς, η θέσμισή της και η οικογένεια
Τι είναι αυτό που μας ενώνει, λέει το τραγούδι. Τι συγκροτεί τα κράτη και τον κόσμο, απορεί ο Παναγιώτης Κονδύλης ο οποίος δεν θέλησε να απαντήσει ένα τόσο δύσκολο ερώτημα. Ας κάνουν ότι θέλουν, δήλωνε συχνά.
Κινούμενος αντίστροφα ο ιδιώτης εκτός πολιτικής καμιά συγκρότηση δεν χρειάζεται. Κολυμπά μέσα στην ιδιωτεία εκτός Πολιτικής. Ελάχιστα διαφέρει από τον βάρβαρο. Είναι οτιδήποτε αντιβαίνει στην Πολιτική νοούμενη ως πολιτικός πολιτισμός ο οποίος εντάσσει την ανθρώπινη ετερότητα και την προσαρμόζει στον κοινωνικοπολιτικά προσδιορισμένο συλλογικό τρόπο ζωής.
Δεν υπάρχει τρόπος να σταθεροποιήσεις κατιτί αμετάκλητα και δια νόμου ανεπίστροφα. Οδύσσεια είναι και ταξίδι προς μια Ιθάκη. Άθλημα διαρκούς προσαρμογής του τρόπου ζωής στην συλλογική πολιτική ανθρωπολογία μιας Πολιτείας όπως αυτή εκκίνησε καταστατικά όταν απέκτησε την Ανεξαρτησία της, όπως μετέπειτα διαμορφώθηκε ιστορικά και όπως εξελίσσεται ανά πάσα στιγμή. Από καιρό μελετούμε την κοσμοθεωρητική παράμετρο στο υπόβαθρο αυτής της διαρκούς κίνησης και τα αίτια που συγκροτούν και συγκρατούν την πολιτειακή δομή. Θα συνεχίσουμε να το κάνουμε χωρίς υπέρμετρες φιλοδοξίες.
Η κλασική πάντως πολιτική συγκρότηση αποτελούσε σύμμειξη και μέθεξη πνευματικών και αισθητών. Στην πορεία ατομικής, κοινωνικής και πολιτικής ελευθερίας με δημοκρατική ροπή αποσκοπούσαν στο τελευταίο, δηλαδή την Πολιτική Ελευθερία. Η ελευθερία ήταν υπέρτατο και έσχατο αίτημα. Συναρτούνταν, εξάλλου, με το αυτεξούσιο του πολίτη, το Αριστοτελικό «μη άρχεσθαι υπό μηδενός». Οι πολίτες ήταν ισότιμοι, άρχοντες του εαυτού τους και έτσι μόνο χρήσιμοι και μέλη του Δήμου και ο ρόλος του εντολέα αδιαπραγμάτευτος.
Δεν εκθειάζω καμιά κατάσταση ως ιδεατή. Ιδανική πολιτική ποτέ δεν υπήρξε και ποτέ δεν θα υπάρξει. Την ροπή αναζητούμε και καλλιεργούμε προσανατολισμένοι προς την Ιθάκη της πολιτικής ελευθερίας και της εθνικής ανεξαρτησίας.
Η μεταφυσική, τώρα, στην κλασική εποχή πάντοτε αποτελούσε πολιτειακή εισροή και όχι, κατ’ ανάγκη, θεοκρατική επήρεια. Η κοσμική αρμονία, εξάλλου, τους ενέπνεε για την αρμονία μέσα στην Πολιτεία.
Η αρμονία μέσα στην Πολιτεία με δημοκρατική ροπή σήμαινε αυτεξούσιους πολίτες με σθένος, αξιοπρέπεια, περηφάνια και αξίωση διαρκούς σμίλευσης μιας διανεμητικής δικαιοσύνης και κοινωνικών ιεραρχιών συμβατών με το ανθρωπολογικό υπόβαθρο όπως αυτό ήταν και όπως εξελισσόταν.
Η διαπάλη ισχύος αντίθετων και αυτεξούσιων θελήσεων κατέληγε στην θέσπιση της ισχύος εντός της Πόλεως. Δηλαδή, στην συγκρότηση μιας διακυβέρνησης που ασκούσε εξουσία σύμφωνα με τον ανά πάσα στιγμή ψηφισθέντα Πολιτειακό τρόπο ζωής. Ένας τέτοιος «νόμος» είναι αφενός προαπαιτούμενο ελευθερίας και αφετέρου αφορμή και ταυτόχρονα αίτιο αυθυπέρβασης και αυτοθυσίας για να τηρείται και εφαρμόζεται η πολιτειακή νομιμότητα (Σωκράτης).
Τα ψυχόρμητα, η πνευματική υπόσταση και η εν γένει αστάθμητη και διαρκώς ανώριμη ατομική οντότητα (διαφορετικά θα είχαμε τέλειους ανθρώπους) διαρκώς προσαρμόζεται στις ανάγκες του συλλογικού βίου. Νομιμοποίηση της ισχύος, νόμος, ελευθερία και αυθυπέρβαση. Στην Βυζαντινή «Οικουμένη» συχνά ίσχυε και η αγάπη με την βαθύτερη και πιο ουσιαστική ανθρωποκεντρική έννοια του όρου. Η σοφιστική, πρέπει να πούμε εδώ τηλεσκοπικά και μονολεκτικά, είναι εκείνη η αντίληψη της ζωής που αντίβαινε σε αυτή την νοηματοδότηση της πολιτικής και που ροκάνισε και «κατέστρεφε» ή και συνεχίζει ποικιλότροπα να πλήττει τόσο τον Αρχαίο Πολιτισμό όσο και κάθε μεταγενέστερη κατάκτηση του πολιτικού πολιτισμού της οποίας κύριο κριτήριο δεν μπορεί να είναι άλλο παρά μόνο η συλλογική ελευθερία/εθνική ανεξαρτησία που επιτρέπει στις κοινωνικές οντότητες να επιδιώκουν κοινωνικοπολιτική συγκρότηση σύμφωνα με την ιδιοσυστασία μιας εκάστης.
Αυτά όσον αφορά τα τεκταινόμενα εντός της Πόλεως. Μια μόνο λέξη για την ισχύ στην διεθνή πολιτική, συγκεκριμένα, στο κλασικό σύστημα των Πόλεων και στο σύγχρονο κρατοκεντρικό κόσμο.
Η ισχύς εντός κάθε κρατοκεντρικού διεθνούς συστήματος εξ ορισμού και για εγγενείς λόγους είναι αθέσπιστη. Εξ ου και το αλάνθαστο Θουκυδίδειο απόφθεγμα/αξίωμα που βρίσκεται στον εσώτερο πυρήνα κάθε βάσιμης θεώρησης της σύγχρονης διεθνούς πολιτικής, ότι «δίκαιο έχει όποιος έχει ίση δύναμη και όταν αυτό δεν συμβαίνει ο ισχυρός επιβάλλει ότι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύναμος υποχωρεί και προσαρμόζεται». Δεν υπεισερχόμαστε εδώ στην συζήτηση περί μετακρατοκεντρικών προσεγγίσεων διεθνούς διακυβέρνησης εντός ενός σύγχρονου διακρατικού συστήματος γιατί δεν ενδιαφέρει η μελλοντολογία.
[Σημείωση Δεκ. 2025: στα βιβλία και δοκίμια που ακολούθησαν και ιδιαίτερα στα βιβλία «Κοσμοθεωρία των Εθνών» https://www.facebook.com/kosmothewria.ifestos και «Το εθνοκρατοκεντρικό σύστημα τον 21ο αιώνα» https://wp.me/p3OqMa-2IW].
Εδώ θα σταθούμε σε κάτι πιο συγκεκριμένο και ενδέχεται βαθύτατα σημαντικό τόσο διαχρονικά όσο και στον σύγχρονο κόσμο καθώς το διεθνές σύστημα εξελίσσεται: Πυρήνας της ζωής ταυτόχρονα και το έσχατο καταφύγιο του πολιτισμού είναι η οικογένεια. Το Αριστοτελικό αυτεξούσιο είναι θέσφατο και έτσι πρέπει να διαμορφώνονται οι νέοι που θα είναι και αυριανοί πολίτες. Εντός της οικογένειας δεν τίθεται ζήτημα ισχύος αλλά πειθούς. Εάν υπάρχουν οι σχέσεις ισχύος εντός της οικογένειας πρόκειται για ένα σάπιο σύστημα και μια παρακμασμένη ομάδα, ροκανισμένη και υποψήφια για διάλυση, εκμηδένιση των μελών και δυστυχία για λόγους υπαρξιακούς και αναπόδραστους.
Συγκριτικά, ενώ η ισχύς μέσα στην Πόλη αποτελεί αντικείμενο ενός όπως είπαμε διαρκούς αθλήματος σταθεροποίησης ενός συστήματος συλλογικής δικαιοσύνης και ιεραρχιών, εντός της οικογένειας αυτά λογικά είναι αχρείαστα. Εντός της οικογένειας κυριαρχούν προϋποθέσεις όπως ισοτιμία, αυτεξούσιο, αξιοπρέπεια, αγάπη, αλληλεγγύη, η ελευθερία ακόμη και των αναπτυγμένων παιδιών νοούμενη ως ίση συμμετοχή στις αποφάσεις, συμπαράσταση, ανοχή, συγκατάβαση, κοινές λογικές επί όλων των ζητημάτων, ανιδιοτέλεια, προσκόλληση στην αυτοσυντήρηση-επιβίωση όλης της οικογένειας αλλά και του κάθε μέλους ξεχωριστά, συνεννόηση για τα πάντα και απουσία συγκρούσεων ή και μικρών διενέξεων (μόνο το θυμικό επιτρέπεται και αυτό ποτέ σε σύγκρουση επί ουσιαστικών ζητημάτων διαφορετικά αναιρούνται οι προϋποθέσεις).
Όσο περισσότερο τηρούνται αυτές οι προϋποθέσεις και όλα τα συμπαρομαρτούντα τόσο πιο σταθερή και ευημερούσα, ευδαιμονούσα και ασφαλής είναι μια οικογένεια, και το αντίστροφο.
Να μην ξεχνάμε ότι η οικογένεια είναι ο μόνος Υπαρξιακά δεμένος και οντολογικά θεμελιωμένος οντολογικά θεμελιωμένος «θεσμός». Οι οντολογίες των υπόλοιπων ομάδων όπως κράτη, αυτοκρατορίες και οποιονδήποτε άλλων συλλογικοτήτων είναι και θα είναι πάντα επίκτητες, ασταθείς και ρευστές και η συγκρότησή τους ένα μεγάλο και συχνά άπιαστο στοίχημα. Της οικογένειας είναι εγγενείς και Υπαρξιακά συμπλεγμένες. Η διαφύλαξή τους αφορά ζωτικά και ουσιαστικά κάθε οικογένεια. Πάντα έτσι ήταν, έτσι είναι πάντα έτσι θα είναι.
Τώρα, γιατί τα «θυμήθηκα» όλα αυτά; Επειδή διατρέχω ξανά τις σημειώσεις των συζητήσεών μου με τον Κονδύλη και επειδή αποσκοπώντας να πάμε πιο βαθιά για το μείζον αυτό ζήτημα που βασικά αφορά όλους στάθηκα στο θέμα της «ισχύος». Είναι εκπληκτικό το πόσο ξεκάθαρες θέσεις είχε ο Κονδύλης για το θέμα αυτό. Συμπεριλαμβανομένων και των πολύ λεπτών ζητημάτων της σχέσης υλικών και πνευματικών για τα οποία ο Κονδύλης είχε μιλήσει «μεγαλοπρεπώς» κυριολεκτικά αδειάζοντας όσους σπεύδουν κακόπιστα και δολοφονικά να τον κατηγορήσουν για το ένα ή άλλο ζήτημα, συνήθως δευτερεύον ή μη επαρκώς επεξεργασμένο επειδή ο Παναγιώτης Κονδύλης έφυγε πολύ πρόωρα από τα εγκόσμια.
Αυτό που τότε, πριν μια δεκαετία, με εντυπωσίασε και με κατάπληξε, ήταν ο τρόπος που μου μίλησε για την οικογένεια. «Ανακρίνοντάς» τον, ακριβώς, για την ισχύ και τους δεσμούς που ενώνουν, συγκροτούν και συγκρατούν μια ομάδα και ένα κράτος η απάντησή του ήταν καταπέλτης και μοναδικής σημασίας που μελλοντικά θα επεξεργαστώ όσο πιο βαθιά και πλατιά μπορώ. Περίπου είπε τα εξής.
Η Οικογένεια είναι η μόνη ομάδα που διαθέτει γνήσια (όχι επίπλαστη και επίκτητη) οντολογία. Η οντολογική θεμελίωσή της είναι προγραμματική, εγγενής και δεδομένη. Οι υπαρξιακοί δεσμοί είναι εκεί. Μόνο αυτή η ομάδα, υποστήριξε, διαθέτει όλα τα πλεονεκτήματα για μια σταθερή αδιατάραχτη συνοχή, αλληλεγγύη και απουσία σχέσεων ισχύος.
Και αγάπη, πρόσθεσε ο υπογράφων. Αυτό μου είπε είναι σύμφυτο αλλά αφενός πρέπει να καλλιεργείται και αφετέρου να συνδέεται με την αυτοσυντήρηση σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Βέβαια, με συμβούλευσε να διαβάσω το «παρακμή του αστικού πολιτισμού» –το είχα μόνο διατρέξει τότε και γι’ αυτό δεν γνώριζα το βάθος αυτού του μοναδικού κειμένου– εξηγώντας ότι η οικογένεια είναι κομμάτι ενός ευρύτερου σώματος που υπόκειται τους ροκανισμούς της μεταμοντέρνας ανθρωπολογικής συρρίκνωσης μέχρι και εκμηδένισης. Εάν τα μέλη της οικογένειας χάσουν την ανθρωπολογική τους υπόσταση μέσα στην οικογένεια κινούνται (και εκεί) με όρους ισχύος, πρόσθεσε.
