Όλα τα κείμενα του Παναγιώτη Κονδύλη είναι μοναδικά και ανεκτίμητα. Ήδη από τα πρώτα βήματά του κατέδειξε ότι αναπτυσσόταν πάνω σε ένα ολοκληρωμένο υπόβαθρο σκέψης που αντλούσε από ένα συγκεκριμένο ολιστικό ερευνητικό πρόγραμμα το οποίο όσο προχωρούσε αναδείκνυε ολοένα και περισσότερο την πνευματική δύναμη του ελληνογερμανού στοχαστή. «Ελληνογερμανός» με κριτήριο το γεγονός ότι κατόρθωσε μέσα σε τρεις δεκαετίες μετά την επιστημονική μετανάστευσή του στην Γερμανία να αναδείξει εκεί μια επιβλητική επιστημονική παρουσία η οποία αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο.

Διόλου τυχαία διακεκριμένος Αμερικανός συνάδελφος γερμανικών καταβολών στην Αμερική αφού χάρηκε όταν έμαθε ότι από χρόνια μελετώ τον Κονδύλη μου είπε ότι ο ΠΚ έγραψε για το μέλλον και ότι σε παρόντα χρόνο τον κατανοούν μόνο, βασικά, τρεις κατηγορίες αναγνωστών.

Πρώτον, υψηλής επιστημονικής υπόστασης και γι’ αυτό μη συμπλεγματικοί στοχαστές της πολιτικής σκέψης. Δεύτερον, οξυδερκείς ερευνητές στα πρώτα τους βήματα εάν και όταν κατανοήσουν το γεγονός ότι ο ΠΚ είναι ένας ωκεανός έγκυρης και αξιόπιστης γνώσης. Τρίτον, «απλοί» άνθρωποι κάθε είδους, κάθε μόρφωσης και κάθε επιστημονικής ειδίκευσης που ανακαλύπτουν απλή, ταπεινή, έγκυρη και αν λίγο προσέξουν απολύτως κατανοητή γνώση στα πεδία της ταλαίπωρης πολιτικής σκέψης. Ταλαίπωρης, προσθέτω, γιατί στο τρίγωνο Πλάτωνας, Αριστοτέλης, Σοφιστές, το οποίο την ύστερη εποχή έγινε τετράγωνο με τα ιδεολογήματα και θεωρήματα των μοντερνιστικών ιδεολογικών ρευμάτων, η αναγνωστική πορεία είναι δύσβατη και γεμάτη καμπυλότητες.

Το Πολιτικό και ο Άνθρωπος αποτελεί εξ αντικειμένου το πιο ώριμο κείμενο του Κονδύλη. Παρά το ότι αποτελεί το πρώτο από το πρόγραμμα ζωής ενός πεντάτομου κοινωνικοπολιτικής οντολογίας (λένε τρεις αλλά εμένα λίγο πριν τον θάνατό του μου μίλησε) που προετοίμαζε από καιρό, η σκέψη του στον πρώτο τόμο που πρόλαβε να δημοσιεύσει, ξεδιπλώνεται με δύναμη, καταδύεται σε μεγάλο βάθος και θεμελιώνεται με την απαράμιλλη Κονδύλεια τεκμηρίωση. Σπάνια συναντάς κείμενα τόσο πυκνά και ταυτόχρονα ουσιωδώς περιεκτικά.

[Σημείωση το έτος 2015: την μελέτη του δίτομου την άρχισα το 2007 και μόλις την ολοκλήρωσα ενώ θα πρέπει πολλά σημεία να τα δω και ξαναδώ]

Όσοι εδώ και πολλά χρόνια κατανοήσαμε την πνευματική απεραντοσύνη και βαθιά επιστημοσύνη του Παναγιώτη Κονδύλη, αλλά και τον καθολικά πολύτιμο χαρακτήρα των αναλύσεών του λόγω υψηλών βαθμίδων αξιολογικής ελευθερίας όλων ανεξαιρέτως των κειμένων του, αφομοιώνουμε και ενσωματώνουμε το Κονδύλειο στοχαστικό Υπόδειγμα –μοναδικά περιγραφικό, αξιολογικά ελεύθερο και υψηλών ερμηνευτικών βαθμίδων για όλους τους αναγνώστες ανεξαρτήτως δικών τους πεποιθήσεων ή επιστημολογίας– στις δικές μας ερευνητικές και συγγραφικές αναζητήσεις.

