Εισαγωγή. Από την μια πλευρά τονώνεται το ηθικό και δυναμώνει η επιστημονική αυτοπεποίθηση κάποιου όταν διαβάζει κείμενα τα οποία εάν στην Ελλάδα κυριαρχούσαν δεν θα είχαμε διολισθήσει στην Άβυσσο. Δηλαδή, γράφαμε τότε, εάν αυτόβουλα άκαιρα, άσκοπα, απροετοίμαστα πέσουμε στον στο λάκκο των λεόντων (ΟΝΕ όπου η διανεμητική ισχύς των αποφάσεων είναι αθέσπιστη) «το «κλείδωμα» στην ΟΝΕ θα μετατραπεί σε φυλακή χωρίς δυνατότητα απόδρασης»  (http://www.tanea.gr/ellada/article/?aid=4112419). Από την άλλη κανείς θλίβεται γιατί αυτές οι σύντομες παρεμβάσεις που αντλούν από εκτενέστερα κείμενα είναι Αλφαβητάριο το οποίο γνωρίζουν ή πρέπει να γνωρίζουν οι δευτεροετείς φοιτητές ενός πανεπιστημιακού Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών θεσμών δεν γνώριζε το πολιτικό προσωπικό και  δεν γνώριζαν πολλοί φορείς επιστημονικών τίτλων. Και η θλίψη γίνεται εντονότερη όταν μετά την καταστροφή οι ίδιοι που ευθύνονται για την συμφορά  συνεχίζουν να παραμιλούν απαράλλακτα όπως πριν δύο δεκαετίες. Ιδιαίτερα αν λάβουμε υπόψη ότι οι στρατηγικές ανακατατάξεις στον περίγυρό μας, στην Ευρώπη και στον κόσμο είναι τόσο ραγδαίες που αυτή την φορά το νεοελληνικό θέατρο του παραλόγου θα μπορούσε να αποβεί θανατηφόρο.  Για περισσότερες «έγκαιρες προειδοποιήσεις» βλ. ΟΝΕ: Ο μηχανισμός της καταστροφής και έγκαιρες προειδοποιήσεις http://wp.me/p3OlPy-CS  Πρέπει εδώ να πω και το εξής: Στην Ελλάδα ο ευρωσκεπτικισμός αντιμετωπίστηκε εχθρικά από το σύστημα ιδεολογημάτων και θεωρημάτων που αναζητούσαν τον παράδεισο πάνω στα σύννεφα και μέσα στις επικίνδυνες φαντασιώσεις τους. Ο ευρωσκεπτικισμός όμως ήταν και συνεχίζει να είναι μια αναγκαία προϋπόθεση μελέτης, στάθμισης ναι κατάληξης σε ορθές εκτιμήσεις για ένα άκρως αμφιλεγόμενο εγχείρημα. Το παρωχημένο διεθνιστικό φιλελευθερισμό ο οποίος, όπως σωστά έγραψε ο Κονδύλης είναι «χυδαίος μαρξισμός με αντεστραμμένα πρόσημα». Δεν ήταν όμως μόνο αυτός. Η δυναμική εξέλιξη της διαδικασίας ολοκλήρωσης συμπεριελάμβανε και πιο ορθολογιστικές θέσεις και αντιλήψεις οι οποίες συνοψίζονται στην «Ευρώπη των πατρίδων«, μια δηλαδή διακρατική συσπείρωση κυρίαρχων κρατών που θα αποφασίζουν ομόφωνα. Όποιος λοιπόν αντιπαρέθετε μια τέτοια ορθολογιστική αντίληψη απέναντι στα νεφελώδη ιδεολογήματα μια Ευρώπης ωφελιμιστών και α-πολιτικά κινούμενων ατομιστών, τον δολοφονούσαν με την λέξη «ευρωσκεπτικιστής». Με επιστημονικούς όρους τίτλος τιμής ήταν και είναι ο «ευρωσκεπτικιστής». Ενσαρκώνει μια μη ιδεολογική μη φαντασιόπληκτη αντίληψη του κόσμου και των κρατών και περιγράφει και ερμηνεύει πολιτικά και ορθολογιστικές εμπειρίες. Σημειώνω ότι αυτά τα έχω αναλύσει σε πάνω από δέκα βιβλία και εκατοντάδες άλλα πιο σύντομα κείμενα και τα έχω αποκρυσταλλώσει υπό ένα ευρύτερο πρίσμα στο «Κοσμοθεωρία των Εθνών» στο κεφάλαιο 6.  Επειδή πριν η Ελλάδα κάνει το άλμα μέσα στον λάκκο των λεόντων που λέγεται ΟΝΕ έγραψα -κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1990 μέχρι και το 2001- εκατοντάδες σελίδες προειδοποιητικών αναλύσεων, η αναπαραγωγή κάποιων σύντομων κειμένων από δική μου πλευρά είναι ανιαρή και κουραστική. Το κάνω επειδή θεωρώ πως αναδεικνύουν σημαντικές παθολογίες που αντιμετωπίζει το νεοελληνικό κράτος, οι οποίες εάν δεν θεραπευτούν διέξοδος δεν υπάρχει. 