Το ζήτημα με την Οικογένεια δεν είναι η απουσία Υπαρξιακών δεσμών, μου είπε με νόημα, αλλά, το πόσο καλλιεργείται η συνειδητοποίησή τους ενάντια στον περιβάλλοντα ατομισμό και ιδιοτελή χρησιμοθηρία των πολλών επίπλαστων και ρευστών συναναστροφών, συναλλαγών και ομαδοποιήσεων κάθε είδους.
Εν μέρει είναι και συμφέρον με την ευρύτερη και βαθύτερη έννοια του όρου που συμπεριλαμβάνει και την συναισθηματική σταθερότητα, την αισθητική προσαρμογή, σίγουρα την ερωτική προσαρμογή ως κορυφαίο μεταξύ των κύριων ζητημάτων που συγκροτούν και συγκρατούν κάθε οικογένεια. Η οικογένεια είναι σίγουρα κάτι πολύ σημαντικό, υπογράμμισε. Είναι το έσχατο και ύστατο όσον αφορά αλληλεγγύη για αυτοσυντήρηση και επιβίωση, ζητήματα πολύ σημαντικά για κάθε άνθρωπο. Οι άνθρωποι όμως δεν το βλέπουν έτσι, εξ ου και οι εμφύλιο εντός της οικογένειας δια ασήμαντον αφορμή, πρόσθεσα εγώ.
Βέβαια, διέκρινα και μια απαισιοδοξία του Κονδύλη όταν το συνέδεε με την μεταμοντέρνα ανθρωπολογία και τον τρόπο που επηρεάζει την οικογενειακή ανθρωπολογία.
Ισορροπημένα και σωστά, εν τούτοις, και αυτό είναι πολύ εντυπωσιακό τώρα που τον γνωρίζω στοχαστικά καλύτερα, έδειξε να διακρίνει πλήρως την οικογενειακή συγκρότηση από την πολιτική συγκρότηση.
Την Οικογενειακή συγκρότηση την θεωρούσε, όπως κατάλαβα, την έσχατη έπαλξη σταθερής οντολογίας και ισχυρών ακατάλυτων δεσμών.
Έσχατη έπαλξη που όπως μου εξηγούσε, παλαιόθεν αποτελούσε τον πυρήνα ο οποίος όπως συνεχώς διευρυνόταν σχημάτιζε ευρύτερες ομάδες και οι ποικίλες συγγένειες αυτών των ολοένα μεγαλύτερων οικογενειακών ομάδων οδηγούσαν σε ευρύτερες συλλογικότητες και σε πολιτική συγκρότηση.
Όπως και όσο αυτό διευρυνόταν, μου είπε με νόημα γιατί το υπογράμμισα, τόσο διαφοροποιούνταν και τόσο δυσκόλευε η πολιτική (πλέον) συγκρότηση των ολοένα μεγαλύτερων ομάδων, φατριών και εθνών. Το μεγάλο πλέον και άπιαστο στοίχημα της συγκρότησης χαλάρωνε γιατί όσο απομακρυνόμαστε από τον πρώτο πυρήνα τόσο περισσότερο χαλαρώνει η οντολογία και τόσο περισσότερο οι δεσμοί είναι επιρρεπείς σε κλονισμούς και διάρρηξη. Αυτό συνάγεται επειδή όταν διερωτήθηκα για τους λόγους, μου απάντησε, ακριβώς, ότι όσο διευρύνονται οι ομάδες τόσο περισσότερο οι υπαρξιακοί δεσμοί και οι οντολογικές προϋποθέσεις διαφοροποιούνται γιατί πάνω στα ευρύτερα οικογενειακά θεμέλια υπάρχουν πολλές οικογένειες και από άποψη συγγένειας και συνάφειας απομακρυσμένες.
Οικογένεια!! Λοιπόν. Συμφωνώ και προσαυξάνω αυτές τις σχοινοβατούσες «λεπτολόγες» αλλά και με τα κριτήρια που είναι γνωστός ο Κονδύλης πολύ προωθημένες θέσεις και είμαι βαθιά ευγνώμων στον αείμνηστο κορυφαίο στοχαστή που με τίμησε συζητώντας μαζί μου αυτά τα ζητήματα. Είναι κάτι που θα ψάξω περισσότερο από πολιτικοστοχαστική άποψη συμπεριλαμβανομένης της χριστιανικής ανθρωποκεντρικής αντίληψης περί αγάπης όπως την νοούσαν στο παρελθόν, ιδιαίτερα με τις πολιτικές προεκτάσεις.
[Σημείωση Δεκ. 2025 βλ. ανάρτηση μετά από επίσκεψη στο Άγιο Όρος: https://wp.me/p3OqMa-3vZ]
Η Οικογένεια παραμένει το έσχατο, θέσφατο και ύστατο. Εκεί υπάρχουν εγγενείς οντολογικοί δεσμοί και οι προϋποθέσεις να είναι ένας ενιαίος συλλογικός οργανισμός γεμάτος αρμονία, αλληλεγγύη, αγάπη και στήριξη αλλήλων. Διαθέτει εγγενή και όχι επίπλαστη και γι’ αυτό αδύναμη οντολογία. Γι’ αυτό δημιουργεί εγγενείς δεσμούς των οποίων η χαλάρωση ή σύσφιγξη είναι τόσο ζήτημα συνειδητοποίησης των Υπαρξιακών μεγεθών όσο και του συμφέροντος με την ευρύτερη και βαθύτερη έννοια του όρου όπου ο έρωτας, η αγάπη, το πνευματικό συμφέρον και το υλικό συμφέρον βρίσκονται σε μια διαρκή σύμμειξη και μέθεξη υπό «καθεστώς» προγραμματικών προϋποθέσεων οι οποίες ευνοούν την συγκρότηση, την συγκράτηση, την ελευθερία, την ευημερία, την ευδαιμονία και την ασφάλεια.
Όσο απομακρύνεσαι από την οικογένεια τόσο περισσότερο η (πολιτική πλέον) συγκρότηση και συγκράτηση γίνεται δύσκολη και ένα μεγάλο άπιαστο στοίχημα. Εξ ου και τα προβλήματα πολλών κρατών Εννοώ το κράτος. Φανταστείτε την παράκρουση κάθε διεθνιστή ή κοσμοπολίτη που θέλει τον πλανήτη ενωμένο με όρους φαντασιόπληκτους, εάν όχι και αστείους. Πόσοι πέθαναν για αυτούς, όμως; Ερωτώ και απορώ!
————————————————-
Η Κόκκινη γραμμή της συμφοράς των οικογενειών και των κρατών
22.11.2008. Η κόκκινη γραμμή της συμφοράς των οικογενειών και των κρατών
Οι συνομιλίες μου με τον Παναγιώτη Κονδύλη θα οδηγήσουν, ελπίζω, σε μια συγγραφή γνωσιολογικού χαρακτήρα η οποία θα προσπαθήσει να εμβαθύνει πτυχές της επιβλητικής στοχαστικής παρουσίας του ελληνογερμανού επιστήμονα. «Ελληνογερμανός» γιατί ενώ γεννήθηκε στην Ελλάδα με την οποία διατηρούσε ακατάλυτους δεσμούς και ευαισθησία που δεν κρυβόταν, παραμένει γεγονός ότι η στοχαστική του συγκρότηση επιτεύχθηκε στην Γερμανία. Τα πλείστα εάν όχι τα έργα του είναι, βασικά, μεταφράσεις (από τον ίδιο) από την γερμανική γλώσσα. Κατά καιρούς ενώ ανατρέχω στις σημειώσεις των συναντήσεών μας γράφω διάφορα μικρά κείμενα που θα οδηγηθούν και ολοκληρωθούν σε μια εκτενέστερη και πιο επεξεργασμένη μορφή.
Πέρυσι, είχα κάνει μια ανάρτηση για την «συγκρότηση και συγκράτηση» εστιάζοντας την προσοχή στον ρόλο της οικογένειας. «Τι συγκρατεί τις ομάδες, τα κράτη, τις οικογένειες». Αυτό αποτελεί πλέον πάγιο χαρακτηριστικό των στοχαστικών μου αναζητήσεων με την ευρύτερη και βαθύτερη έννοια των όρων «πολιτική σκέψη» και «πολιτικός στοχασμός».
Ποιοι δεσμοί είναι ισχυροί, ποιοι χαλαροί και ποιοι παρακμάζοντες; Πέραν του ότι ιεραρχικά αρχίζοντας από τις οικογένειες και κινούμενοι προς τα κράτη οι κύριοι και ισχυρότεροι δεσμοί είναι οι υπαρξιακές-οντολογικές σχέσεις όπως «γεννιούνται», όπως συγκροτούνται και όπως αναπτύσσονται, πάντα αιωρείται το ερώτημα τι είναι τα αίτια που οδηγούν σε φθορά, σε αποδυνάμωση και σε διάλυση των συνεκτικών δεσμών. Δύο κύρια αίτια.
Πρώτον, οι κακουχίες της επιβίωσης, η απώλεια ευημερίας, η ανασφάλεια και οι συνεπακόλουθες συγκεχυμένες και άναρχες αυτοκαταστροφικές στάσεις του τύπου «ο σωθών σωθείτω», είναι συχνά φαινόμενα πλην ποτέ δεν οδηγούν σε κάποια «σωτηρία». Το μόνο σίγουρο είναι ζημιές. Γιατί η υπόσταση των όντων σχετίζεται με την ισχύ τους την οποία μια εμφύλια διένεξη πάντα αποδυναμώνει ή και εκμηδενίζει. “A house divided against itself cannot stand” φέρετε να είπε ο Αβραάμ Λίνκολν. Πάντα σημαίνει κατήφορο αυτό-μηδενισμού και αυτό-εξόντωσης των ομάδων και των ατόμων.
Δεύτερον, στην φάση της παρακμής και του κατήφορου εντείνονται οι ανεξέλεγκτες ευμετάβλητες και αστάθμητες ανθρώπινες στάσεις και συμπεριφορές που εξαντικειμενικεύουν και εκλογικεύουν την αυτοκαταστροφή. Ο αυτό-εξοντωνόμενος, όπως θα υποστηρίξουμε στην συνέχεια, αυτό-εκλογικεύει την επερχόμενη εκμηδένισή του ως άτομο και ως ομάδα γιατί αποτελεί ανακουφιστική επιθανάτια ανάγκη απόρροια επίκτητων ψυχοπνευματικών στρεβλώσεων που προκαλούν ατυχίες και κίνδυνοι επιβίωσης μπροστά στους οποίους το άτομο εάν είναι ψυχικά και πνευματικά αδύναμο ή έτσι καταντήσει για τον ένα ή άλλο λόγο νοιώθει αδύναμο και ανήμπορο επιδεινώνονται ο αυτιστικές και αυτοκαταστροφικές τάσεις, στάσεις και αποφάσεις.
Η αναζήτηση των αιτίων ενέχει, νομίζω, μεγάλη φαντασία. Αυτό γιατί ο άνθρωπος δεν γεννιέται δυνατός και δεν διαθέτει πάντα ισχύ ή ενδέχεται να είχε και να την έχασε λόγω εξωγενών παραγόντων που δεν μπορεί να ελέγξει ή που δεν φρόντισε να ελέγξει. Ο Αντώνιος και η Κλεοπάτρα, για παράδειγμα, έκτιζαν ένα ωραίο βασίλειο πολύ δεμένο αλλά δεν φρόντισαν να ελέγξουν το εξωτερικό περιβάλλον και τις εξωγενείς επιθέσεις. Έτσι όταν η επιβίωσή τους κρίθηκε «χάσανε την Αλεξάνδρειά τους», όπως ο μεγαλοφυής Καβάφης εξήγησε με μερικούς «ποιητικούς» στοίχους. Μπορεί να οι εσωτερικοί οντολογικοί δεσμοί να ήταν πολύ δυνατοί –τόσο δυνατοί που η εξωτερική συμφορά τους οδήγησε στην αυτοκτονία– αλλά θα μπορούσαν είτε να προλάβουν τον «έλεγχο της κατανομής ισχύος» με συμμαχίες και εσωτερική ενίσχυση ή σε συγκρότηση διαφορετικών σεναρίων επιβίωσής τους. Οι εξωγενείς κίνδυνοι, λοιπόν, που προκαλούν απώλεια ισχύος και θέτουν την επιβίωση σε κίνδυνο, απαιτείται να είναι καλά συνειδητοποιημένοι είτε για να εναλλακτικές επιλογές είτε για πρόληψη. Η διάγνωση των αιτίων είναι πάντα αναγκαία για πρόληψη, αυτοσυντήρηση, επιβίωση. Όταν τα αίτια δεν είναι γνωστά, είναι σχεδόν βεβαία η αυτοκαταστροφική και αυτιστική αυτό-εκμηδένιση. Και μπορεί οι Αντώνιος και η Κλεοπάτρα έτσι να κατέληξαν, υπάρχουν όπως και άλλα σενάρια πιο συνήθη, όπως για παράδειγμα αυτισμός και εγωπάθεια που οδηγεί σε ευτέλεια, συρρίκνωση και αργό θάνατο.
Τα πιο πάνω μας φέρνουν πάλι στην περυσινή συζήτηση για τις βαθμίδες οντολογικής θεμελίωσης σε ποικίλες εκδοχές της ανθρώπινης κατάστασης στο ατομικό και συλλογικό επίπεδο και στην ιεραρχία οικογένεια, κράτος, άλλες ομάδες ή συμμαχίες. Αναζητούνται ερμηνείες υποστασιοποίησης ως συνάρτηση των οντολογικών θεμελίων και των συναρτημένων εποικοδομημάτων ως ιδιοτήτων σταθερότητας, συνέχειας και ασφάλειας σε ένα προγραμματικά ανταγωνιστικό κόσμο. Διαφορετικός βέβαια ο ανταγωνισμός εντός των κρατών και μεταξύ των κρατών ενώ ενδό-οικογενειακά ιδεατά ο ανταγωνισμός εκλείπει και πρυτανεύει η σφικτά και οντολογικά θεμελιωμένη ανιδιοτέλεια, αυτοθυσία, αυταπάρνηση και αλληλεγγύη.
