By Miguel Angel Moratinos

To Tassos Papadopoulos

Tassos Papadopoulos, former President of the Republic of Cyprus, died last Friday in Nicosia. I met him soon after he became
President, when I was still European Union Special Representative for the Middle East Peace Process. My wife knew his wife and family well. He was a Levantine personality characteristic of the generation of Cypriots that, inspired by independence for their island, defended a legitimate nationalism against the British presence there.

I am writing these few lines, not only out of friendship for a great Cypriot patriot, but also seeking to eradicate the false image of him presented in Europe and the West as somebody who was stubborn and maximalist, who blocked a definitive solution to the Cyprus problem. Tassos Papadopoulos was an excellent personification of the Cypriot character; he was a staunch Hellenist, but educated in the strictest British tradition, which led him to become one of the most brilliant lawyers in Cyprus. His legal knowledge was always to the forefront when analysis was needed of any proposed solution to the dispute.

He became Head of State of Cyprus at a very hopeful time for his country, after the excellent negotiation process carried out by the previous governmental team, which led to Cyprus joining the European Union. All seemed well on course for all the ambitions of
the Cypriots to be fulfilled.

Much has been written and said about the attitude of President Papadopoulos during the negotiations and about the referendum by which the Annan Plan was rejected, but what is inescapable is that the vast majority of Greek Cypriots did not accept it.

Few Western leaders read all the fine details of this plan, and as has occurred in other international negotiations, the course of
least resistance was adopted, namely that of pointing to a scapegoat, somebody held to be responsible – in this case, the President of Cyprus – rather than continuing negotiations, searching for a solution that would be acceptable to all parties. This does not invalidate the effort made by the Turkish Cypriots in the process, but all of us who have ample experience in the international arena, and especially in the area of the eastern Mediterranean, are well aware that any negotiating position can be improved and that what is important is to enjoy popular support.

I witnessed how President Papadopoulos made political ground within the EU itself and how his position and his arguments made
themselves better understood. During this time, as the Spanish Foreign Minister, I had many opportunities to work with him and to exchange viewpoints, with the aim of reaching a definitive solution to the Cyprus problem. I can corroborate that this was his real passion, and despite diverse viewpoints, it was apparent that he was prepared to negotiate in good faith with the other side in order to reach a final agreement. He trusted in Spain and in our diplomacy, thanks to our good relations with Turkey, and on several occasions we were able to help resolve sensitive issues.

He admired modern, democratic Spain, and its Mediterranean vocation. He believed that young Cypriots could be better acquainted with the Spanish language and that students could study at universities in our country, in order to vary the current tendency to attend
Greek or British universities.

He stood for re-election at the last elections, and was convinced he would win, but his good friend and political partner Dimitris Christofias, received greater support from the voters. The last time we met was in Beijing, on the occasion of the inauguration of
the Olympic Games last August. Subsequently we spoke on the telephone on several occasions. His deep, throaty voice – caused by a lifelong tobacco habit – did not conceal his perfect command of English. He never ceased to encourage me to assist the present Government of President Christofias in achieving the long-desired reunification of the island.

He understood his people very well and I know he wished to resolve the Cypriot question, to achieve a definitive reconciliation with the modern, dynamic European Turkey, which is so close to this island-continent, as some have termed Cyprus.

Today, Tassos, you will receive the acknowledgement of all your people, to which I add my own and of Spain, another Mediterranean country.