Αξιοποιώντας τον Κονδύλη σε κάθε πιθανή εκδοχή του κοινωνικού επιστητού, σίγουρα μια οποιαδήποτε ανάλυση δυναμώνει, βαθαίνει και τεκμηριώνεται.

Την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχω καν καλύψει το ήμισυ του έργου που δημοσιεύτηκε στα ελληνικά τον Αύγουστο 2007. Η μελέτη συνεχίζεται. Ακόμη και αυτό που καλύφθηκε μέχρι στιγμής, όμως, αρκεί για να επιβεβαιώσει αυτό που πολλοί αναμέναμε: Ότι θα μιλήσει με διαφορετικό τρόπο (σίγουρα όχι προσδιοριστικό αλλά μόνο προσανατολιστικό) για το Πολιτικό γεγονός και τις κοινωνικοοντολογικές του διαστάσεις.

Ξεπέρασε όμως τις προσδοκίες γιατί ριψοκινδύνευσε θεωρήσεις ακόμη και στο ναρκοπέδιο των ανθρωπολογικών προϋποθέσεων του Πολιτικού. Ασφαλώς δεν είναι ο πρώτος που αναλύει ανθρωπολογικά ζητήματα του Πολιτικού γεγονότος. Αυτό που τον διακρίνει από πλείστες άλλες αναλύσεις, όμως, είναι ότι όχι μόνο αφήνει πίσω μονοσήμαντες θεωρήσεις ιδεολογικά προσανατολισμένες –ο Κονδύλης δεν θεωρεί επιστήμη την έκφραση ιδεολογικών απόψεων επιστημονικά μεταμφιεσμένων– πλήρεις αυθαίρετων αλμάτων και σφαλμάτων, αλλά επιπλέον, κυριολεκτικά κατακρεουργεί στοχαστικά τα αδιέξοδα λειτουργικά και τεχνόμορφα επινοήματα που δονκιχωτικά αναμετρώνται με την πραγματική κοινωνικοοντολογική δομή του κόσμου και τις απορρέουσες πνευματικές δομές.

Μερικά ακόμη σημαντικά στοιχεία που θα μπορούσα να αναφέρω στο παρόν σύντομο και προκαταρτικό σημείωμα, είναι η συνάφεια του με την «συζήτηση αιχμής» των τελευταίων δεκαετιών σε αδιέξοδα πεδία που διαδοχικά έρχονται και παρέρχονται, όπως, μεταξύ άλλων, των λειτουργιστών, επικοινωνιακών, εταιρικών, εξελικτικών, τεχνόμορφων, κριτικών και κριτικών κονστρουκτιβιστικών.

Ως συνήθως αναρίθμητες τάσεις και αποχρώσεις στον ευρύτερο χώρο της αμφισβήτησης των ιστορικά διαμορφωμένων κοινωνικοοντολογικών και πνευματικών δομών, κατακλύζουν την διεθνή βιβλιογραφία τις τελευταίες δεκαετίες, δημιουργώντας μια αυτάρεσκη αλλά παντελώς αβάσιμη αυτοπεποίθηση σε αναρίθμητους στοχαστές που ανυποψίαστοι και αμέριμνοι εγκλωβίζονται και κατασπαταλούν τον σύντομο βίο τους.

Ως και εάν, θα έλεγε σαρκαστικά και ειρωνικά ο Παναγιώτης Κονδύλης, η επιστημονική εγκυρότητα να είναι υπόθεση αριθμών (ατόμων που συνωστίζονται σε πανεπιστημιακά τμήματα) και όχι βαθμίδων επιστημονικής ποιότητας και συμβατότητας με την ανθρώπινη οντολογία. Μια ανάλυση στα πεδία της πολιτικής σκέψης, έχουμε υποστηρίξει επανειλημμένα, διαθέτει υπόσταση εάν διαθέτει οντολογική αναφορά. Διαφορετικά είναι ιδεολογία, δηλαδή, επιστημονικά στερημένη προπαγάνδα ή φαντασιοπληξία παρασιτικά ζώντων ατόμων.

Έχοντας, για παράδειγμα, μελετήσει πρόσφατα το σύνολο σχεδόν της φλύαρης, έωλης και μεταφυσικά κινούμενης κριτικής και κριτικής κονστρουκτιβιστικής βιβλιογραφίας, γοητεύτηκα γιατί μόνο σε μερικές δεκάδες σελίδες του πρώτου κεφαλαίου, ο Κονδύλης κυριολεκτικά εκθεμελιώνει αυτό το εφήμερης σημασίας «κίνημα».

Με χαρακτηριστική άνεση και αυτοπεποίθηση εντοπίζει, ομαδοποιεί και διασυνδέει και κυριολεκτικά εκτελεί τους δράστες τεράστιων επιστημονικών αλμάτων, επιστημονικών σφαλμάτων και επιστημονικής ασυνέπειας. Και όλα αυτά, με την υπεροχή μιας αξιολογικά ελεύθερης ανάλυσης απαλλαγμένης, επαναλαμβάνω, πολιτικών ή ιδεολογικών φορτίων. Θα έλεγα πως αν επείγει κάτι στον ταλαίπωρο επιστημονικό στίβο των κοινωνικών επιστημών, θα ήταν να βληθούν οι περιρρέοντες και εποχιακά αριθμητικά κυρίαρχοι επιστημονικοί παραλογισμοί που εγκλωβίζουν χιλιάδες νεοεισερχόμενους, με το να μεταφραστεί στα αγγλικά το τελευταίο έργο του Κονδύλη.

Επειδή ακριβώς η αγγλοσαξονική βιβλιογραφία είναι κυρίαρχη στους τομείς αυτούς, μια ανάλυση τέτοιων βαθμίδων δημοσιευμένη στα αγγλικά θα αποτελούσε μια σημαντική και ουσιαστική συνεισφορά. Αυτή, πράγματι, θα ήταν μια επένδυση πολιτισμού και επιστήμης της ελληνικής πολιτείας ή κάποιου ιδρύματος που θα αναλάμβανε μια τόσο γόνιμη πρωτοβουλία.

Σε κάθε περίπτωση, η δημοσίευση στα ελληνικά του τελευταίου βιβλίου του μεγάλου ελληνογερμανού στοχαστή, θα μπορούσε να γίνει αφορμή μιας αποφασιστικής ποιοτικής ώθησης των κοινωνικών επιστημών στην Ελλάδα, τουλάχιστον σε εκείνα τα Πανεπιστημιακά Τμήματα που δεν έχουν ακόμη κυριευτεί από αποδομηστές, προπαγανδιστές και ποικίλους άλλους ακαδημαϊκά μεταμφιεσμένους περιπατητές των διεθνοπολιτικών παρασκηνίων.

Είναι, σε κάθε περίπτωση, προς το συμφέρον των νεοεισερχομένων να ενδιατρίψουν στα κλασικά κείμενα του Κονδύλη. Θα έχουν έτσι την ευκαιρία να απαλλαγούν από διαφημιστικά-προπαγανδιστικά φορτία, να προικιστούν με μια απαράμιλλη επιστημολογία και να αντιληφθούν τα στοιχειώδη και ουσιώδη της επιστήμης που επέλεξαν να υπηρετήσουν.

Υστερόγραφο.

Το πιο πάνω κείμενο με φραστικές μόνο αλλαγές γράφτηκε όταν άρχισα να μελετώ το μεγαλειώδες αυτό έργο του ΠΚ το 2007. Εξαρχής δεν μου άρεσε η μετάφραση. Αλλά για να μην δυσαρεστήσω και ίσως αδικήσω τον μεταφραστή, ενδέχεται αυτό να οφείλεται στο γεγονός ότι όπως και πολλοί άλλοι εθίστηκα στην μελέτη των μεταφράσεων των έργων του όπως τις έκανε το ίδιο. Και για να είμαστε δίκαιοι, η μετάφραση των έργων του ΠΚ δεν είναι σύνηθες μεταφραστικό εγχείρημα. Πολύ απλά τόσο στην Ελληνική όσο και στην Γερμανική όλοι γνωρίζουμε ότι ο Κονδύλης γράφει με Γερμανικά και Ελληνικά πρώτης τάξης, γλωσσοπλαστικά, πρωτότυπα και σύνθετα όπως η Γερμανική γλώσσα στην οποία πρωτογράφτηκαν τα περισσότερα κείμενά του. Η δική μου εκτίμηση είναι, πάντως, ότι πρόκειται για ένα από τους καλύτερους εάν όχι τον καλύτερο γνώστη της ελληνικής γλώσσας και οι μεταφράσεις του συνεισέφεραν στο να εμπλουτιστεί. Τώρα, δύο επισημάνσεις.