Εδώ, όπως γίνεται αντιληπτό, σήμερα σκέφτομαι φωνακτά για την σχέση οντολογικών δεσμών και ευημερίας, ισχύος και ασφάλειας μιας ομάδας, την οποία για να μπορέσουμε να διαχειριστούμε καλύτερα, παίρνουμε ως ομάδα αναφοράς την «οικογενειακή οντότητα».
Εάν λοιπόν εστιάσουμε την προσοχή στην «οικογενειακή οντότητα» –τα πλείστα που θα αναφέρουμε αφορούν εντονότερα πιο χαλαρές ομάδες–, απαιτείται να πούμε ότι όλες οι οντότητες διακρίνονται σε συνεκτικές/ισχυρές και σε αποδυναμωμένες και παρακμασμένες οντότητες. Η αναζήτηση των αιτίων εδώ απαιτεί να εστιάσουμε την προσοχή σε μια οποιαδήποτε ισχυρή οντότητα που παρακμάζει και η «οικογενειακή οντότητα» αυτό συμβολίζεται διαχρονικά από αμνημονεύτων χρόνων.
Εάν σταθούμε στην αξιωματική ανάλυση του Κονδύλη κάθε οντότητα από την στιγμή της γένεσής της πρώτα ενστικτωδώς και στην συνέχεια ενόσω μεγαλώνει αποκτώντας συνείδηση του εαυτού της τόσο ενστικτωδώς όσο και ενσυνείδητα ή υποσυνείδητα πασχίζει για την επιβίωσή της. Η επιβίωση μπορεί να αφορά την υλική-βιολογική επιβίωση, την πνευματική επιβίωση ή αμφότερα. Όταν είναι αμφότερα, δηλαδή όταν πνεύμα και αισθητά συμπλέκονται, διακρίνεται σε συνειδητοποιημένες στάσεις και σε ασυνείδητες στάσεις ή αντιφατικές στάσεις επιρρεπείς σε απώλεια ελέγχου και ασυγκράτητη απώλεια ισχύος ή και θάνατο.
Το εάν είναι αμφότερα είναι ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα στην «πολιτική θεωρία». Συναρτάται με το κατά πόσο κανείς υιοθετεί μια συνεπή υλιστική ερμηνεία της ύπαρξης/οντότητας ή το αντίστροφο. Συνεπής υλιστής είναι για παράδειγμα ο Μαρκήσιος de Sade ο οποίος απέρριπτε το πνεύμα. Γι’ αυτόν η ψυχή ήταν «σαλέματα της ύλης» και απόλαυση ηδονή που απορρέει μέσα από ωμή ισχύ, επιβολή και κυριαρχία στερημένη κάθε νομιμοποίησης παρά μόνο μιας άπληστης επιδίωξης ηδονής (ακόμη και φονεύοντας ή βιάζοντας).
Στον αντίποδα είναι τα αυτοθυσιαστικά μεταφυσικά δόγματα, συνήθως θεοκεντρικών παραδοχών. Η ιστορική εμπειρία διδάσκει πως δεν στερούνται ατελειών ή πως οδηγούν συχνά στις ίδιες στάσεις και ενέργειες. Το πνεύμα, εξάλλου, κατά τον Κονδύλη, είναι μιας εξόχως ενισχυτική εισροή ισχύος. Εξαρτάται όμως για ποια ισχύ μιλάμε; Ισχύ για ηδονή τύπου de Sade, ισχύ για επιβίωση απόλαυση της ετερότητας με ασφάλεια, ισχύ για πιθανές μελλοντικές ανάγκες λόγω αλλαγών στην κατανομή ισχύος που προκαλεί κινδύνους; Κτλ. Που μας οδηγούν αυτοί οι συλλογισμοί όσον αφορά την «οικογενειακή οντότητα»; (αφήνοντας ανοικτά τα συναφή ζητήματα όταν ανάγονται σε άλλες οντότητες προγραμματικά χαμηλότερης οντολογικής βαθμίδας).
Χωρίς να το εξαντλούμε τα ζητήματα για τα οποία εδώ προχωρούμε σε μερικούς αρχικούς προβληματισμούς, εάν σταθούμε για λίγο ακόμη στην θέση και στον ρόλο του «πνεύματος», μπορούμε κάλλιστα να πούμε ότι το «σύνηθες» και ανεξαρτήτως διακηρυγμένων παραδοχών του καθενός, η οντότητα είναι τόσο ύλη όσο και ψυχή/πνεύμα. Αυτό τουλάχιστον δέχονταν οι άνθρωποι από καταβολής κόσμου. Αυτό το γεγονός ιστορικά συνδέεται με την κρατική συγκρότηση. Η ύπαρξη του πνεύματος είτε το θέλουμε είτε όχι θεωρείται από πολλούς ότι αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση κρατικής συγκρότησης. Αυτός εξάλλου ήταν και ο λόγος για τον οποίο και διώχθηκαν οι υλιστές φιλόσοφοι: Δεν θα καθίστατο εφικτή η δημιουργία, η νομιμοποίηση, η ηθική επικύρωση και η εδραίωση του Αστικού κράτους εάν κυριαρχούσαν αμιγείς υλιστικές παραδοχές (Κονδύλης, «Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός», τόμος ΙΙ).
Έτσι κατά την διάρκεια της «νεοτερικότητας» είχαμε μια δυαρχία, δηλαδή υλιστική δημόσια σφαίρα (δήθεν, γιατί ποτέ δεν υπήρξε μια αμιγής υλιστική δημόσια σφαίρα όσον αφορά τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τους) και τους πολίτες που εξ αντικειμένου ήταν σύνθετες υλικές/πνευματικές οντότητες. Κάτι αντίστοιχο είχαμε και στην Σοβιετική Ένωση η οποία παρά τον κρατικά πιο εδραία υλιστικό χαρακτήρα της το πνεύμα συμπεριλαμβανομένης της μεταφυσικής πίστης δεν διώχθηκαν με ιδιαίτερη σφοδρότητα. Πρακτικά μιλώντας, δεν αγγίχθηκαν παρά μόνο η αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος «αναβλήθηκε».
Πότε λοιπόν μια οντότητα αποδυναμώνεται ή και εκμηδενίζεται; Γενικά μιλώντας, αυτό συμβαίνει όταν αυτό-εκλογικεύσει αρνητικά όσα κριτήρια και παράγοντες την ενισχύουν και την υποστασιοποιούν. Μιλάμε για την έναρξη του κατήφορου. Δεν αφορά το «κλασικό παράδειγμα» του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας που μάλλον για αμέλεια αφορούσε τους εξωγενείς κινδύνους με αποτέλεσμα όχι κάποια εσωτερική διαίρεση αλλά μια ξαφνική αποχώρηση από τα εγκόσμια. Επέλεξαν να μην μπουν λοιπόν σε εμφύλια διένεξη και σταδιακή αποδυνάμωση των δεσμών αλλά να μεταβούν σε άλλους κόσμους. Δεν άρχισαν μια εμφύλια διαδικασία διενέξεων και αποδυναμώσεων. Με τον ένα ή άλλο τρόπο οι οντολογικοί δεσμοί δεν κυριάρχησαν.
Ανεξαρτήτως και πέραν αυτής «κλασικής εξαίρεσης», για τις συλλογικότητες η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι ο αναίτιος εμφύλιος και τα αίτια είναι πολλά. Η επιζήμια ή και θανατηφόρα επίδραση αυτών των αιτίων δεν είναι μοιραία. Φτάνει τα μέλη να τα γνωρίζουν και να προσκολλώνται αταλάντευτα στον έσχατο χαρακτήρα των οντολογικών δεσμών και της σημασίας τους για την ισχύ, την ευημερία, την ασφάλεια και την επιβίωση. Εάν όμως δεν ισχύει αυτό ισχυριζόμαστε εδώ ότι ο πόλεμος, επειδή ακριβώς απαιτείται να διαλύσει τις όποιες οντολογικές αλληλοεξαρτήσεις είναι και ο πιο αιμοβόρος και ο πιο θηριώδης πόλεμος. Τόσο για τα κράτη όσο και για τις οικογένειες, ιδιαίτερα όμως για τις τελευταίες.
Εάν σταθούμε στις οικογένειες, οι οντολογικοί δεσμοί, άμεσοι ή έμμεσοι –άμεσοι είναι η σχέση παιδιού με τους γονείς, έμμεση είναι η σχέση συζύγων μέσω του παιδιού αλλά και άλλα δημιουργήματά τους που συναρτώνται με υπαρξιακούς παράγοντες και που είναι επίκτητοι– είναι προγραμματικά, αναπόφευκτα και υπαρξιακά πολύ ισχυροί και κατά συνέπεια είναι και πολύ πιο ισχυροί οι κραδασμοί και οι συνέπειες μιας εν γένει κατεδάφισης και διάλυσης. Είναι σύνηθες τα ζευγάρια που χωρίζουν να εισέρχονται σε διαπάλη εξαιρετικής βιαιότητας. Αυτός είναι βασικά ο λόγος και τα αίτια εντοπίζονται στο έλλειμμα συνειδητοποίησης και γνώσης αυτής της αλήθειας.
Να δούμε όμως τα αίτια και πως εξελίσσονται. Κατ’ αρχάς, η διάρρηξη των οντολογικών δεσμών παρά το ότι δεν είναι φυσιολογική όπως ήδη υπαινιχθήκαμε δεν είναι ασυνήθης, ιδιαίτερα στον μεταμοντέρνο κόσμο όπου συμβάσεις, παραδοχές και αρχές της πατροπαράδοτης ιστορικής φάσης αποδυναμώνονται, μάλιστα σκοπίμως για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες της μαζικοπαραγωγής και της μαζικοκατανάλωσης (Κονδύλης, «Η παρακμή του Αστικού Πολιτισμού»). Στην τελευταία ακριβώς φάση και επί χιλιετίες η οικογένεια ήταν ο πυρήνας των πάντων εξ ου και το ισχυρό εκλογικευτικό και εξαντικειμενικευτικό σύστημα αρχών και παραδοχών που ενίσχυε μια στο παρελθόν εδραία φυσιολογική τάση-στάση οι οντολογικά συνδεδεμένοι να διαφυλάττουν τους δεσμούς τους ή και να επιδεικνύουν αυτοθυσία και αλληλεγγύη στο όνομά τους και για χάρη τους.
Το ένστικτο επιβίωσης-αυτοσυντήρησης στην σύνθετη πνευματική και υλική του μορφή, εξάλλου, ήταν μια πανίσχυρη τόσο γενεσιουργή/σμιλευτική αιτία των δεσμών όσο και των αγώνων διατήρησής τους και επίδειξης αλληλεγγύης. «Η ισχύς εν τη ενώσει» πρέπει να θεωρηθεί ως θέσφατο κάθε βιώσιμης συλλογικής οντότητας και στις οικογένειες είναι απαραίτητα έσχατη λογική. Σε αντίθετη περίπτωση καταμαρτυρείται αποδυνάμωση, αποσύνθεση και κατήφορος προς χαμηλότερες οντολογικές βαθμίδες (των ατόμων που συνθέτουν μια οικογενειακή μονάδα και της οικογενειακής ομάδας ως σύνολο).
Ας δούμε όμως τα αίτια, πότε και πως μια οικογενειακή οντότητα αποδυναμώνεται, παρακμάζει και διαλύεται. Τα ίδια αίτια ισχύουν πολλαπλάσια για άλλες ομάδες με λιγότερο ισχυρούς οντολογικούς δεσμούς. Τα αίτια μπορούν να είναι πολλών ειδών. Αναφέρουμε μερικά.
Πρώτον, αποκλείεται μια υλιστική νοηματοδότηση της ζωής να ενώνει πολύ δυνατά ανθρώπους (και ένα είναι σίγουρο ότι ροκανίζει και αποδυναμώνει ακόμη και τους προγραμματικούς υπαρξιακούς δεσμούς). Η υλιστική νοηματοδότηση αναπόφευκτα συμβολίζει αλλά και σημαίνει εν δυνάμει ουσιαστικά χαμηλή/αποδυναμωμένη θεμελίωση μιας οντότητας. Όταν ο «ηδονισμός» τεθεί σε κίνδυνο η υλιστική επιβίωση καθιστά «ανορθολογική» την συμπεριφορά με τον περιβάλλοντα χώρο με την έννοια ότι παραβλέπει ή εχθρεύεται τους βαθύτερους ψυχοπνευματικούς οντολογικούς δεσμούς. Η «ανορθολογικότητα» αυτή δεν σημαίνει απουσία αξιώσεων κυριαρχίας. Η ροπή και ο αγώνας προς επιβίωση απαιτεί ωμή δύναμη και κυριαρχία και η οντότητα θα επιβιώνει ενόσω θα διαθέτει υλική ισχύ. Αυτό, όμως, θα δούμε πιο κάτω, είναι μάταιο και καταληκτικά αποδυναμωτικό ή και αυτοκτονικό.
Δεύτερον, επειδή εστιάσαμε την προσοχή στην «οικογενειακή οντότητα», διακρίνουμε την επιβίωση ενός ατόμου-οντότητα της οικογένειας από την οικογένεια-οντότητα. Το υλιστικό άτομο-οντότητα (ή το άτομο οντότητα που ναι μεν διαθέτει πνευματική υπόσταση πλην νοιώθει ενστικτωδώς και ανεξέλεγκτα ότι η ατομική επιβίωσή του κινδυνεύει με αποτέλεσμα να κυριαρχείται από φόβο και ανεξέλεγκτα ψυχόρμητα) λογικά και ανεμενόμενα θα πρέπει να γίνει πολύ επιθετικό. Η επιθετικότητα αυτή, υποστηρίζουμε εδώ, ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΚΗ. Γιατί;
α) Επειδή η κυριαρχία της υλιστικής ορμής επιβίωσης δεν θέτει την οικογένεια ως έσχατη λογική της ατομικής ύπαρξης (μια οντότητα που απαιτεί περισσότερους δεσμούς από τους υλικούς) και κατά συνέπεια οδηγεί σε απώλεια ερεισμάτων (δεν ισχύει το «η ισχύς εν τη ενώσει» αλλά το «σωθών σωθείτω»).