Miguel Angel Moratinos is Minister of Foreign Affairs and Co-operation of Spain

Για τον Τάσσο Παπαδόπουλο

Του Miguel Angel Moratinos* Την Παρασκευή πέθανε στη Λευκωσία ο Τάσσος Παπαδόπουλος, τέως Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τον γνώρισα λίγο μετά την εκλογή του, όταν ακόμη ήμουν Ειδικός Απεσταλμένος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ειρηνευτική Διαδικασία στη Μέση Ανατολή. Η σύζυγός μου ήξερε καλά τη σύζυγό του και την οικογένειά του. Η προσωπικότητά του ήταν χαρακτηριστικά ανατολίτικη, όπως είναι η γενιά των Κυπρίων στην οποία ανήκε, γενιά σημαδεμένη από την επιθυμία για την ανεξαρτησία της νήσου, που υπερασπίστηκε ένα νόμιμο εθνικισμό ενάντια στη βρετανική παρουσία. Ο λόγος για τον οποίο γράφονται αυτές οι γραμμές, εκτός από τη φιλία και την εκτίμηση προς ένα μεγάλο Κύπριο πατριώτη, εξηγείται από την πρόθεση να αποδιώξω αυτή τη λανθασμένη εικόνα που ο ευρωπαϊκός και δυτικός κόσμος επεδίωξε να εμφανίσει. Την εικόνα ενός ανθρώπου αδιάλλακτου με μαξιμαλιστές θέσεις που απέτρεψε την οριστική επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Ο Τάσσος Παπαδόπουλος αποτελούσε την καλύτερη σύνθεση του χαρακτήρα που ορίζεται ως κυπριακός: ήταν ένας Ελληνιστής εκ πεποιθήσεως αναθρεμμένος σύμφωνα με την πλέον αυστηρή βρετανική παράδοση. Αυτή η σύνθεση τον έκανε έναν από τους λαμπρότερους δικηγόρους της Κύπρου. Οι νομικές του γνώσεις ήταν πάντα παρούσες όταν χρειαζόταν να αναλυθεί οποιαδήποτε πρόταση για τη λύση της αντιδικίας. Κατέκτησε το ανώτερο αξίωμα του κυπριακού κράτους στην πλέον ελπιδοφόρα στιγμή, μετά τις εξαίρετες διαπραγματεύσεις της προηγούμενης κυβερνητικής ομάδας που έκανε πραγματικότητα την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. Τα πάντα έδειχναν να βρίσκονται στην καταλληλότερη θέση προκειμένου να πραγματωθούν όλες οι προσδοκίες των Κυπρίων. Πολλά έχουν ειπωθεί και γραφεί για τη στάση του Προέδρου Παπαδόπουλου κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων και του δημοψηφίσματος με το οποίο απορρίφθηκε το Σχέδιο Ανάν IV. Το μόνο βέβαιο όμως είναι, ότι η συντριπτική πλειονότητα των Ελληνοκυπρίων δεν το αποδέχτηκε. Λίγοι είναι οι δυτικοί ηγέτες που διάβασαν αυτό το σχέδιο αναλυτικά και όπως και σε άλλες διεθνείς διαπραγματεύσεις, επέλεξαν την εύκολη οδό: αναζήτησαν έναν αποδιοπομπαίο τράγο -στην περίπτωση αυτή τον Πρόεδρο της Κύπρου- αντί να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις και να αναζητήσουν μία λύση αποδεκτή από όλα τα μέρη. Η παρούσα κρίση δεν αναιρεί την προσπάθεια από πλευράς των Τουρκοκυπρίων στη διαδικασία, όμως όλοι εμείς που διαθέτουμε πείρα σε διεθνείς διαπραγματεύσεις και κυρίως στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, γνωρίζουμε ότι κάθε διαπραγματευτική προσφορά μπορεί να βελτιωθεί και το σημαντικότερο είναι να έχει κανείς την υποστήριξη των πολιτών. Υπήρξα μάρτυρας της διαδικασίας με την οποία ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος κέρδιζε πολιτικό βάρος εντός της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πως η θέση και τα επιχειρήματά του άρχισαν να γίνονται περισσότερο κατανοητά. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας ως υπουργός Εξωτερικών Υποθέσεων της Ισπανίας, σε πολλές περιστάσεις συζήτησα και συνεργάστηκα μαζί του προκειμένου να βρεθεί μία οριστική λύση στο κυπριακό πρόβλημα. Είμαι σε θέση να διαβεβαιώσω, ότι αυτό υπήρξε το πραγματικό του πάθος και παρά τη διαφορά των απόψεών μας, καταλάβαινα ότι ήταν πρόθυμος να διαπραγματευτεί καλή τη πίστει με την άλλη πλευρά προκειμένου να επιτευχθεί μία οριστική λύση. Είχε εμπιστοσύνη στην Ισπανία και στη διπλωματία μας που είχε καλές σχέσεις με την Τουρκία και ήταν πολλές οι περιστάσεις κατά τις οποίες παρείχαμε τη λύση σε ορισμένα ευαίσθητα ζητήματα. Θαύμαζε τη δημοκρατική Ισπανία και την αφοσίωσή της στα μεσογειακά ζητήματα. Πίστευε ότι οι Κύπριοι νέοι θα μπορούσαν να μάθουν την ισπανική γλώσσα και οι φοιτητές να σπουδάσουν στα πανεπιστήμια της χώρας μας, προκειμένου να υπάρξει μεγαλύτερη διαφοροποίηση στη φυσική τάση τους να μεταβαίνουν για σπουδές στην Ελλάδα ή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Κατήλθε ως υποψήφιος στις τελευταίες προεδρικές εκλογές, βέβαιος ότι θα κέρδιζε, όμως ο καλός του φίλος και πολιτικός σύντροφος, Δημήτρης Χριστόφιας είχε μεγαλύτερη υποστήριξη από το εκλογικό Σώμα. Τελευταία φορά τον είδα στο Πεκίνο, με την ευκαιρία της τελετής έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων τον Αύγουστο. Μεταγενέστερα μιλήσαμε πολλές φορές τηλεφωνικά. Η τρεμουλιαστή και βραχνή φωνή του λόγω της αγάπης του στο κάπνισμα δεν μπορούσε να κρύψει τα άψογα αγγλικά του. Ποτέ δεν σταμάτησε να με παροτρύνει να επιδιώκω να βοηθώ την παρούσα κυβέρνηση του Προέδρου Χριστόφια, προκειμένου να επιτευχθεί η τόσο επιθυμητή επανένωση του νησιού. Καταλάβαινε απόλυτα το λαό του και γνωρίζω ότι θέλησε να επιλύσει το κυπριακό πρόβλημα και να συμφιλιωθεί οριστικά με αυτή τη σύγχρονη και δυναμική ευρωπαϊκή Τουρκία που είναι τόσο κοντά σε αυτή τη νήσο-ήπειρο, όπως ορίζουν κάποιοι την Κύπρο. Σήμερα, Τάσσο, θα λάβεις την αναγνώριση όλου του λαού σου, στην οποία θέλω να προσθέσω τη δική μου και αυτή μιας μεσογειακής χώρας, όπως η Ισπανία. *Ο Miguel Angel Moratinos, είναι Υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας