Γράφτηκε ότι ο Stanley Hoffmann απέθανε, πλήρης ημερών (1928-2015). Ο Stanley Hoffmann εκτιμώ ότι ήταν ένα από τα πιο καθαρά μυαλά στο θολό τοπίο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και όχι μόνο. Μερικά κείμενά του είναι εμβληματικά εάν όχι σταθμός, όπως το  «Obstinate or Obsolete? The Fate of the Nation-State and the Case of Western Europe», Daedalus, Vol. 95, No. 3, (Summer, 1966), pp. 862-915.

Η αποχώρηση ενός αναλυτή της εμβέλειας του Stanley Hoffman επιβάλλει, σίγουρα, μερικά σχόλια για τη ΕΕ αλλά και την Ελλάδα.

Μετρώ περίπου 8 βιβλία και δεκάδες επιστημονικά άρθρα και δοκίμια στα οποία μέσα από χιλιάδες σελίδες εξέτασα τις πιο κάτω, κυρίως, κεντρικές υποθέσεις εργασίας – με προεξάρχουσα την πρώτη του Stanley Hoffman– για την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, τα ευρωστρατηγικά ζητήματα και τις ευρωατλαντικές σχέσεις. [Βλ. παράρτημα 1 στο τέλος]

Προσεκτική ανάγνωση των υποθέσεων που ακολουθούν στο παράρτημα 1 –μαζί και οι παραδοχές Haas στην συζήτησή του με τον Hoffman, καθώς και του «πατέρα των λειτουργιστών David Mitrany [παράρτημα 3] ο οποίος αποδείχθηκε πιο προσεκτικός: είσοδος στην Υψηλή Πολιτική πριν υπάρξει κοινωνική ολοκλήρωση θα καταδείξει τον επίπλαστο χαρακτήρα– δείχνει ότι καλύπτουν όλο το φάσμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης σε αυτούς τους εκτεταμένους τομείς.

Επιτρέπουν ή καλύτερα προσφέρουν την ευκαιρία  για εμπειρική διερεύνηση του τι ισχύει στην πραγματικότητα. Πραγματικότητα η οποία στην Ελλάδα ήταν άγνωστη με αποτέλεσμα συρροή λαθών που οδήγησαν στην συγκαιρινή συμφορά των νεοελλήνων.

Πρέπει να ομολογήσω ότι ο Stanley Hoffman με επηρέασε βαθύτατα ήδη όταν ήμουν μεταπτυχιακός φοιτητής στο Manchester οδηγώντας με στο πολύ γόνιμο πεδίο συγκριτικής έρευνας για την πολιτική φιλοσοφία του Προέδρου Ντε Γκολ κα τις αντίθετες θέσεις. Οι συγκριτικές αναλύσεις επεκτάθηκαν με αποκορύφωση ύστερα βιβλία των δύο δεκαετιών στην Ελληνική γλώσσα, κυρίως το «Διπλωματία και στρατηγική των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων», το «Κοσμοθεωρητική ετερότητα» και το «Κοσμοθεωρία των Εθνών» στο οποίο συμπεριέλαβα ένα πυκνό και συμπερασματικό κεφάλαιο. Είναι χρήσιμο να γνωρίζουν οι αναγνώστες ότι η σημασία των θεωρητικών αξόνων μιας ανάλυσης είναι καίριας σημασίας για το αποτέλεσμα μιας συγγραφικής προσπάθειας. Ας πούμε ταπεινά ότι ως αποτέλεσμα αφετηριακών θεωρητικών ερεθισμάτων σήμερα δεν χρήζει να κάνω αναθεωρημένες εκδόσεις των βιβλίων μου και εάν έκανα θα ήταν εισαγωγές και επίμετρα όχι ουσιαστικές αλλαγές. Όσον δε αφορά «σύγχρονα γεγονότα» ούτε λέξη. Όταν κανείς εδράζεται σε στέρεα θεωρητικά θεμέλια οι θεωρήσεις είναι διαχρονικής σημασίας. Διαβάστε το βιβλίο Kenneth Waltz, «Θεωρία διεθνούς πολιτικής» (βλ. υπόθεση εργασίας παράρτημα 1). Και μετά από εκατό χρόνια δεν χρειάζεται να αλλάξει κάτι. Εκεί έγκειται η αξία της καλής θεωρίας versus ιδεολογήματα και θεωρήματα.