β) Επειδή η αυτιστική προσπάθεια ατομικής επιβίωσης μέσω κυριαρχίας δεν διαθέτει καθαρή θέαση των συσχετισμών παρά μόνο κυριαρχείται από υπαρξιακούς φόβους, ανασφάλειες και αβεβαιότητες, στρέφεται αυτοκτονικά κατά όλων, ακόμη και εκείνων των πολύ οντολογικά κοντινών του οι οποίοι μέχρι πρόσφατα αποτελούσαν έρεισμα. Ο αυτισμός και οι συνεπακόλουθες ψυχικές αστάθειες συν ανεξέλεγκτη διατάραξη των ψυχορμήτων τον εμποδίζει να το δει. Μοιάζει με τον λουόμενο που πνίγεται και ο οποίος αντί να συνεργαστεί με τον ναυαγοσώστη ανορθολογικά τον πνίγει. Στρέφεται χωρίς πολλές αιτιολογήσεις κατά της οικογένειας και βάλει με σφοδρότητα κατά των οντολογικών δεσμών που δημιουργούν υποχρεώσεις αλληλεγγύης. Τους αμφισβητεί και εκλογικεύει αυτοκτονικά τους λόγους κατάλυσής τους οδηγώντας σε βάθεμα των εμφύλιων τάσεων.
γ) Επειδή οι ανάγκες της ατομικής επιβίωσης όπως είναι ανεξέλεγκτα μπερδεμένες με φόβους, ανθρώπινες αδυναμίες και ανορθολογικά ψυχόρμητα, δεν διαθέτουν πλέον την σταθεροποιητική οικογενειακή βάση. Η ορμή ατομικής αυτοσυντήρησης κυριαρχεί μαζί και η επιθετική επιδίωξη κυριαρχίας που θα επιτρέψει στην οντότητα –ή απλά έτσι νομίζει μια πλέον ανορθολογική ύπαρξη χωρίς οικογενειακή πίστη– να επιβιώσει υλικά χωρίς τους άλλους που τώρα είναι εχθροί πιο μεγάλοι από κάθε άλλο. Εδώ, βέβαια, μια ειδοποιός διαφορά: Ανάλογα με τις πολιτισμική υπόσταση των χωρών και των περιοχών τους υπάρχουν, αναμφίβολα, παραδόσεις μεγαλύτερων ή μικρότερων δεσμών μεταξύ των μελών μιας «οικογενειακής οντότητας». Θα μπορούσαμε να πούμε πως τα πράγματα ποτέ δεν είναι τα ίδια και ότι υπάρχει ένα εκκρεμές πάνω στο οποίο στον ένα πόλο βρίσκεται η πολύ σφικτή «οικογενειακή οντότητα» (σε μερικά κράτη μπορεί να είναι και είδος «μαφίας» αλλά αυτό δεν μπορεί να γενικευτεί γιατί κλασικά και παραδοσιακά δεν αποτελεί προϋπόθεση σφικτών οικογενειακών οντοτήτων) και στον άλλο πόλο ανυπόστατες οικογένειες στερούμενες παραδόσεων δεσμών και αλληλεγγύης. Για το τελευταίο σίγουρα, η μεταμοντέρνα ανθρωπολογία που περιγράφει ο Κονδύλης στο «Παρακμή του Αστικού Πολιτισμού» είναι χαρακτηριστική. Μολαταύτα, και πάλι, πάνω στο εκκρεμές υπάρχουν πολλές στάσεις και αποχρώσεις ενώ σε κάθε οικογένεια από αμνημονεύτων χρόνων η καλλιέργεια των προγραμματικών δεσμών είναι ένα διαρκές άθλημα καλλιέργειας και αγωγής των μελών.
Μια ακόμη ειδοποιός διαφορά σχετίζεται με τον «αστάθμητο, ευμετάβλητο και απρόβλεπτο άνθρωπο». Με την εξής έννοια: Ενώ δεν μπορεί να υπάρξει αμφιβολία ότι η οικογενειακή οντότητα και οι δεσμοί της είναι το πλέον σταθερό σημείο των ανθρώπων, τα μέλη των οικογενειών συχνά το παρακάμπτουν. Αυτό μπορούμε να το πούμε και διαφορετικά. Ενώ οι εξωγενείς ελκυστές είναι διαρκείς (πχ αποσταθεροποιητικές εξωσυζυγικές σχέσεις) οι πλείστοι άνθρωποι ή τέλος πάντων λογικά πολλοί τους αποποιούνται για χάρη της τιμιότητας, των ερεισμάτων και της ασφάλειας που επιτάσσει η διαφύλαξη των μοναδικών και ανεπανάληπτων οντολογικών δεσμών. Συχνά εν τούτοις οι αποσταθεροποιητικοί ελκυστές υπερισχύουν (και δεν είναι μόνο «ερωτικοί» (με την ανορθολογική έννοια του όρου ανορθολογισμός, δηλαδή τις αποφάσεις πάνω στην πλάστιγγα κόστους οφέλους εναλλακτικών στάσεων και αποφάσεων) αλλά και κάθε άλλου είδους συμπεριλαμβανομένης της αποποίησης ευθυνών και της φυγοπονίας αδύναμων ανθρώπων ή ανθρώπων οι οποίοι παρά το ότι στερούνται οικογενειακών παραδόσεων μπλέχθηκαν με «παραδοσιακού τύπου» οικογένειες – κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με τα κράτη και τους κάθε είδους «προδότες/εφιάλτες» ή εφάμιλλα λιγόψυχους και κοντόφθαλμους πολίτες που στερούνται πίστης και νομιμοφροσύνης στην οντολογική ομάδα στην οποία ανήκουν).
Για να ολοκληρώσουμε όμως με την περίπτωση της «οικογενειακές οντότητες» ενώ ελκυστές πάντα υπάρχουν μιας υγιής στάση επιβίωσης απαιτείται να λειτουργεί ορθολογιστικά πάνω στους δίσκους του κόστους και του οφέλους. Από την μια οι ελκυστές και οι απολαύσεις που αυτό προσφέρει (ή νομίζει κάποιος ότι προσφέρει) και από την άλλη οι οντολογικοί δεσμοί, οι υπαρξιακές ορμές, κτλ. Συμβιβασμοί σίγουρα γίνονται και δεν σταθμίζονται εύκολα. «Ηδονές» κάθε είδους, αδυναμίες, ψυχόρμητα, «οι δικοί μας άνθρωποι» ενάντια στην ηδονή, το συμφέρον των παιδιών ενάντια στην ηδονή, το υγιές ένστικτο ευημερίας και ασφάλειας ή αντίστροφα, κτλ, όλα και ανά πάσα στιγμή στροβιλίζονται. Τι τελικά όμως υπερισχύει; Αυτό είναι το τελικό μέτρο εκτίμησης αλλά και το αποτέλεσμα. Προσδιορίζει και τους λιγότερο ή περισσότερο «επιτυχημένους» στην επίγεια ζωή και οι στάσεις, εν τέλει, εξαρτώνται και συναρτώνται με φιλοσοφικές στάσεις παρακμής ή ανθρωπίνου βάθους και ενάρετων στάσεων.
Παρενθετικά λέμε εδώ ότι δεν διαφωνούμε με τον Κονδύλη ότι αυτά όλα είναι αξιώσεις ισχύος (εδώ οικογένειας και κράτους). Το ζήτημα που τίθεται για τις οικογένειες και τα κράτη, όμως, είναι άλλο: Σε ένα ανταγωνιστικό κόσμο η συνοχή και οι δεσμοί είναι αναγκαίοι για την οργάνωση των ανθρώπων και όταν αυτό δεν ισχύει οπισθοδρομούμε στην προ-πολιτική εποχή (όπου και πάλι, εκεί, βέβαια, ενστικτωδώς οι οντολογικές σχέσεις της οικογένειας μετρούσαν).
Το ζήτημα στις σχέσεις των ανθρώπων δεν είναι εάν υπάρχουν ή όχι αξιώσεις ισχύος. Αξιώσεις ισχύος υπάρχουν και θα υπάρχουν πάντα όσο υπάρχουν άνθρωποι. Το ζήτημα είναι πως αυτές είναι ενταγμένες σε ένα νομιμοποιητικό πλαίσιο που κατατείνει να εξυπηρετεί τις οντότητες. Την ελευθερία τους, την ασφάλειά τους και την επιβίωσή τους. Το ότι συγκρούονται τα κράτη, για παράδειγμα, οφείλεται σε αίτια πολέμου πολύ γνωστά και όχι, όπως πολλοί αφελείς νομίζουν, σε ιδιοτροπίες ή παραξενιές των ανθρώπων.
Τρίτον, ο αγώνας επιβίωσης είναι τυπολογικά δεδομένος για όλες τις οντότητες εξ ου και πέραν ενός σημείου που η οικογένεια δεν αποτελεί πλέον μετριαστική αναφορά και πλαίσιο ατομικής ολοκλήρωσης μέσα σε μια (οικογενειακή) ομάδα, η απώλεια ελέγχου είναι ολοφάνερη. Την παρατηρούμε συχνά (αναφέρουμε και πάλι ως χαρακτηριστικό παράδειγμα όταν αναίτια διαλύεται ένα ζευγάρι). Όπως είπαμε, εάν αυτό δεν εμπίπτει στην κατηγορία παρακμασμένων και αδύναμων οντοτήτων το πιο συχνό φαινόμενο είναι οι δυστυχίες και οι ατυχίες της ζωής που προκαλούν μιζέρια, κακουχίες και σπασμωδικές στάσεις οφειλόμενες σε αδυναμίες χαρακτήρα και κράσης. Διαφορετικά αντιμετωπίζει μια δύσκολη κατάσταση μια χαλκένδερη οντότητα και διαφορετικά μιας αδύναμη και παρακμασμένη και γι’ αυτό αποδυναμωμένη.
Οι εχθρικές στάσεις και ενέργειες διέπονται, και στην περίπτωση της οικογένειας, από μια τυπολογία εχθρών-φίλων που διολισθαίνει στην κατάλυση των δεσμών και στην εμφύλια σύγκρουση, η οποία, επαναλαμβάνουμε, απαιτεί περισσότερη σφοδρότητα και μεγαλύτερη εχθρική αντίληψη των πραγμάτων. Ο τρόπος δεν μπορεί παρά να είναι ο ίδιος με κάθε άλλη ατομική ή συλλογική περίπτωση αγώνα επιβίωσης πλην πνευματικά στερημένου.
Τέταρτον, «πνευματικά στερημένου» σημαίνει ότι ο αγωνιζόμενος για την υλιστική επιβίωσή του («ατομικό σωθών σωθείτω») θα πρέπει να πλήξει τους δεσμούς που περιορίζουν την δράση του για επιβίωση (και που έτσι νομίζει ότι θα «σωθεί»). Οι συνήθεις στάσεις, συμπεριφορές και εμφύλιες ενέργειες είναι όπως κάθε άλλη: Απόκτηση ισχύος εις βάρος των άλλων (μελών της οικογένειας) για να κατακτήσει ασφαλή θέση και κυριαρχία κινήσεων, αύξηση της ισχύος για να υπάρχει ασφάλεια επιβίωσης σε κάθε περίπτωση, εξαντικειμενίκευση και ανάδειξη όλων των διαφορών ως μεγάλων προβλημάτων και η εκλογίκευση των πάντων με αρνητικό τρόπο.
Πέμπτο, αυτή είναι μια συνήθης προσέγγιση σε κάθε διαίρεση εχθρών φίλων ή και εναλλαγής φίλων και εχθρών: Θετική εξαντικειμενίκευση και εκλογίκευση αυτού που ο αγωνιζόμενος θεωρεί σωστό για την δική του επιβίωση και αρνητική εξαντικειμενίκευση και εκλογίκευση των απόψεων, στάσεων και διαφορών με τον εκάστοτε εχθρό που απειλεί την επιβίωση (ή που έτσι νομίζει το απειλούμενο άτομο).
Έκτο, εάν σταθούμε αποκλειστικά σε ένα οικογενειακό περιβάλλον το πλήγμα κατά των δεσμών και η διάλυσή τους είναι πάντα αυτοκαταστροφικό, ότι και να ισχύει και ότι και να συμβαίνει. Ας πάρουμε μια οικογένεια που κατάρρευσε οικονομικά, στερείται πόρων στοιχειώδους ασφαλούς και αξιοπρεπούς διαβίωσης, τα μέλη της είναι αγχωμένα, μπερδεμένα και ταυτόχρονα ανήμπορα να στηρίξουν την υπόστασή τους και τους εξωγενείς δρώντες να προκαλούν ζημιές, απόγνωση και απελπισία. Οι εκατέρωθεν εμφύλια βαλλόμενοι που αγωνίζονται για την ατομική επιβίωσή τους εν μέσω φόβου και ανασφάλειας, απαιτείται να καταστούν αυτιστικά αυτοκαταστροφικοί. Χάνουν τις σταθερές υπαρξιακές δομές που προσφέρει μια ευημερούσα οικογένεια και ενώ πουθενά αλλού δεν θα βρει τέτοια ασφάλεια ή τέτοιας ποιότητας ευημερία εν τούτοις θα πρέπει να εκλογικεύσει την επιβίωση με εμφύλιους όρους.
Θα πρέπει να ροκανίσει την συλλογική του ύπαρξη και αυτό απαιτεί να διαταραχθεί ψυχικά. Να εκλογικεύσει ανορθολογικά αυτό που νομίζει ότι θα τον βοηθήσει ή ανακουφίσει από το αδιέξοδο και να επιβιώσει κατανικώντας ή και εκτός ελέγχου κατεδαφίζοντας αυτό που είναι ο εαυτός του, δηλαδή τα παιδιά του, η/η σύζυγός και τα συμπαρομαρτούντα κτίσματα που μπορεί να είναι εν πολλοίς επίκτητα πλην εν πολλοίς οντολογικά σμιλευμένα και θεμελιωμένα (πχ ένα σπίτι, μια αποταμίευση ή μια επιχείρηση). Τουτέστιν, οι ανορθολογικές πολεμικές ανάγκες «απαιτούν» εκθεμελίωση του συλλογικού είτε με απέλπιδες και ανορθολογικές ενέργειες που θα τον «ατομοποιήσουν», διαχωρίσουν από το οικείο, ενώσουν επίπλαστα και συγκολλητικά με άλλα όντα με τα οποία οι οντολογικοί δεσμοί έτσι καταχρηστικά και σπασμωδικά δημιουργημένοι αποκλείεται να έχουν σφρίγος ενώ πάντα θα είναι «ένοχοι» και υποσυνείδητα καταχρηστικοί ή άσκοπα επιδιωχθέντες. Ακόμη και όταν ένα άτομο φτιάχνει νέους δεσμούς είναι υπό την σκιά της αποτυχίας των άλλων εάν όχι αναπόδραστα εις βάρος τους δεν μπορεί παρά να είναι εσαεί προβληματικοί. Στο υπόβαθρο θα υποβόσκει ο άδικα ή επιπόλαια χαμένος κόσμος και οι χαμένοι δεσμοί.
Έβδομο, η περιγραφή που μόλις έγινε είναι νομίζω τόσο φοβερή όσο και συχνά καταμαρτυρούμενη σε κάθε εμφύλια κατάσταση. Αυτό που πρέπει να υπογραμμιστεί είναι ο αυτοκτονικός αυτοκαταστροφικός αυτισμός. Οι βαθμίδες του είναι ποικίλες από άτομο σε άτομο αλλά και από στιγμή σε στιγμή, ιδιαίτερα όταν οι εμπλεκόμενοι μιας «οικογενειακής οντότητας» δεν έχουν δεξιότητες και ικανότητες συνειδητοποίησης του τι σημαίνει αυτοσυντήρηση-επιβίωση με όρους οντολογικών δεσμών ή ενάντια σε αυτούς η χωρίς αυτούς. Ένα τέτοιο έλλειμμα εν τη απουσία τόσο δεξιοτήτων όσο και συνειδητοποίησης –και ανάλογα με τις περιστάσεις επιβίωσης που απαιτεί η κάθε περίπτωση– οδηγεί σε καθοδικό σπιράλ που καθίσταται ολοένα και πιο ανεξέλεγκτο, που απαιτεί ολοένα μεγαλύτερη επιθετικότητα και που απαιτεί ολοένα και μεγαλύτερες και εντονότερες εμφύλιες εξαντικειμενικεύσεις και εκλογικεύσεις πολεμικού χαρακτήρα. Για να είμαστε ακριβείς, ισχύει το παντελώς ανορθολογικό «σωθών σωθείτο» ενώ όλοι μαζί οδηγούνται σε χαμηλότερες οντολογικές βαθμίδες, σε αποτυχία, σε αποδυνάμωση, σε εκμηδένιση ή και σε θάνατο ποικίλων εκδοχών και αποχρώσεων.
Τέλος, θα πρέπει να αναμένεται τα πάντα να εκλογικευτούν εχθρικά εξαντικειμενευμένα και εκλογικευμένα εχθρικά. Σε μια διαδρομή μιας οικογένειας, για παράδειγμα, θα πρέπει να σπάσουν οι οντολογικοί δεσμοί που επειδή όπως είπαμε πιο πάνω είναι οι ισχυρότεροι όλων των άλλων θα πρέπει να πληγούν εντονότερα και πυκνότερα. Τα «εμλεκλόμενα» πρόσωπα ή ομάδες, ιδιαίτερα τα ασθενή και αδύναμα ή διαταραγμένα λόγω μιας συγκυριακής εξωγενούς ατυχίας δεν έχουν έλεγχο ή επίγνωση.
Για παράδειγμα, λογικά και ορθολογιστικά θα «πρέπει» όλες οι καλές στιγμές, επιτυχίες, ευτυχίες και επιτεύγματα να εκλογικευτούν αρνητικά και να εμφανιστεί πως ποτέ δεν υπήρξαν και όλες οι κακές στιγμές, ατυχίες, δυστυχίες και αποτυχίες να εκλογικευτούν ως σημαντικοί λόγοι τερματισμού των οντολογικών δεσμών.
Μηδενικό «παιχνίδι» !!!!.
Δεν τίθεται ζήτημα λογικής, ορθολογισμού, επιχειρημάτων. Μιζέρια, δυστυχία, παρακμή, απουσία κάθε λογικής και ορθολογισμού, να μην πούμε απουσία κάθε πολιτισμού. Ο άνθρωπος κατατείνει σε θηριώδεις ορμές αυτοσυντήρησης κοροϊδεύοντας ακόμη και τον εαυτό του. Οι ωμές, στοιχειακές και ανεξέλεγκτες ορμές αυτοσυντήρησης που προκαλεί για παράδειγμα μια εξωγενείς κακουχία, μπορεί να βγάλει το άτομο από το ανθρώπινο πετσί του. Να εκλογικεύει ανέντιμα τα πάντα, να ψεύδεται, να παραβλέπει την αλήθεια και να μάχεται στοιχειακά, θηριωδώς και εμφύλια.
Όταν τα άτομα μιας οικογενειακής οντότητας (ή παρομοίως μιας άλλης παρόμοιας και με λιγότερους δεσμούς συλλογικής οντότητας) αρχίσουν να κατηφορίζουν εχθρικά, εμφύλια και ανταγωνιστικά, εκτός του ότι για τις πολεμικές ανάγκες του «αγώνα» θα πρέπει να πιστέψουν στην ορθότητα των εκλογικεύσεων, θα πρέπει ταυτόχρονα ανορθολογικά και αυτοκτονικά να δαιμονοποιήσουν οτιδήποτε αντιβαίνει σε αυτό τον αγώνα.
Οι άνθρωποι ως ευάλωτοι, τρωτοί, ευμετάβλητοι και ευπαθείς όταν εισέλθουν σε τέτοιες ατραπούς δεν είναι πλέον φυσιολογικοί ακόμη και εάν ήταν πριν από την συμφορά που τους βρήκε. Ακόμη και εάν φαινομενικά για τις ανάγκες του αγώνα «επιβίωσης» (βασικά τους «αγώνες» αυτιστικής αυτοκτονικής αυτοκαταστροφής) φαίνονται αγέρωχοι και δυνατοί παλαιστές κατά βάση είναι ανισόρροποι, ψυχικά μπερδεμένοι και ανορθολογικοί. Όχι επειδή αυτό απορρέει εκ γενετής αλλά επειδή κάθε ανθρώπινο όν είναι πάντα ευπαθές και επιρρεπές σε ανισορροπίες και εκτροχιασμούς κάθε είδους. Αυτό που το κρατάει είναι οι δεσμοί. Οντολογικοί δεσμοί εντός της οικογένειας. Επίσης οντολογικοί εντός του κράτους αλλά αυτό είναι πάντα ένα μεγάλο στοίχημα. Εντός της οικογένειας αντίθετα όπως είπαμε οι οντολογικοί δεσμοί είναι προγραμματικοί, υπαρξιακοί, αναπόδραστοι και εν πολλοίς αναπόφευκτοι. Το ζήτημα είναι εάν τους καλλιεργείς και εδράζεις πάνω τους την ή εάν αφήνεις επιπολαιότητες και ατυχίες να τους αποσταθεροποιήσουν. Η έσχατη κατάντια, όχι πάντως σπάνια, είναι όταν ένα άτομο λειτουργεί εμφύλια εντός της οικογένειας για ευτελείς λόγους ή για λόγους ελλειμματικής αντίληψης του τι διακυβεύεται.
Αυτά δεν σημαίνει ότι όλα μπαίνουν μέσα σε ένα καλούπι και ότι όλες οι περιπτώσεις είναι οι ίδιες αλλά ότι υπάρχουν κόκκινες γραμμές τις οποίες όταν κανείς δρασκελίζει με επιπολαιότητα, ελαφρότητα και βλακωδώς χωρίς να σκέφτεται τις βαθύτατες προεκτάσεις, είναι απλά φτηνό και μίζερο. Κανείς επίσης θα πρέπει να δει τις ατομικές περιπτώσεις παρακμής και εκμηδένισης στο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο το οποίο είναι ενταγμένες, ιδιαίτερα σε αναφορά με τις μεταμοντέρνες τάσεις οι οποίες εγγενώς και εξ ορισμού ένας από τους κύριους στόχους τους είναι η «οικογενειακή οντότητα».
ΈΝΑΣ ΑΥΤΟΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΣ «ΑΓΩΝΑΣ» ΜΙΑΣ ΕΞ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΕΓΓΕΝΩΣ ΕΜΦΥΛΙΑΣ ΚΑΤΑΛΥΣΗΣ ΤΗΣ ΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΜΟΝΟ ΣΥΜΦΟΡΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΦΕΡΕΙ. Όλα τα υπόλοιπα είναι φτηνές και μίζερες εκλογικεύσεις ή ασυναρτησίες ανυπόστατων ανθρώπων. Μην περιμένει κανείς, όμως, τουλάχιστον μετά από κάποιες κόκκινες γραμμές, να το κατανοούν όλοι, ιδιαίτερα οι λικνιζόμενοι, ψυχικά ασθενείς και εύκολα ολισθαίνοντες. Μετά την κόκκινη γραμμή σιγάζει η λογική και ο ορθολογισμός και κυριαρχεί η εκλογίκευση του «οικείου εχθρού». Μια δηλαδή γιγαντιαία αντίφαση στο εσωτερικό της ύπαρξης. Αυτιστική, αυτοκτονική και αυτό-καταστροφική.
Δεν είναι τυχαία η επί μακρόν συνεχώς διατυπωμένη θέση μας «ποτέ εμφύλιος» καθότι είναι πάντα και για εγγενείς λόγους αυτοκτονικός και αυτό-καταστροφικός.
ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΛΟΙΠΟΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ «ΔΕΣΜΟΙ» ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΝΗΤΙΚΑ Η ΘΕΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ. ΤΟΥΣ ΣΥΝΤΗΡΕΙΣ ΣΕ ΚΑΝΟΝΙΚΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ, ΤΟΥΣ ΘΡΕΦΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΕΙΣ. ΤΟΥΣ ΘΕΩΡΕΙΣ ΘΕΣΦΑΤΑ ΚΑΙ ΕΣΧΑΤΕΣ ΛΟΓΙΚΕΣ. ΣΕ ΔΥΣΚΟΛΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ ΠΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΝ ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ Η ΑΥΤΟΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΠΑΙΤΕΙ ΟΧΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟ ΑΛΛΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΩΝ ΑΙΤΙΩΝ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΥΤΟΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΟΝΤΟΤΗΤΑΣ. ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ Η ΕΑΝ ΜΙΛΑΜΕ ΓΙΑ ΚΡΑΤΗ ΤΟΥ ΕΘΝΟΚΡΑΤΟΥΣ.
Μεγάλες αλήθειες στην ζωή δεν υπάρχουν γιατί οι αλήθειες έρχονται και παρέρχονται, αλλάζουν και μετασχηματίζονται. Η οντολογία όμως είναι αξία σταθερή και αμάχητη. Είναι, βασικά, η μόνη πηγή αλήθειας.
«Υστερόγραφο» 25.11.2008
Μια οικογένεια ή ένα κράτος είναι ένα στοίχημα για συνοχή, κοινή κοσμοεικόνα, κοινή θέαση των υπολοίπων, κοινό στρατηγικό προσανατολισμό, κοινή επιχειρηματολογική βάση κατά εξωγενών εχθρικών αξιώσεων και κοινή τυπική λογική (αυτή θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε και «εγγενή κοινό υποκειμενισμό»). Ο κάθε κόσμος (οικογενειακός που είναι προγραμματικά «σφικτός» και συνεκτικός για υπαρξιακούς λόγους και κρατικός του οποίου η συνοχή αναζητείται και είναι ένα στοίχημα) θέτει τα συμφέροντά του και κυρίως την αυτοσυντήρηση-επιβίωση στην πιο υψηλή βαθμίδα των ιεαρχήσεων, των σκοπών και των στρατηγικών εκπλήρωσής τους.
Ιδεατά, ο κάθε κόσμος αυτού του είδους είναι αυτάρκης, αυτοδύναμος και διαθέτει επαρκή ισχύ για αυτοσυντήρηση και επιβίωση ή παλεύει για να έχει τέτοια ισχύ. Κάθε εσωτερικός ροκανισμός και αποδυνάμωση τον καταδικάζει σε φθορά, παρακμή και ίσως θάνατο. Και για μεν τα κράτη αυτό είναι κατανοητό γιατί ένα τόσο μεγάλο ζήτημα όπως η πολιτειακή οργάνωση είναι βάλλεται καθημερινά από την λογική της ετερότητας των συστατικών του μονάδων για δε τις οικογενειακές οντότητες είναι αδιανόητο.