            Πρώτον, αυτά που ανέφερα στις τελευταίες παραγράφους για υποκίνηση διαλόγου στην Ελλάδα … αναμενόμενα δεν έγινε. Αναμενόμενα γιατί στην ελληνική στοχαστική έρημο όπου οι πλείστοι ατύχησαν όχι να γνωρίσουν την πολιτική σκέψη των Νέων Χρόνων αλλά να «γαλουχηθούν» ιδεολογικά από τα ποικίλα φιλελεύθερα, κομμουνιστικά και φασιστικά ρεύματά της, λογικό είναι να ανατριχιάζουν από μειονεξία όταν διαβάζουν Κονδύλη. Και αυτό συχνά δεν κρύβεται με αποτέλεσμα πολλοί να εκτίθενται. Εκτίθενται και πολλοί που ταυτίζονται αβάσιμα μαζί του καθότι ο ίδιος όπως είπε «εκπλήσσεται όταν κάποιος συμφωνεί ή διαφωνεί μαζί του». Όταν μια ανάλυση είναι αξιολογικά ελεύθερη και περιγραφική το ζήτημα δεν είναι η ταύτιση αλλά η κατανόηση.

            Δεύτερον, το πρώτο διάβασμα όταν όπως ανέφερα στο προκαταρτικό μου σημείωμα ο Κονδύλης κυριολεκτικά κατακρεουργεί τους «μεταμοντέρνους χυλούς» είχε και ένα … θύμα. Ένα ολόκληρο δικό μου βιβλίο για τους κριτικούς κονστρουκτιβιστές (ή άλλως πως εθνομηδενιστές). Συχνά είχα αναλύσει την θέση αυτού του «κινήματος»-συνονθυλεύματος  στις ύστερες συζητήσεις ενώ είχα αφιερώσει κεφάλαια και παραρτήματα σε κάποια από τα βιβλία μου γνωσιολογικών προσανατολισμών. Αποφάσισα όμως ένα ολιστικό έργο. Αφού λοιπόν ενσωμάτωσα κριτική γύρω από 1200 περίπου κείμενά τους (σωστά συνάδελφος με χαρακτήρισε «επιστημονικό μαζοχιστή» για να κάνω κάτι τέτοιο) το βιβλίο ολοκληρώθηκε, διορθώθηκε και σελιδοποιήθηκε για να δημοσιευτεί αρχές του 2008. Απλά όταν διάβασα την ολιστική, βαθιά και τεκμηριωμένη ανάλυση στο κείμενο που ήδη κυκλοφόρησε όταν εγώ ολοκλήρωσα το εν λόγω βιβλίο, αποφάσισα να το … αποσύρω και να χρησιμοποιήσω την ύλη αυτή με άλλους τρόπους. Όχι επειδή ένιωσα ότι υστερούσε σε κάτι αλλά επειδή είναι τίμιο όταν δημοσιεύεται μια τέτοια ανάλυση όπως αυτή του Κονδύλη είτε δεν χρειάζεται να κυκλοφορήσουν πολλά άλλα είτε θα πρέπει να ενσωματωθεί πλήρως. Κάτι που εκκρεμεί ενώ έχω αμφιβολίες εάν πρέπει να γίνει καθότι όπως είπαμε χρησιμοποιώ τα κείμενα που έγραψα τότε με άλλους τρόπους, κυρίως ενσωματώνοντάς τα σε ευρύτερα κείμενα.

            Το «Πολιτικό και ο Άνθρωπος» είναι μεγάλο έργο. Από τα σημαντικότερα στα πεδία της πολιτικής σκέψης. Γράφτηκε για να μας ακολουθεί για πολύ στο μέλλον και για να αντλούν από αυτή όσοι είναι εραστές της άριστης γνώσης.

            Κάτι τελευταίο και συναφές. Από καιρό και κυρίως μετά τις συνομιλίες μαζί του πριν αφήσει τα εγκόσμια, κατάλαβα ότι με τον Κονδύλη δεν συμφωνείς και δεν διαφωνείς, δεν συμπλέεις ή πας κόντρα. Δεν χρειάζεται επίσης να τον θαυμάζει για κάποιο λόγο αξιολογικά φορτισμένο. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να θαυμάζεις και να απορείς για το πώς μπόρεσε να ολοκληρώσει ένα τόσο μεγάλο στοχαστικό έργο με τόσο άριστο τρόπο και σε τόσο σύντομο χρόνο. Ο ΠΚ είναι όπως είπαμε ένας ωκεανός γνώσης μέσα στον οποίο αξίζει να κολυμπάς. Το πόσο σημαντικός στοχαστής είναι θα το αποδείξει ο χρόνος.        

Κατηγορίες:Άρθρα, Δοκίμια, Παναγιώτης Κονδύλης

Ετικέτες: Παναγιώτης Κονδύλης, Πολιτικό και ο Άνθρωπος