Τα πιο πάνω ζητήματα είναι πολλά και πολύ σημαντικά για να εξαντληθούν στο παρόν σύντομο κείμενο. Σίγουρα αφορούν βαθύτατα την Ελλάδα.

Πιο συγκεκριμένα, η αποβίωση του Stanley Hoffmann επιτάσσει να ειπωθεί ότι αντίθετα με την απελπιστικά λανθασμένη συμβατική αντίληψη στην Ελλάδα που συμπορευόταν με αιθεροβάμονες και γραφειοκράτες των Βρυξελλών, η Ευρώπη είχε σταθεροποιηθεί ως διακυβερνητική σχέση ήδη από το … 1966 και ότι ακολούθησε. Στην Ελλάδα ακόμη δεν το ξέρουμε. Προς άλλα τυρβάζουν πολλοί

Για πολλούς λόγους. Κυρίως γιατί στην πολιτική σκέψη και στα πανεπιστήμια κυριαρχούσε όχι η επιστήμη αλλά τα ιδεολογήματα και τα θεωρήματα των ιδεολογικών δογμάτων του Ψυχρού Πολέμου. Ορφανοί όντας οι φορείς τους στη μεταψυχροπολεμική εποχή έσμιξαν σε ένα αριστεροδεξιό σύστημα παραγωγής ασυναρτησιών στο οποίο αν και με μεγάλο προσωπικό τίμημα εκ των υστέρων (scripta manent) νοιώθω μεγάλη ικανοποίηση καθότι αντιπαρατέθηκα με σφοδρότητα, πλην από την πλευρά μου μονομερώς κόσμια και σταθερά κολλημένος στην επιστήμη που υπηρετώ.

Φτάσαμε ακόμη και στο 2015 όταν σε απανωτές συναντήσεις Κορυφής αλλά και στα ημιπαράνομα «όργανα» της ΟΝΕ όπου κυριαρχεί μια θηριώδης τεχνόσφαιρα όπου η Ελλάδα κυριολεκτικά εκβιαζόταν «κλασικά και κρατοκεντρικά» χωρίς εν τούτοις οι «ηγετίσκοι» και το σύστημα που τους υπηρετεί να συγκινείται για τις ισχύουσες σκληρές πραγματικότητες του ανελέητα ανταγωνιστικού διεθνούς συστήματος. Οι ασυνάρτητοι ιδεαλισμοί, οι αστείες πλην και επικίνδυνες ευρωλαγνείες και το σύστημα προπαγάνδας που εξυπηρετεί άγνωστους σκοπούς κυριαρχεί ακόμη και στις μέρες μας και παρά τα παθήματά μας.

Ενώ όλοι οι καβαλάρηδες της εξουσίας μετά το 2010 (και ασφαλώς και πριν) με αυτά που συνέβαιναν αν είχαν μάτια θα έβλεπαν την πραγματικότητα που ισχύει από το …1966, νόμιζαν  ότι περπατούσαν μέσα σε παιδική χαρά.