Είναι αδιανόητο γιατί ενώ αυτές διαθέτουν εγγενή και γηγενή οντολογία για τα κράτη είναι πάντοτε ένα επισφαλές στοίχημα σε μια εξ ορισμού επισφαλή πορεία γεμάτη κινδύνους ενίοτε και θανάσιμους. Τα μέλη του κράτους εύκολα αναπτύσσονται φυγόκεντρα γιατί οι δεσμοί υπόκεινται την βάσανο ενίοτε αβάστακτη των αναρίθμητων ελκυστών διάλυσης και αποσύνθεσης (ο καθείς δηλαδή και όλοι μαζί να υποτιμήσουν την Πολιτεία και να σκεφτούν με όρους ιδιωτείας – βλ. και τις αγωνιώδεις εκκλήσεις του Περικλή για την σημασία της Πολιτείας της οποίας η ισχύς και η βιωσιμότητα είναι ευθέως συναρτημένη με αυτή των πολιτών της).
Εντός της οικογένειας και στο εσωτερικό των πολιτειών οι δυνάμεις της φθοράς και της παρακμής παρεισφρέουν και ροκανίζουν αποδυναμωτικά. Είναι μια διαρκής σχοινοβασία όπου οι ατομικές και συλλογικές οντότητες συνειδητά, ανεπίγνωστα ή ενστικτωδώς επιδίδονται σε ένα διαρκή και δύσκολο αγώνα συνοχής, ενιαίας προοπτικής, ενιαίου στρατηγικού προσανατολισμού, κοινών σκοπών και κοινών στρατηγικών προσεγγίσεων. Η επιτυχία είναι σε μεγάλο βαθμό συνάρτηση της συνοχής (βλ. το περυσινό σημείωμα ό.π. για την άποψη του Κονδύλη ότι όσο η οικογένεια διευρύνεται με πολλούς απογόνους, γάμους και διασπορά τόσο περισσότερο χαλαρώνει – αυτό ισχύει πολλαπλάσια σε κρατικό επίπεδο, σε πολλά επίπεδα και σε πολλές βαθμίδες). Σε αμφότερες τις περιπτώσεις η κοινή ταυτότητα, η συνοχή και οι κοινοί σκοποί και οι στρατηγικές εκπλήρωσής τους βρίσκονται σε μια συνεχή δοκιμασία. Ατυχίες, αστοχίες, αβλεψίες και στο οικογενειακό επίπεδο επιπολαιότητα, ασυνειδησία, ελαφρότητα, ολιγωρία και ευτελείς αξιώσεις μικροπρεπών ηδονών και απολαύσεων μπροστά στις οποίες υποτάσσεται ή και καταλύεται η πολύτιμη οντολογία.
Μιλάμε για μια διαρκή αμφιταλάντευση στάσεων και δυνάμεων που προκαλούν ανοδική ισχύ ή αντίστροφα που προκαλούν παρακμή, αποδυνάμωση και φθορά. Στην μεν οικογένεια αυτό συνεπάγεται κατεδάφιση/κατάλυση των εγγενών οντολογικών δεσμών στο δε κράτος κάτι αντίστοιχο αλλά με δεδομένο ότι οι δεσμοί είναι όπως είπαμε πιο χαλαροί, συνεχώς υπό διαμόρφωση και πιο επιρρεπής στην ανάπτυξη φυγόκεντρων δυνάμεων που τους αποδυναμώνουν, σπάνε και διασπάνε.
Στο ταξίδι αυτό προς μια ανύπαρκτη Ιθάκη είναι πάντα δύσκολο. Τι έχεις κατά νου, μας λέει ο μεγάλος Ποιητής, είναι το πιο σημαντικό. Η σταθμισιμότητα των όσων συμβαίνουν εσωτερικά και εξωτερικά, μας λέει ο Κονδύλης, δημιουργεί μια καμπύλη στάσεων και συμπεριφορών και ένα οικείο σύστημα συντεταγμένων. Η συνείδηση της πραγματικότητας του οικείου και των άλλων κόσμων είναι βασικά «η αναγωγή πραγμάτων αγνώστων ανοίκειων σε πράγματα γνωστά και οικεία». Στο πλαίσιο της προαναφερθείσης διαρκούς αμφιταλάντευσης, αυτό σημαίνει, ουσιαστικά, «ένταξη των εκάστοτε νέων στοιχείων στο πλαίσιο της ήδη υπάρχουσας κοσμοεικόνας, το οποίο δεν αποτελεί βέβαια απλό δοχείο για την τυφλή συσσώρευση ενδιαφερόντων υλικών αλλά ένα ειδικό αυτόματο μηχανισμό για το κοκκίνισμα, την αξιολόγηση, την συναρμολόγηση αξιοπρόσεκτων δεδομένων». \
Και συνεχίζει ο Κονδύλης: «Ανάμεσα σε προσανατολισμό και σε γνώση υπάρχει λοιπόν εσωτερική συνάφεια, και το ίδιο ισχύει ανάμεσα σε γνώση και ταυτότητα ή γνώση και απόφαση. Ταυτότητα, προσανατολισμός και γνώση συγχωνεύονται μέσα στην ίδια κοσμοεικόνα, όπως αυτή προκύπτει από την απόφαση, ενώ η πίστη στην αντικειμενικότητα της κοσμοεικόνας, δηλαδή στην αποκλειστική της αλήθεια, επισφραγίζει πανηγυρικά τη συγχώνευση τούτη: όσο πιο αντικειμενική φαίνεται η κοσμοεικόνα και η εντός της συνοψισμένη γνώση ή αποκρυσταλλωμένη οπτική, τόσο ισχυρότερη η αίσθηση ταυτότητας και τόσο ασφαλέστερος μοιάζει ο προσανατολισμός»
Τι άλλο να πει κανείς πέραν από αυτές τις αφοριστικά αληθείς και καθημερινά καταμαρτυρούμενες αλήθειες. Να ισοπεδώσεις τα κράτη και τις οικογενειακές ομάδες δεν μπορείς γιατί αποτελούνται από ετερότητες, ατομικές οι δεύτερες, ατομικές και συλλογικές οι πρώτες. Μπορείς όμως να υποδουλώσεις αυτά που ήδη υπαινιχθήκαμε, ότι δηλαδή στην γεμάτη καμπύλες πορεία αμφότερων των ομάδων η συνοχή βρίσκεται υπό την διαρκή αίρεση των σκοπών και της σφριγηλότητας των δεσμών.
Η συνοχή του κράτους δεν μπορεί παρά να είναι μεγάλο στοίχημα. Η συνοχή της οικογενειακής οντότητας λογικά/ορθολογικά δεν πρέπει να αμφισβητείται από τα μέλη της. Τουλάχιστον στους δεσμούς πρώτου κα δεύτερου βαθμού, δεν πρέπει να αμφισβητείται γιατί όπως είπαμε είναι εδραία και προγραμματικά αμάχητοι. Δεν δεσμεύουν ή υποτάσσουν την ελευθερία της ετερότητας. Αντίθετα είναι η βάση και η πηγή ισχύος τους. Έτσι, ανάλογα με το τι διακυβεύεται είναι και το κρινόμενο στην πλάστιγγα των καθημερινών αποφάσεων, των εξωγενών ελκυστών, των ανθρώπινων αδυναμιών και του παράλογου και ανορθολογικού.
Για να το πούμε διαφορετικά, εάν υπάρχει ένας καλός λόγος τα ψυχόρμητα και η ετερότητα να κινηθούν γραμμικά με κριτήρια συμφέροντος και ιδιαίτερα επιβίωσης, είναι η ακλόνητη προσκόλληση στους ισχυρούς οντολογικούς δεσμούς. Ποτέ δεν βλάπτουν την οικογενειακή ισχύ και ευημερία. Πάντα την ωφελούν. Τα ψυχόρμητα λοιπόν πρέπει να είναι πολύ άγρια και ο νους πολύ βλαμμένος για να δρομολογηθούν αυτιστικά-αυτοκτονικά όπως πιο πάνω υπονοήσαμε (τονίζω: Το ίδιο λες για το κράτος αλλά με λιγότερη βεβαιότητα γιατί εκεί οι οντολογικοί δεσμοί δεν είναι τόσο ισχυροί όσο εντός της οικογένειας ενώ βρίσκονται υπό την αίρεση πολλών περισσότερων αποδυναμωτικών ελκυστών και φυγόκεντρων τάσεων). Αντίστροφα, τώρα, όπως ήδη αναφέρουμε, εάν για οποιοδήποτε λόγο τα ψυχόρμητα κινηθούν κόντρα στην κατά τα άλλα εδραία και εγγενώς οντολογικά θεμελιωμένη οικογενειακή κοσμοεικόνα όχι μόνο υπάρχει διάλυση και κατεδάφιση αλλά και σφοδρή εμφύλια σύγκρουση στον αναγκαίο βαθμό για να εξαντικειμενικευθεί και εκλογικευτεί ο «σκοπός» παράκαμψης ή κατάλυσης της οντολογίας.
Και τούμπαλιν. Τέτοια συχνά φαινόμενα οφείλονται στην ισορροπία της άγνωστης, αόρατης και απρόβλεπτης πλάστιγγας. Στον ένα δίσκο είναι το έσχατο συμφέρον του έσχατου και προγραμματικά οντολογικά δομημένου οικογενειακού ή κρατικού καταφυγίου και στον άλλο δίσκο οτιδήποτε άλλο αστάθμητο και ανορθολογικό. Γιατί μόνο ανορθολογική μπορεί να είναι η αμφισβήτηση της οντολογίας. Η πηγή όλης της αλήθειας μπορεί να είναι η οντολογία και ο υποκειμενικός κόσμος που δημιουργεί σε κάθε ατομική ή συλλογική ανθρώπινη οντότητα. Όλα τα υπόλοιπα είναι επίκτητα, επίπλαστα, συγκολλήσεις διαφόρων βαθμίδων και επισφαλή.
Αυτά μπορούμε να το πούμε και διαφορετικά. Η λογική της θέσης αυτής δεν χρειαζόταν και δεν χρειάζεται φιλοσόφους για να αποτελεί θεμέλιο των πατροπαράδοτων στάσεων ζωής όλων των κοινωνιών όλων των εποχών (πάντα βέβαια υπό την αίρεση της επισφαλούς, ευάλωτης και τρωτής ανθρώπινης ύπαρξης που προαναφέραμε και των διαβαθμίσεων υπόστασης που απορρέουν από αυτή). Ενώ σε όλες τις εποχές οι άνθρωποι το πάλευαν να οργανωθούν σε ευρύτερες πολιτικές ομάδες με αφετηρία και θεμέλιο, ουσιαστικά, την οικογενειακή οντότητα, η σύγχρονη μοντέρνα και στην συνέχεια μεταμοντέρνα εποχή προκάλεσε πλήθος διαλυτικών στοιχείων με αποκορύφωση την μεταμοντέρνα ανθρωπολογική συρρίκνωση των ατόμων και των ομάδων. Μολαταύτα, αντιστάσεις υπήρχαν και υπάρχουν, ενίοτε και ακραίων εάν όχι γελοίων και ανυπόστατων. Για παράδειγμα στη νεότερη Ευρώπη και στις ΗΠΑ είχαμε την αντίληψη μιας συνοχής του κράτους που δεν αποτελούσαν αποτέλεσμα ανθρωπολογικών συμμείξεων και μεθέξεων αλλά αποτέλεσμα έξωθεν ιδεολογικών δογμάτων που εφεύρισκε ο καθείς μέσα στην εξ αντικειμένου νοσηρή φαντασία του που καμιά σχέση δεν μπορούσε να έχει με την οντολογία. Είχαμε και την γελοιότητα, ακόμη, του πιθηκισμού της Σπάρτης από ανώριμες κοινωνίες και επίπλαστες ιδεολογίες.
Μέσα σε αυτό τον (νεοτερικό) κυκεώνα η οικογενειακή οντότητα βάλλεται πανταχόθεν, αντιφατικά και αμφίπλευρα. Έτσι, για να σταθούμε πάλι στις ασφαλείς εκτιμήσεις περί οικογενειακής οντότητας που διαθέτει εγγενείς και γηγενείς οντολογικούς δεσμούς –επαναλαμβάνουμε: ποτέ του κράτους δεν μπορεί να είναι έτσι, τόσο δηλαδή δεδομένοι– κάθε οικογένεια όταν ο κόσμος σείεται, όταν η Πολιτεία φθείρεται και όταν ο ανταγωνισμός της πολιτικής οργάνωσης γίνεται τελείως αθέμιτος –η ισχύς και οι διανεμητικές της προεκτάσεις, δηλαδή, δεν είναι θεσπισμένες– στους δύο δίσκους της πλάστιγγας όπου λαμβάνονται ορθολογικές αποφάσεις μιας οικογενειακής οντότητας, τα πράγματα είναι μάλλον ξεκάθαρα.
Είτε ιεραρχεί τη ισχύ της, την ευημερία της και την ασφάλεια-επιβίωσή της με όρους συνοχής και κοινής κοσμοεικόνας στην οποία όλα υποτάσσονται στον σκοπό της επιβίωσης (Όλα; Ναι όλα!) είτε η ελαφριά υπόσταση των (ροκανισμένων ή αδύναμων και ανυπόστατων) μελών οδηγεί στην φθορά, την παρακμή και στην κατεδάφιση ή ποικίλους, όπως είπαμε θανάτους.
Η «Πόλις», η «Ιθάκη» και η «Αλεξάνδρεια» του Καβάφη είναι φιλοσοφικές αποτυπώσεις που ιδιοφυώς προειδοποιούν σκληρά και αληθινά τις συνέπειες του αποπροσανατολισμού και της φλούδας ελπίδας ότι υπάρχει άλλη Πόλη (πλην μιας νέας Πόλης, μιας νέας δηλαδή Οικογένειας των νέων μελών που μεγαλώνουν και ξανοίγονται).