Τέλος, η αναδρομή στις συζητήσεις στον επιστημονικό χώρο και μέσα στην δημόσια σφαίρα είναι κάτι περισσότερο από χρήσιμη για μερικούς ακόμη λόγους:

• Πρώτον, τα διλήμματα και προβλήματα της ΕΕ είναι ακριβώς τα ίδια με την δεκαετία απλά τώρα αναδύθηκαν στην επιφάνεια.
• Δεύτερον, μετά το 1992 η ΕΕ βρισκόταν σε μια μετάβαση προς νέους προσανατολισμούς (ασφαλώς όχι προς πολιτική ένωση όπως αφελώς μετονομάστηκε) των οποίων η κατεύθυνση μόλις τώρα γίνεται ευδιάκριτη στους μη ειδήμονες.
• Τρίτον, επειδή η συζήτηση για ανακατατάξεις και μεταρρυθμίσεις άργησε ενώ μια ολόκληρη στρατιά πολιτικά και στρατηγικά ανορθολογικών τεχνοκρατών κυριαρχεί, η ζήτηση για πολιτικό ορθολογισμό είναι μεγάλη.
• Τέταρτον, το μείζον ζήτημα στην Ευρώπη τις δύο τελευταίες δεκαετίες και σήμερα ήταν στρατηγικό. Ποιες είναι οι νέες ευρωστρατηγικές δομές και πως αυτές συνδέονται με το ευρύτερο πλανητικό στρατηγικό περιβάλλον.
• Πέμπτον, πως τα πιο πάνω και άλλα συναφή συνδέονται με την Αμερικανική στρατηγική και πόσο συνδέεται τόσο η Αμερικανική όσο και η Βρετανική (και πιθανώς η Γαλλική) με την σχέση Γερμανίας – Ρωσίας (κατευνασμός; ισορροπία; ανισορροπία;).
• Έκτο, πως θα επηρεάσει την Ευρώπη και την σχέση της με την Ρωσία η εξέλιξη των τριγωνικών σχέσεων ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα.

Ολοταχώς προς «παράδεισο»

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΗΦΑΙΣΤΟΣ  | ΤΑ ΝΕΑ 18/11/1998 | ΤΡΙΤΗ ΑΠΟΨΗ

 Ξεκαθαρίζεται από την αρχή: είναι ορθό και ωφέλιμο να συμμετέχουμε σ’ όλους τους διεθνείς οργανισμούς, στην καλύτερη δυνατή θέση και διεκδικώντας σκληρά τα συμφέροντά μας. Όμως, αυτό είναι το ένα πράγμα και το άλλο είναι να μη γνωρίζουμε σε τι συμμετέχουμε, γιατί συμμετέχουμε και πώς εξελίσσεται η συμμετοχή μας.