Ακόμη και ο τελευταίος χαρισματικός πρωθυπουργός (υπογραμμίζω ότι ο όρος «χαρισματικός» είναι περιγραφή και όχι αξιολογική κρίση και ότι ο χαρισματικός μπορεί να είναι και ο χειρότερος όλων ή και ο πιο επικίνδυνος), ενώ συγκρουόταν με το θηριώδες σύστημα ανεξέλεγκτης εξουσίας των Βρυξελλών, έκανε εκκλήσεις περί δικαίων, ιδεών και ηθικών με τις οποίες στις καγκελαρίες σίγουρα –και λογικότατα– γελούσαν. Όταν αναρίθμητα μεταπολιτευτικά μυαλά γαλουχήθηκαν με ουτοπίες, προπαγάνδες, εθνομηδενισμούς και ημιμάθειες, πως να καταλάβουν ότι η ηθική είναι προϊόν πολιτικής και ότι όταν απουσιάζει κοινωνία η ηθική είναι μηδέν. Στην Ευρώπη διακρατικό σύστημα έχουμε και όχι μια ευρωπαϊκή κοινωνία και ένα ευρωπαϊκό κοινωνικοπολιτικό σύστημα. Γιατί κάτι που μπορείς να δεις με γυμνό οφθαλμό έπρεπε να συγκρουστούμε με τον Σοϊμλε και πολλούς άλλους που λογικότατα εξέφραζαν την δική τους αντίληψη περί ηθικής και κανόνων αντί να πάμε προ-ετοιμασμένοι να λειτουργήσουμε και να διαπραγματευτούμε ορθολογιστικά στην βάση των εθνικών συμφερόντων!

Τα ίδια και χειρότερα, βέβαια, πανταχόθεν πριν και μετά την προκήρυξη των τελευταίων εκλογών: Αντί να δούμε τις πραγματικότητες που ίσχυαν εδώ και δεκαετίες τα παθήματα δεν μας έκαναν ορθολογιστές. Ευρωλαγνεία, ιδεαλιστικές διακηρύξεις, αναφορές σε μια ΕΕ που δεν υπάρχει πλέον –αν ποτέ υπήρξε– και εθελοτυφλία για την ρευστότητα του ευρωπαϊκού πολιτικού πεδίου που στο εγγύς μέλλον μπορεί να οδηγηθεί προς οποιαδήποτε κατεύθυνση.

Το άρθρο του Stanley Hoffman του 1966 που ήδη ανέφερα πιο πάνω οδήγησε σε μια κυριολεκτικά συγκλονιστική παραδοχή του Ernst Haas. O Haas ήταν κατά κάποιο τρόπο πρύτανης της νεολειτουργικής σχολής σκέψης –και σίγουρα του πιο παραπεμπόμενου αναλυτή– για την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. [«επαρκεί, υποστήριξε βασικά, «η υλιστική ολοκλήρωση για να «μετατοπίσει πίστη, νομιμοφροσύνη, προσδοκίες και εξουσίες που θα συγκροτήσουν μια υπερεθνική κοινότητα» που θα αντικαταστήσει τα υφιστάμενα κράτη).

Δεν ήταν μόνο η ομολογία του Haas. Ήταν και η εμπράγματη διακυβερνητική σταθεροποίηση του εγχειρήματος. Σταθεροποιήθηκε ως διακρατικό σύστημα το οποίο λειτουργούσε με κρατοκεντρική λογική. Το ότι αυτό είναι εφικτό είναι μια άλλη μεγάλη υπόθεση της επιστημονικής μελέτης των διεθνών σχέσεων. Συντομογραφικά βλ. την θέση σταθμός που επαληθεύεται ολοένα και περισσότερο και άξονα άπειρων συζητήσεων του Josef Joffe στο παράρτημα 1. «Οι ΗΠΑ με την στρατηγική παρουσία στην Ευρώπη έσωζε τους Ευρωπαίους από τους εαυτούς τους» καθιστώντας εφικτή την καταναλωτική ολοκλήρωση. Τα αποτελέσματα της ρευστότητας των σχέσεων αυτών μόλις τώρα άρχισαν να γίνονται αισθητά και οι εξελίξεις που επέρχονται αναπόδραστα θα μετασχηματίσουν πολλά (ανάλογα με την μετακίνηση του κέντρου βάρους της Αμερικανικής στρατηγικής).

Οι προεκτάσεις για τις κρατικές αποφάσεις μιας χώρας είναι βαθύτατες. Μεταξύ άλλων, χρήζει να επισημανθεί ότι ενώ μέχρι τότε οι Γκολικές παραδοχές κυριαρχούσαν για μια σειρά λόγων κυρίως στρατηγικών (διλήμματα ασφαλείας μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας) το 1992 δημιουργείται το τερατόμορφο σύστημα της ΟΝΕ: Με νομισματικά μέσα,  υποστηριζόταν, και τεχνοκράτες επικεφαλής του εγχειρήματος, θα ερχόταν η πλήρης οικονομική και πολιτική ένωση.

Εξ ου και το 1992 η αλλαγή του ονόματος από Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) σε Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Χαρακτηριστικά, οι Βρετανοί που δεν συμμετείχαν στην ΟΝΕ και δεν ήθελαν την αλλαγή του ονόματος σαρκαστικά δήλωσαν τότε «εντάξει αλλάξτε το όνομα αλλά πολιτική ένωση δεν θα είναι».
Δεν χρήζει να επεκταθούμε άλλο γιατί υπάρχουν πολλές δημοσιεύσεις και παρεμβάσεις. Λέμε μόνο ότι τα πιο πάνω και άλλα στοιχειώδη και ουσιώδη εάν ως γνώση είχαν … φθάσει στην Ελλάδα, η χώρα μας δεν θα αυτοκτονούσε με την αναίτια, άσκοπη και σε κάθε περίπτωση πρόωρη ένταξη σε ένα ανταγωνισμό όπου η ισχύς δεν θεσπίζεται [ΟΝΕ: Ο μηχανισμός της καταστροφής και έγκαιρες προειδοποιήσεις http://wp.me/p3OlPy-CS : 2000 η ένταξη «θα μετατραπεί σε φυλακή χωρίς απόδραση»].

Ούτε βέβαια και θα καταντούσαμε απαθείς θεατές του ξυλοδαρμού» μας από τεχνοκράτες, τεχνόσφαιρες, ηγέτες άλλων κρατών και τοκογλύφους και κερδοσκόπους που συχνάζουν στους διαδρόμους των συνεδριάσεων της ΕΕ. Θα είχαμε συγκροτήσει μια ορθολογιστική διαπραγματευτική στρατηγική, κάτι που ποτέ δεν έγινε.

[για το θέμα αυτό έχω γράψει πολλά μετά το 2010. Βλ. χαρακτηριστικά Η διαπραγματευτική στρατηγική της Ελλάδας ως κράτος-μέλος της ΕΕ: Προϋπόθεση η ειρηνική πολιτική επανάσταση http://wp.me/p3OlPy-O1 και 30.12.2013. Η ΕΕ σε μετάβαση και η Ελληνική προεδρία – γελοιοποιημένος καβαλάρης http://www.ifestosedu.gr/132EUGrPresident.htm]

Παράρτημα 1

Οι υποθέσεις εργασίας αποτελούν κεντρικά ζητήματα που διερευνώνται σε όλα σχεδόν τα βιβλία του υπογράφοντος για την ΕΕ, τα ευρωστρατηγικά ζητήματα και τις ευρωατλαντικές σχέσεις

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΕ – «4 ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ»

Stanley Hoffman, 1966: «παράδοξο Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης »

«Για τρεις λόγους, η ενοποιητική διαδικασία υπήρξε το θύμα και το αποτέλεσμά της η επιβίωση του έθνους – κράτους. Ο ένας λόγος χαρακτηρίζει κάθε διεθνές σύστημα και οι άλλοι δύο μόνο το Ευρωπαϊκό σύστημα. Η εσωτερική λογική και ο τρόπος εξέλιξης κάθε διεθνούς συστήματος βρίσκεται στην διαφορά των εσωτερικών του συντελεστών, στις γεωϊστορικές συνθήκες που το χαρακτηρίζουν και τις εξωτερικές επιδιώξεις των μονάδων που το συνθέτουν. Κάθε σύστημα χαρακτηριζόμενο από κατατεμαχισμό [σημείωση: δηλαδή οργανωμένο σε ανεξάρτητες, ετερογενείς, ανομοιογενείς και κυρίαρχες μονάδες], τείνει, με την δυναμική που αναπτύσσει η ενυπάρχουσα ανισότητα να αναπαραγάγει την ετερότητα».

Δηλαδή, –Διαιωνίστηκε και ενισχήθηκε το έθνος-κράτος, –Ενισχύθηκε η κρατική κυριαρχία, οι θεσμοί, ο πολιτισμός, η οικονομία των κρατών μελών καθώς και η θέση τους στο διεθνές σύστημα. -Η ετερότητα αναπαράγεται και αυξάνεται

Hedley Bull, 1982: Μορφή Χαρακτήρας του Ευρωπαϊκού Πολιτικού Συστήματος

«Δεν υπάρχει υπερεθνική κοινότητα στην Δυτική Ευρώπη. Υπάρχει μια ομάδα κρατών (επιπλέον, εάν υπήρχε μια υπερεθνική εξουσία στη Δυτική Ευρώπη θα ήταν πηγή αδυναμίας και όχι ισχύος ως προς την αμυντική πολιτική. Αυτό που είναι πηγή ισχύος στην Ευρώπη είναι το έθνος-κράτος – δηλαδή η Γαλλία, η Γερμανία, η Βρετανία – και η ικανότητά τους να εμπνεύσουν πίστη και νομιμοφροσύνη στα θέματα του πολέμου). Υπάρχει ένα κονσέρτο κρατών, των οποίων η βάση είναι μια περιοχή ως προς την οποία πιστεύεται πως υπάρχουν κοινά συμφέροντα μεταξύ των μεγαλυτέρων δυνάμεων. Η ιστορία των Ευρωπαίων είναι μια ιστορία εγγενούς-ενδημικής σύγκρουσης. Εάν πρόσφατα απέκτησαν τη συνήθεια της συνεργασίας (σημείωση: στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης), αυτό έγινε υπό την ομπρέλα των ΗΠΑ και υπό την απειλή εξ ανατολών. Ακόμη και η απλή σκέψη ότι τα ευρωπαϊκά κράτη συνιστούν μια “κοινότητα ασφαλείας” ή μια “περιοχή ειρήνης” είναι ευσεβής πόθος, εάν αυτό σημαίνει ότι πόλεμος μεταξύ τους δεν θα υπάρξει ξανά, και όχι ότι δεν υπήρξε τα τελευταία χρόνια και ότι είναι εκτός λογικής εάν υπάρξει ξανά».

Δηλαδή: Αμφισβητήθηκε η βιωσιμότητα της ολοκλήρωσης στη βάση ωφελιμιστικών κριτηρίων, -έθεσε ερωτηματικά για τον χαρακτήρα των συγκλίσεων, επειδή αυτές, πρωτίστως, στηρίζονται στην (εφήμερη;) συμφωνία των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, -έθεσε ερωτήματα για το κατά πόσον το ευρωπαϊκό οικοδόμημα είναι τρωτό στις διεθνείς διακυμάνσεις και ευάλωτο σε ενδοευρωπαϊκές ανακατατάξεις. – έθεσε ερωτήματα για την σχέση της σταθερότητας της Ευρώπης σε αναφορά με την διεθνή κατανομή ισχύος και τις στρατηγικές δομές. -άφησε ανοικτό το θέμα των διλημμάτων ασφαλείας και των ηγεμονικών συμπεριφορών.

Kenneth Waltz, 1979: Η σημασία της κατανομής ισχύος και των στρατηγικών δομών

Πριν τον πόλεμο, το βασικό αίτιο πολέμου ήταν τα διλήμματα ασφαλείας. Η συνεργασία ήταν δύσκολη λόγω της ανησυχίας μεγαλύτερων σχετικών κερδών από την άλλη πλευρά. Ο διπολισμός εξάλειψε ή αποδυνάμωσε μερικούς από αυτούς τους παράγοντες και έκανε τα κράτη της δυτικής Ευρώπης «καταναλωτές ασφαλείας».

Για πρώτη φορά οι καθοριστικοί παράγοντες της Ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας βρίσκονταν εκτός Δυτικής Ευρώπης. τα θέματα πολέμου και ειρήνης συνδέονταν με την διπολική αντιπαράθεση των δύο υπερδυνάμεων και την κατανομή ισχύος που αυτή δημιουργούσε και η οποία ευνοούσε την διαδικασία ολοκλήρωσης: « Η Βρετανία, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία, υπό την σκιά των υπερδυνάμεων, διαπίστωσαν γρήγορα πως ο πόλεμος μεταξύ τους είναι αντιπαραγωγικός και σύντομα άρχισαν να πιστεύουν πως είναι, επίσης, αδύνατος. Επειδή η ασφάλεια όλων βασιζόταν στις επιλογές λλων και όχι στις δικές τους, ήταν εφικτό να γίνουν ενοποιητικά βήματα »

 Josef Joffe το 1984: «Οι αμερικανοί σώζουν τους ευρωπαίους από τους εαυτούς τους».

«η θεωρία των συμμαχιών υποστηρίζει, τα κράτη συνασπίζονται για να εξασφαλίσουν την ασφάλειά τους. Στην περίπτωση του ΝΑΤΟ, όμως, τα κράτη μέλη συνασπίσθηκαν επειδή η ασφάλειά τους εξασφαλιζόταν από έναν ισχυρό εξωτερικό συντελεστή ο οποίος πρόσφερε αξιόπιστα εσωτερική και εξωτερική τάξη και ασφάλεια στην Δυτική Ευρώπη. … χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Δυτική Ευρώπη μπορεί να επιστρέψει σε εξισορροπητικές διαδικασίες της προπολεμικής
περιόδου αντί να προχωρήσει στην ενοποιητική διαδικασία. Ο αδύναμος θα αισθανθεί ξανά ανησυχία για τις προθέσεις του ισχυρού και ο ισχυρός – όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία – θα αρχίσουν, για ακόμη μια φορά, να ανησυχούν για τις προθέσεις αλλήλων. … Η επαγωγική συνέπεια μιας Δυτικής Ευρώπης πλην τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια πυρηνική Γερμανία με άλλα Ευρωπαϊκά κράτη να ακολουθούν … Οι Ηνωμένες Πολιτείες, απαλλάσσοντας τους Ευρωπαίους από την ανάγκη μιας αυτόνομης άμυνας απομάκρυνε τα συστημικά αίτια των συγκρούσεων στα οποία οφείλονται τόσοι πολλοί Ευρωπαϊκοί πόλεμοι στο παρελθόν. Με το ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΑΠΟ ΑΛΛΟΥΣ ΟΙ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΑΥΤΟΥΣ ΤΟΥΣ«

Δηλαδή, τονίστηκαν: -η σημασία των δομικών και στρατηγικών παραμέτρων, -ο σταθεροποιητικός ρόλος των ΗΠΑ, -Οι υποβόσκουσες τάσεις όσον αφορά το Γερμανικό ζήτημα, -Ο ευάλωτος χαρακτήρας των ενδοευρωπαϊκών ισορροπιών και της ενδοευρωπαϊκής κατανομής ισχύος

Παράρτημα 2

Οι παραδοχές Haas και κάποιες προειδοποιήσεις του David Mitrany

Παραδοχές του Ernst Haas 1966 και 1970

Πρώτον, συνέπειες της λανθασμένης πρόβλεψης για την εξαρτημένη μεταβλητή Δεύτερον, αντιφάσεις λόγω απαιτήσεων τρίτων

Τρίτον, «πραγματιστικά συμφέροντα, εύκολα μπορούν να γίνουν θρύψαλα».

-Προσδοκίες απρόσκοπτης λειτουργικής ανάπτυξης είναι επιρρεπείς σε αποσύνθεση και από-ολοκλήρωση.