Παραφράζοντας τον Κονδύλη να σταθούμε και πάλι στο λίγο πολύ ασφαλές βάθρο –ή συγκριτικά με τους δεσμούς εντός του κράτους πολύ πιο ασφαλές– της οικογενειακής οντότητας, τούτο το βάθρο έχει μια αναπόδραστη και αδιαμφισβήτητη οντολογική αφετηρία και μια προϊστορία διαδρομής και ανάπτυξης που δημιουργεί και εδραιώνει υποκειμενικά θεμελιωμένες αλήθειες της οικείας συλλογικής και ατομικής ύπαρξης. Το πώς κανείς πάνω σε τούτο το βάθρο επιτυγχάνει την αυτοσυντήρησή του και την επιβίωσή του συνάμα και την ευημερία και ευτυχία του, είναι εν τέλει συνάρτηση της ανθρωπολογικής υπόστασης των μελών της οικογένειας.
Ενώ εντός του κράτους ο παντελώς άγνωστος υπαρξιακός πυρήνας του ατόμου και τα ψυχόρμητα κοχλάζουν προσαρμόζεται κανονιστικά στις επιταγές του συλλογικού βίου –και εάν δεν γίνεται αυτό υπάρχουν κυρώσεις– η ενσυνείδητη και σκόπιμη προσκόλληση στα οικογενειακά θέσφατα και στις έσχατες λογικές που επιτάσσει η οικεία κοσμοεικόνα, είναι υπόθεση καλλιέργειας, αγωγής, συνειδητοποίησης για την ανθρώπινη ύπαρξη και της θέσης της στον κόσμο και ικανότητα αποφάσεων που ενισχύουν τους εγγενείς ενδοοικογενειακούς δεσμούς. Συνταγή όπως είναι φανερό δεν υπάρχει όπως δεν υπάρχει συνταγή για το πώς και ποιος είναι ευτυχισμένος και ψυχικά/πνευματικά αμετάκλητα σταθεροποιημένος. Εν τούτοις, επειδή κάθε καθημερινή απόφαση συνδέεται με στο συμφέρον, την επιβίωση, την ευημερία και την ευτυχία των ατόμων και των ομάδων στις οποίες ανήκουν, η συνεκτικές versus διαλυτικές αποφάσεις είναι καθημερινά επί τάπητος και η ορθολογιστική επιλογή όχι ανέφικτη.
Μιλάμε για «καθημερινές αποφάσεις» κάθε είδους όπως όλες οι άλλες αποφάσεις των οποίων ο ορθολογισμός πάνω στην πλάστιγγα του κόστους και οφέλους (όχι μόνο υλικού αλλά και κάθε άλλου είδους) είναι βαθύτατων προεκτάσεων. Ανεξαρτήτως για το τι μιλάμε και σε πιο πλαίσιο, ισχύει πάντοτε το γεγονός ότι η ικανότητα, η δεξιότητα και η εν γένει αδύναμη ή ισχυρή ανθρωπολογική υπόσταση των ατόμων και των ομάδων κατατείνει σε αποφάσεις συμβατές με την επιβίωσή τους και το ευ ζην ή το αντίστροφο.
Δεν υπάρχει, επιπλέον, συνταγή για το πώς και γιατί πρέπει να ζεις και να ευημερείς. Ο αυτισμός και οι αυτοκαταστροφικές στάσεις και συμπεριφορές εντός του κράτους και εντός της οικογένειας, ακριβώς, είναι συνήθως το τέλος. Τέλος που μπορεί να σημαίνει παρακμή και δυστυχή ή και θάνατο.
Οι εκλογικεύσεις και οι εξαντικειμενικεύσεις κάποιας αλήθειας είναι πανταχού παρούσες και τα πάντα πληρούσες. Το ζήτημα είναι κατά πόσο αυτές οι αλήθειες αφορούν την οικεία ύπαρξη, κατά πόσο συντείνουν προς συνεκτικές στάσεις και αποφάσεις και κατά πόσο οδηγούν σε ευημερία ή επιβίωση ή το αντίστροφο.
Η αυτιστική εσωστρέφεια, για παράδειγμα, η οποία με το να μεγεθύνει τις διαφορές με σκοπό να εκλογικεύσει την αυτό-διάλυση είναι πάντοτε καταμαρτυρούμενα αυτιστική και αυτό-καταστροφική.
Η απουσία εμφύλιων στάσεων και οι διαρκείς στάσεις και αποφάσεις, αντίστροφα, οι οποίες θρέφουν την συνοχή και στηρίζουν τους κοινούς σκοπούς είναι αναγκαίες και συνήθως αυτονόητες για μια οικογενειακή οντότητα και αναγκαίες ένα κράτος. Τώρα, το αναγκαίο και αυτονόητο εντός της οικογένειας λόγω οντολογικών δεσμών λογικά είναι ο κανόνας ενώ εντός ενός κράτους είναι ένα στοίχημα. Ατυχήματα «συμβαίνουν και στις καλύτερες οικογένειες», όπως λέει η λαϊκή ρήση. Τέτοια ατυχήματα, προσθέτουμε, συμβαίνουν συχνά πάντοτε και στα καλύτερα κράτη των οποίων η κίνηση και η φθορά είναι πιο έντονα.
Σε αυτή την διαρκή σχοινοβασία στεκόμαστε και πάλι στην οικογένεια, τον μόνο δηλαδή αδιαμφισβήτητα εγγενώς οντολογικά θεμελιωμένο σύνολο. Είναι το έσχατο καταφύγιο, είναι το βάθρο ισχύος των μελών, είναι η το ευ ζην και το μόνο σίγουρο οικείο μέσο επιβίωσης. Χωρίς και πάλι να υπάρχουν συνταγές παρά μόνο υπαρξιακά δεδομένα και υποστάσεις που προσδιορίζουν το γενικότερο πλαίσιο, μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι όποιος αναπτύσσει στο εσωτερικό της οικογενειακής οντότητας αποδυναμωτικές και όχι συνεκτικές στάσεις και συμπεριφορές, βασικά λειτουργεί αυτιστικά και αυτοκτονικά. Ενώ εντός του κράτους η ίδια «λειτουργία» είναι υπόθεση της πολύ και πιο σύνθετης πολιτικής διάδρασης, εντός της οικογενειακής οντότητας τόσο οι φυγόκεντρες και διαλυτικές τάσεις όσο και οι συνεκτικές είναι σύμφυτες με τον οντολογικό χαρακτήρα των δεσμών και την προγραμματικά δεδομένη Υπαρξιακή συγκρότηση.
Εμφύλια βέλη εντός της οικογένειας είναι ασυγχώρητα. Πάντοτε! Καθότι τίποτα δεν είναι πιο σημαντικό από την οικογένεια, την ευημερία της και τη επιβίωση τω μελών της, Τώρα, η εξομάλυνση των εντάσεων, ο έλεγχος των φυγόκεντρων τάσεων, η αντιμετώπιση ατομικών ιδιορρυθμιών και η σφυρηλάτηση συνεκτικών αποφάσεων των οντολογικών δεσμών πρέπει να θεωρείται κάτι περισσότερο από αναγκαίο και αυτονόητο και το αντίθετο αυτοκτονικό, ταυτόχρονα και με όρους ανθρώπινης φύσης ένα πολύ δύσκολο στοίχημα. Το πρόβλημα εδώ, νομίζω, είναι πλέον να καταλάβει κανείς τι είναι τα αίτια των αυτοκτονικών συνδρόμων. Κάτι πολύ δύσκολο ή ανέφικτο.
Παραμένει ότι μέσα στον απέραντο και απροσμέτρητα ποικιλόμορφο κόσμο –για να παραφράσω και πάλι τον Κονδύλη αλλά εδώ με πολύ αμφιλεγόμενο τρόπο, κάτι που θα επεξεργαστώ σε άλλο κείμενο που ετοιμάζεται– όταν κυριαρχήσουν οι μηδενιστικές παραδοχές η ανθρώπινη οντότητα κυριαρχείται από αντιλήψεις πνευματικά στερημένες. Πλέον, πέραν της πολιτικοανθρωπολογικά μιλώντας αποδυνάμωσης της ανθρώπινης υπόστασης και της απώλειας της συνείδησης του τι πράγματι θρέφει την οικεία ισχύ και διασφαλίζει την αυτοσυντήρηση, αντιλήψεις του είδους ότι το ευ ζην είναι προϊόν «ηδονιστικών σαλεμάτων της ύλης» οδηγούν στους κρημνούς και στα βράχια του Μαρκήσιου de Sade. Δεν το γνωρίζει αυτό το θύμα πλήρως (γιατί περί θύματος μιλάμε εκτός και εάν δεχθούμε να κινούμαστε με ροπή την βαρβαρότητα ή τα Σόδομα και Γόμορρα).
Δεν έχει πλήρη επίγνωση γιατί ο ορθολογισμός του πολιτισμένου και ενάρετου ευ ζην σύμφωνα με τις οντολογικά θεμελιωμένες αλήθειες της οικογενειακής οντότητας (σε αυτήν βασικά αναφερόμαστε ως ύστατο καταφύγιο αληθείας) αποδυναμώνεται ανεξιχνίαστα όταν ο ανθρωπολογικός κατήφορος συνθλίβει και διαλύει το βιοψυχικά ασυνάρτητο και αυτοκτονικά παλλόμενο υποκειμενικό κόσμο εκμηδενίζοντάς το ή εξωθώντας το σε ευτελείς αξιώσεις ισχύος στοιχειακού χαρακτήρα.
Προσέξτε, δεν ενοχοποιούμε τις αξιώσεις ισχύος. Οι αξιώσεις ισχύος είναι πανταχού παρούσες και εγγενείς εντός κάθε συλλογικής οντότητας. Το ζήτημα είναι τι σκοπό έχουν και εάν είναι θεσπισμένες σε πολιτικά πλαίσια. Οι αξιώσεις ισχύος εντός της οικογένειας, πάντως, είναι υπαρξιακή αντίφαση, αυτιστική και αυτοκτονική. Αυτό είναι και το δράμα. Γιατί επειδή εντός της οικογένειας η θέσπιση των δεσμών και των σχέσεων απορρέει από την οντολογία ως πηγή αληθείας η εκδήλωση αξιώσεων ισχύος οποιουδήποτε είδους είναι η αρχή του τέλους της παρακμής και της εκμηδένισης.
Υστερόγραφο 9.12.2008
Το πιο πάνω κείμενο και το συναφές περσινό ή άλλα διάσπαρτα στην παρούσα ιστοσελίδα ή σε αρχεία όπου τυγχάνουν διαρκούς επεξεργασίας είναι ως εκ της φύσεώς τους ατελή προσχέδια. Έχουν εκφραστικές ατέλειες, επαναλήψεις ελάχιστα επεξεργασμένες και οπωσδήποτε δεν είναι αυτοτελή. Σκοπός είναι να τύχουν ενδελεχούς επεξεργασίας και σύνδεσης με επερχόμενες δημοσιεύσεις που ετοιμάζονται. Το έλλειμμα αυτοτέλειας και ο ημιτελής χαρακτήρας τους, εν τούτοις, ενδέχεται να αντισταθμίζεται από την σημασία του αξονικού ζητήματος γύρω από το οποίο συγκρατούνται. Τι συγκροτεί και συγκρατεί τα κράτη και τον κόσμο, έγραψε ο Κονδύλης, και θα αποτελέσει τίτλο ή υπότιτλο επερχόμενης δημοσίευσης.
Το ότι επιμένω στο ζήτημα της οικογένειας νομίζω έγινε σαφές από προηγούμενες αναφορές. Κυρίως ότι η «οικογενειακή οντότητα» διαθέτει προγραμματικούς, εγγενείς, γνήσιους και αναπόδραστους οντολογικούς δεσμούς. Τα μέλη είναι υπαρξιακά συνδεδεμένα και ολοκληρωμένα με τρόπους που καμιά άλλη ομάδα δεν μπορεί να είναι. Εξ ου και η τυπολογική σημασία της οικογενειακής οντότητας. Στο εκκρεμές λίγοι ή πολλοί δεσμοί μεταξύ μιας ομάδας ανθρώπων η οικογενειακή οντότητα είναι προγραμματικά προικισμένη στον δεύτερο πόλο. Κατά συνέπεια, η ανθρωπολογική συνοχή της, οι λειτουργίες της, οι συνεκτικές στάσεις και αποφάσεις, ο ρόλος των ψυχορμήτων και οι φιλοσοφικές παραδοχές που συνειδητά ή ανεπίγνωστα επηρεάζουν την συγκρότηση και την συγκράτηση, είναι κορυφαίας τυπολογικής σημασίας και το μέτρο με το οποίο μπορούν να σταθμιστούν πολλά άλλα.
Στο προγενέστερο υστερόγραφο αλλά και στο αρχικό κείμενο στις 22 Νοεμβρίου, τονίστηκαν με έμφαση τρία πράγματα τα οποία και υπογραμμίζω ή επαναδιατυπώνω:
Πρώτον, οι γενικότερες μηδενιστικές τάσεις που συρρικνώνουν ή και μηδενίζουν ανθρωπολογικά τα μέλη μιας κοινωνικής οντότητας όχι μόνο λειτουργούν διαλυτικά αναπτύσσοντας και εμφύλιες τάσεις στο εσωτερικό της αλλά επιπλέον επηρεάζουν και τον αφετηριακό υπαρξιακό πυρήνα κάθε ανθρώπου, την οικογένεια.
Δεύτερον, ότι πάντα ίσχυε και πάντα θα ισχύει ότι η ανθρωπολογική υπόσταση των ανθρώπων συγκροτεί και διαμορφώνει την στάση τους απέναντι τόσο στην οικεία κοινωνία όσο και απέναντι στην οικεία οικογένεια. Όταν ερχόμενοι, λέμε, στην οικογένεια, αυτή η εκμηδένιση ροκανίζει ή καταλύει τους υπαρξιακούς δεσμούς τότε σημαίνει πως τα πράγματα κατέβηκαν ήδη στο χαμηλότερο σκαλί της συγκρότησης. Έχουμε πλέον όχι δεσμούς αλλά συγκόλληση ανυπόστατων μηδενιστών διαφόρων βαθμίδων αλλά με κοινή ροπή τα Σόδομα και τα Γόμορρα.