ΑΠΟΨΗ ΜΟΥ είναι ότι υπάρχει έλλειμμα συζήτησης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις επιλογές μας. Ένα βλέμμα πέραν του ορίζοντα της καθημερινότητας δεν βλάπτει. Κυρίως εάν με αυτό αντιληφθούμε πως η Κοινότητα της αλληλεγγύης και της ισοτιμίας εξατμίζεται ­ και ίσως εξαφανιστεί ­ και πως σύντομα θα αντικατασταθεί από σύστημα πολλαπλών ταχυτήτων και κατηγοριών συμμετοχής. Η Τουρκία, μάλιστα, σε μερικά χρόνια ίσως βρεθεί με πιο συμφέρουσα συμμετοχή από τη δική μας.

Εάν διατρέξουμε σχηματικά ­ αλλά, ως προς την ουσία με απόλυτη ακρίβεια ­ τις εξελίξεις της τελευταίας δεκαετίας, ίσως το αντιληφθούμε. Όταν άρχισε η διαδικασία επανένωσης της Γερμανίας, έντρομοι οι τότε ηγέτες της Γαλλίας και της Βρετανίας ταξίδεψαν στη Μόσχα για να διερευνήσουν τρόπους εξισορρόπησης του μελλοντικού γερμανικού γίγαντα. Τα λόγια του Μιτεράν, όταν συνάντησε τη Θάτσερ, είναι ενδεικτικά των τάσεων: «Σε στιγμές μεγάλου κινδύνου η Γαλλία και η Βρετανία πάντοτε συμμαχούσαν». Σ’ άλλη περίπτωση, περίπου απελπισμένος, δήλωσε πως «τα προβλήματα της γερμανικής ένωσης είναι πολλά, θα τα αντιμετωπίσω καθώς θα επέρχονται». Ο Μιτεράν αμφιταλαντεύτηκε μεταξύ «εξισορρόπησης» και «εμβάθυνσης» (μια άλλη μετάφραση της λέξης «εμβάθυνση» είναι «το χέρι που δεν μπορείς να δαγκώσεις το φιλάς»). Όπως πολλοί αναλυτές σημειώνουν, οι επόμενες κινήσεις του Μιτεράν ήταν σπασμωδικές και βιαστικές: διακυβερνητική για την Πολιτική Ένωση, «εκβιαστική» σύνδεση της επανένωσης με τη νομισματική ενοποίηση, προτάσεις για «Ευρωπαϊκή Αμυντική Ταυτότητα» «(ξανα)αναβίωση» της ΔΕΕ, «Eurocorps», «Δύναμη Ταχείας Ανάπτυξης». Πολλοί σχολίαζαν τότε: «Προσπαθεί να δέσει τον γερμανικό γίγαντα με τις κλωστές». Άλλοι υποστήριξαν πως «είναι τρύπες στο νερό που διευκολύνουν τη γερμανική ηγεμονία με οικονομικά μέσα».

Έκτοτε όλη η συζήτηση για ευρωπαϊκή άμυνα, για «εντός, εκτός και παραπλήσια της Κοινότητας» κατάντησε θέατρο του παραλόγου ή ευκαιρία για ταξιδάκια αναψυχής κυβερνητικών παραγόντων. Στην πραγματικότητα, το Λονδίνο και η Ουάσιγκτον ασκούσαν πάντοτε πλήρη εποπτεία των εξελίξεων. Στο τέλος, η παραδοσιακή βρετανική άποψη περί «Ατλαντικής Ευρώπης» επιβλήθηκε: το 1994 η Ατλαντική Συμμαχία καλεί τους Ευρωπαίους να αναπτύξουν την «Ευρωπαϊκή Αμυντική Ταυτότητα» εντός του ΝΑΤΟ και ιδρύει τις «Συνδυασμένες Κοινές Δυνάμεις Κρούσης» που διευκολύνουν τις αμερικανικές επεμβατικές δραστηριότητες (ή, κατ’ άλλους, τις επεμβάσεις της… «διεθνούς κοινότητας»).