-«Αποφάσεις που βασίζονται στην υψηλή πολιτική και θεμελιώδεις δεσμεύσεις είναι αναμφίβολα πιο στέρεες από δεσμεύσεις που στηρίζονται σε πραγματιστικές προσδοκίες»

-«Η οικονομική ολοκλήρωση δεν οδηγεί πάντοτε και αυτόματα στην πολιτική ενοποίηση»

-Η αποτυχία, οφειλόταν στην προσδοκία προσπορισμού πολιτικών και οικονομικών ωφελημάτων και όχι πολιτισμικής ή συνειδησιακής μεταμόρφωσης, ως προς την οποία οι λαοί αντιδρούν αρνητικά.

-«Μπορούμε να κινηθούμε μόνο με πολύ μικρά βήματα και όχι με τολμηρά βήματα στη βάση ενός μεγαλεπήβολου σχεδίου, διαφορετικά θα απολέσουμε μεγάλο μέρους της αναγκαίας υποστήριξης. (…) καθώς η Κοινότητα θα κινείται από την απλή τελωνειακή ένωση στην οικονομική ένωση και σε μια πολιτική οντότητα ροπή προς σύγκρουση θα αυξάνεται».

David Mitrany: Aπορρίπτει ενδιάμεσα σχήματα που ψαλιδίζουν τα δημοκρατικά δικαιώματα και φέρνουν ανορθολογισμό. Η εκτελεστική εξουσία δεν μπορεί να είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από μια κοινή κυβέρνηση, αφού αυτή είναι η ουσία της πολιτικής ένωσης… «[είναι περίεργα επιχειρήματα] λόγω της θλιβερής ιστορίας των ευρωπαϊκών θρησκευτικών και πολιτικών διαιρέσεων, που προκάλεσαν πολύ πιο σφοδρές συγκρούσεις απ’ ό,τι οι συγκρούσεις στην Ασία και την Αμερική, και που τώρα εισβάλλουν ξανά με ιδεολογικά μισόλογα. Εάν υπάρχει μια ευρωπαϊκή μοναδικότητα του ευρωπαϊκού πολιτισμού είναι, σε αντίθεση με ανατολικούς και άλλους πολιτισμούς, ότι πρόκειται για ανοικτό πολιτισμό (…) Η ιδέα αυτή καθ’ αυτή για μια κλειστή περιφερειακή ένωση αντιβαίνει την ιστορική ευρωπαϊκή ιδέα. Όσο περισσότερο θα απομακρύνεται από τα καταναλωτικά ζητήματα, τόσο περισσότερο θα αποδεικνύεται ο επίπλαστος χαρακτήρας της. Αλλά, ακόμη και αν αυτές οι διασταυρωμένες επινοήσεις και τεχνάσματα –κλειστός οικονομικός προγραμματισμός, πολιτικοί θεσμοί και καλλιέργεια ενός περιφερειακού πατριωτισμού– εξυπηρετούν την εκπλήρωση μιας ευρωπαϊκής ένωσης δύσκολα μπορεί να ειπωθεί ως επιχείρημα που διανοίγει λεωφόρους προς μια διεθνή ενότητα. (…) Από τη φύση της και τις τάσεις που αναπτύσσονται η πολιτική ένωση είναι εθνικιστική και ως τέτοια αντιμάχεται, αν όχι εμποδίζει, τη μεγάλη ιστορική αναζήτηση ενός ευρύτερου ειρηνικού και αναπτυσσόμενου διεθνούς συστήματος»

Παράρτημα 3

 Το «επικίνδυνο πέρασμα» και το άλμα στο κενό της ΟΝΕ

Οριογραμμές και σχοινοβασίες πάνω στα λεπτά σύνορα μεταξύ ωφελιμιστικής ολοκλήρωσης και αξιώσεων πολιτικής ολοκλήρωσης

Υψηλή – Χαμηλή Πολιτική κατά Lindberg / Scheingold (1970) / Morgan

Κατηγορίες:Αταξινόμητα