Τρίτον, οι δεσμοί εντός του κράτους παράγονται από θεμελιώδη κριτήρια και παράγοντες –σε κείμενα που ετοιμάζονται επιμένω στα κοσμοθεωρητικά θέσφατα, την γένεσή τους, την διαμόρφωσή τους και την ευρωστία τους– που όσο πιο ισχυρά είναι τόσο πιο συγκροτημένη και συνεκτική είναι μια κοινωνία. Τόσο πιο πάνω όσο και αλλού, όμως, υπογραμμίζεται το πόσο αστάθμητη και ασταθής είναι κάθε πολιτική διάδραση μεταξύ ατόμων και ομάδων διαφορετικής οντολογικής ετερότητας και διαφορετικών βαθμίδων ανθρωπολογικής υπόστασης. Ήταν, είναι και πάντα θα είναι ένα δύσκολο στοίχημα, ταυτόχρονα και ένα ζήτημα που αφορά ευθέως την επιβίωση.
Για να το πούμε «διαφορετικά και ίσως Αριστοτελικά», η σύμμειξη και μέθεξη ανθρωπίνων ετεροτήτων που θεσπίζει τις αξιώσεις ισχύος και προσδιορίζει τον τρόπο ζωής και τις κοινωνικές ιεραρχίες που ανά πάσα στιγμή εδράζονται πάνω στο κοινωνικά παραγόμενο και νομιμοποιημένο σύστημα διανεμητικής δικαιοσύνης, δεν μπορεί να διαθέτει μεγάλη συνοχή και πάντοτε στο υπόβαθρο κινούνται, εν δυνάμει, τουλάχιστον, τεκτονικές πλάκες ενώ η άμμος πάνω στην οποία κάθονται τα εξουσιαστικά εποικοδομήματα είναι κινούμενη. Αυτή εν τέλει είναι η επίγεια ζωή των ανθρώπων και των κρατών και για εγγενείς λόγους αυτή έτσι πάντα θα είναι.
Τυπολογικά όσον αφορά την οικογενειακή οντότητα και όταν αυτή βρίσκεται στον πόλο του εκκρεμούς όπου οι οντολογικοί δεσμοί είναι άθικτοι ή και εξαιρετικά σμιλευμένοι και καλλιεργημένοι, α) δεν υπάρχουν αξιώσεις ισχύος, β) υπάρχει σχεδόν αυτόματη προσαρμογή (που μπορεί να περιέχει μεγάλους συμβιβασμούς ή και θυσίες) της ετερότητας κάθε μέλους στην ανά πάσα στιγμή συλλογική ετερότητα της οικογένειας και γ) θεωρούνται φυσιολογικές, αυτονόητες και εμπράγματα αναμενόμενες έννοιες όπως αλληλεγγύη, αυτοθυσία, αυθυπέρβαση, κτλ, ως στάσεις και συμπεριφορές μεταξύ των μελών.
Ταυτόχρονα, και ίσως χρήζει να επιμείνουμε σε αυτό, όπως ήδη αναφέρθηκε, τόσο η υπαρξιακή προσχώρηση όσο και η για οποιονδήποτε λόγο υπαρξιακή αποχώρηση για εγγενείς λόγους ποτέ δεν είναι γραμμικές ενώ οι προεκτάσεις τους είναι βαθύτατων συνεπειών. Όσο πιο θεμελιωμένοι και όσο πιο δυνατοί είναι οι δεσμοί εάν υπάρξει εμφύλιος τόσο πιο μεγάλες ζημιές προκαλεί η κατεδάφιση και τόσο πιο ισχυροί είναι οι κραδασμοί για όλους. Εξ ου και η θέση που εκφράσαμε ότι τα μέλη μιας οικογένειας που διαθέτουν υπόσταση υψηλής βαθμίδας και καλλιεργημένο ορθολογισμό πιο εύκολα ελέγχουν τα ψυχόρμητά τους, κάνουν καλύτερες εκτιμήσεις για το πνευματικό και υλικό κόστος διάρρηξης των δεσμών και κατατείνουν προς συνεκτικές αντί προς διαλυτικές αποφάσεις φυγόκεντρου ή εμφύλιου χαρακτήρα. Και το αντίστροφο.
Για να το θέσουμε με Κονδύλειους όρους η σταθερότητα και συνοχή μιας οικογένειας δεν πρέπει να επηρεάζεται από άτοπους ρομαντισμούς και ιδεαλισμούς: «Το γεγονός ότι η ολόπλευρη υπαρξιακή προσχώρηση μπορεί να σημαίνει ύψιστη υπαρξιακή ένταση, αποτελεί καθ’ εαυτό ισχυρό επιχείρημα εναντίον κάθε ρομαντικής αντίληψης». Για να αρχίσουμε πριν την «γένεση» ανθρωπίνων οντοτήτων (προϋπάρχουν βέβαια οι γονείς των δύο νέων γεννητόρων), η απόφαση συγκρότησης οικογένειας δύο ανθρωπίνων οντοτήτων διαφορετικής ετερότητας και υπόστασης (δηλαδή ο γάμος) είναι πολύ σοβαρή υπόθεση υπαρξιακών προεκτάσεων. Αποτελεί βασικά προσχώρηση στην υπόθεση δημιουργίας ενιαίας οντολογίας και ενιαίας οικείας κοσμοεικόνας.
Μετά από αυτό είτε η ένταση διοχετεύεται προς την κατεύθυνση ενδυνάμωσης των δεσμών είτε οι εμπλεκόμενοι δεν παίρνουν στα σοβαρά πόσο μεγάλη απόφαση πήραν αγνοώντας τόσο τις υπαρξιακές προεκτάσεις όσο και τις συνέπειες διάρρηξης των δεσμών. Μετά από την ένωση-ολοκλήρωση είτε οι συμπλεγμένοι στέκονται στο ύψος της υπαρξιακής προσχώρησης είτε προσανατολίζονται προς τον κρημνό ή στο τέλμα. Για τους ίδιους και όσους συνδέονται με αυτούς. Εύκολες και ανώδυνες υπαρξιακές αποχωρήσεις δεν υπάρχουν.
Ενώ δε για την οικογένεια είναι περίπου αλάνθαστο, επανέρχομαι στο περσινό σημείωμά μου και στις ακροθιγώς αναφερθέντα από τον Κονδύλη, ότι δηλαδή όσο διευρύνεται η οικογένεια τόσο περισσότερο χαλαρώνουν οι δεσμοί (οντολογικοί και μη) και τόσο περισσότερο χαλαρώνει η συνοχή. Συνεχίστε αυτή την γραμμή. Πρώτα φθάνεται στις ευρύτερες ομάδες εντός ενός κράτους και μετά στον κόσμο ολόκληρο. Όσο προχωράς τόσο περισσότερο χαλαρώνει η συνοχή και τόσο μεγαλύτερο είναι το στοίχημα της συγκρότησης και της συγκράτησης γύρω από τους ίδιους σκοπούς, μέσα στον ίδιο προσανατολισμό και με υιοθέτηση της ίδιας στρατηγικής εκπλήρωσης των σκοπών, ιδιαίτερα της επιβίωσης που και γι’ αυτό τίθεται σε κίνδυνο.
Μεγάλη υπόθεση η οικογένεια. Ο πυρήνας των πάντων και η βαθύτερη διαμορφωτική δύναμη όλων των επίγειων φαινομένων που αφορούν τον άνθρωπο, τα κράτη και τον κόσμο.
Γι’ αυτό είναι αξιοθρήνητοι όσοι με ευκολία, επιπολαιότητα, για εγωιστικούς λόγους ή με ευτελείς επικλήσεις την «χαραμίζουν». Στην προαναφερθείσα πλάστιγγα με τους δύο δίσκους η οποία και αυτή κινείται πάνω σε ένα εκκρεμές η οικογένεια είναι τελικά το μόνο σίγουρο και το μόνο δυνητικά σταθερό.
Μελλοντικά, πολλά θα τύχουν επεξεργασίας σε μια προσπάθεια να φωτίσουμε και ιεραρχήσουμε, ελπίζουμε καλύτερα και βαθύτερα, τις εισροές πάνω σε αυτούς τους δίσκους λήψης ορθολογιστικών αποφάσεων και πάνω σε αυτό το εκκρεμές (τόσο της οικογένειας όσο και του κράτους).
Μερικές συναφείς αναρτήσεις
· Οι Έλληνες «μπουμπουνοκέφαλοι προοδευτικοί» (συνομιλία με τον Παναγιώτη Κονδύλη) https://wp.me/p3OqMa-1wE
· ΑΝΤΙ-ΗΓΕΜΟΝΙΣΜΟΣ: Η ΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ Ο ΤΣΕ ΓΚΕΒΑΡΑ ΤΩΝ ΑΦΕΤΗΡΙΑΚΩΝ ΑΝΤΙ-ΗΓΕΜΟΝΙΚΩΝ ΣΤΑΣΕΩΝ ΜΑΣ https://wp.me/p3OqMa-197 (είναι και εδώ https://piotita.gr/2016/10/10/%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%b9-%ce%b7%ce%b3%ce%b5%ce%bc%ce%bf%ce%bd%ce%b9%cf%83%ce%bc%ce%bf%cf%83-%ce%b7-%ce%bf%cf%85%cf%83%ce%b9%ce%b1-%cf%84%cf%89%ce%bd-%cf%83%cf%85%ce%b6%ce%b7%cf%84%ce%b7%cf%83%ce%b5-2/)
ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΓΝΩΣΕΙΣ ΠΕΡΙ ΤΗΝ ΔΙΕΘΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ. Κονδύλης: «Η επέμβαση δεν εξάγεται μόνο υπό μορφή στρατιωτικών επιχειρήσεων αλλά και εισάγεται υπό μορφή τρομοκρατικών ενεργειών» https://wp.me/p3OqMa-1nQ
Αποτρεπτική στρατηγική και η διαλεκτική σχέση ισορροπίας δυνάμεων, άμυνας, αντεπίθεσης, σταθερότητας, αστάθειας – Π. Κονδύλης https://wp.me/p3OqMa-2re
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΝΔΥΛΗΣ Ο ΚΛΑΣΙΚΟΣ – Παναγιώτης Κονδύλης, Πόλεμος και ειρήνη στο Αιγαίο https://wp.me/p3OlPy-1Qe. https://www.facebook.com/p.ifestos/posts/1577501145678762
https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/permalink/2049129315369100
Ιδεολογίες και Ελληνική Εθνική Στρατηγική http://wp.me/p3OlPy-Qh (από Κονδύλης 20 στον 21 αιώνα)
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΝΔΥΛΗΣ Ο ΚΛΑΣΙΚΟΣ – Παναγιώτης Κονδύλης, Πόλεμος και ειρήνη στο Αιγαίο https://wp.me/p3OlPy-1Qe.
Π. Ήφαιστος – P. Ifestos
www.ifestos.edu.gr www.ifestosedu.gr ifestosedu@gmail.com
Twitter https://twitter.com/ifestosedu
Linkedin https://www.linkedin.com/in/panayiotis-ifestos-0b9382131/
Instagram https://www.instagram.com/p.ifestos/
Προσωπικό προφίλ https://www.facebook.com/panayiotis.ifestos
Στρατηγική Θεωρία–Κρατική Θεωρία https://www.facebook.com/groups/StrategyStateTheory/
Θουκυδίδης–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/thucydides.politikos.stoxasmos/
«Κοσμοθεωρία των Εθνών» https://www.facebook.com/kosmothewria.ifestos
«ΤΟ ΕΘΝΟΚΡΑΤΟΚΕΝΤΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ. Παθογένειες, αδιέξοδα, αίτια, πολιτικός στοχασμός, μεταμοντέρνος εθνομηδενισμός versus Έθνος και Πολιτισμός» https://piotita.gr/?p=41774
Φιλοπατρία, Δημοκρατία, Ελευθερία https://www.facebook.com/groups/philopatria/
Προσωπική σελίδα https://www.facebook.com/p.ifestos
Πολιτισμός, Περιβάλλον, Φύση, Ψάρεμα https://www.facebook.com/Ifestos.DimotisBBB
Διεθνής πολιτική 21ος αιώνας https://www.facebook.com/groups/InternationalPolitics21century/
ΗΠΑ: Ιστορία, Διπλωματία, Στρατηγική https://www.facebook.com/groups/USAHistDiplStrat/
Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος: Ανισόρροπο τρίγωνο https://www.facebook.com/groups/GreeceTurkeyCyprusImbalance/
Διαχρονική Ελληνικότητα https://www.facebook.com/groups/Ellinikotita/
Άνθρωπος, Κράτος, Κόσμος–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/Ifestos.political.thought/
Παναγιώτης Κονδύλης – https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/
Θολό Ευρωπαϊκό Βασίλειο των πρώην αποικιοκρατών και της Ευρωπαϊκής “Ένωσης” https://www.facebook.com/groups/TholoVasileioEU/
Μέγας Αλέξανδρος–Ιδιοφυής Στρατηγός και Στρατηλάτης https://www.facebook.com/groups/M.Alexandros/
Εκλεκτά βιβλία που αξίζουν να διαβαστούν https://www.facebook.com/groups/eklektavivlia/
Ειρηνική πολιτική επανάσταση https://www.facebook.com/groups/PolitPeacefulRevolution/
Τίτλοι-σύνδεσμοι αναρτημένων δοκιμίων, άρθρων https://wp.me/p3OqMa-26x
Πίνακες διαλέξεων και σημειώσεις διαλέξεων – πίνακες συντομογραφικής απεικόνισης πτυχών του διεθνούς συστήματος https://wp.me/p3OqMa-1GG
Κατηγορίες:πολιτειακή συγκρότηση, πολιτικός στοχασμός, πολιτική σκέψη, Ήφαιστος, Αριστοτελισμός, Κονδύλης, οικογένεια, οντολογία
Παναγιώτης Ήφαιστος - Panayiotis Ifestos 