Η Γαλλία, λόγω εμμονής στην «ευρωπαϊκή αμυντική ταυτότητα», κινδύνευε να απομονωθεί. Το Παρίσι, χωρίς να επηρεαστεί ο απόλυτος εθνικός έλεγχος των πυρηνικών του όπλων, κάνει στροφή και σταδιακά προσεγγίζει το ΝΑΤΟ.

Το 1996 έχουμε τη Συμφωνία του Βερολίνου («χρησιμοποίηση των πόρων του ΝΑΤΟ» για στρατιωτικές επεμβάσεις, όταν και εάν οι Ευρωπαίοι συμφωνούν μεταξύ τους). Αφήνουμε κατά μέρος ερωτήματα του τύπου «επέμβαση ποιανού, πώς, γιατί, και σε ποιες κρίσεις;» και στεκόμαστε σ’ άλλη πραγματικότητα: για να χρησιμοποιηθούν οι πόροι του ΝΑΤΟ, προηγείται απόφαση του Συμβουλίου της Ατλαντικής Συμμαχίας, δηλαδή το εγκρίνουν οι ΗΠΑ. Έκτοτε πολλοί ορθώς επεσήμαναν πως η Απόφαση του Βερολίνου ήταν η ταφόπετρα της ευρωπαϊκής άμυνας. Οι εξελίξεις επιβεβαιώνουν ότι αυτή είναι η ουσία, αν και το θέατρο του παραλόγου περί «Ευρωπαϊκής Άμυνας» συνεχίζεται.

Αλλού όλοι γνωρίζουν πως η Ευρώπη ταλανίζεται από μύρια διλήμματα και πως ακροβατεί σε τεντωμένο σχοινί. Στην Ελλάδα, καθισμένοι στο βουνό των ψευδαισθήσεών τους, κάποιοι ίσως να περιμένουν, ακόμη, τους Δανούς να πολεμήσουν τους Τούρκους στα «νοτιανατολικά ευρωπαϊκά σύνορα». Για να παραφράσω τον Σουηδό υφυπουργό Εξωτερικών (περί «κατάχρησης εξουσίας» και ΟΝΕ), εδώ ίσως έχουμε κατάχρηση βαθμού υποτίμησης της ελληνικής νοημοσύνης για την ευθύγραμμη, δήθεν, πορεία μας: εάν η Ελλάδα σφίξει το λουρί, σφίξει τα δόντια και κλείσει τα μάτια, θα φθάσει τάχιστα σε νομισματικούς και αμυντικούς παραδείσους. Το πιλάφι ίσως λείπει, αλλά αν ­ με κάποιον τρόπο ­ συναντήσουμε εκεί την Τουρκία, θα το έχουμε και αυτό.

Ο Παναγιώτης Ήφαιστος, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών http://www.tanea.gr/news/greece/article/4043200/?iid=2

«Ευρωσκεπτικισμός»

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΗΦΑΙΣΤΟΣ  | ΤΑ ΝΕΑ 08/03/2000 | ΤΡΙΤΗ ΑΠΟΨΗ

 Είναι απίστευτη η ευκολία με την οποία ανακατεύονται λαοί, κοινωνίες και κανονιστικές δομές για να καλλιεργηθεί η εικόνα της επερχόμενης, δήθεν, ευρωπαϊκής πολιτικής ένωσης. Το βασικό ερώτημα είναι κατά πόσον ο «ευρωσκεπτικισμός» είναι βάσιμος.

Ποιων οι θέσεις είναι ορθές: Του Ζακ Ντελόρ, του Τάκη Λαμπρία και άλλων που εκτιμούν πως η Ευρώπη αντιμετωπίζει υπαρκτικά προβλήματα; Ή αυτών που εκτιμούν πως «το ευρώ δημιουργεί μια καινοτόμο ομοσπονδία» και πως «η Ένωση αναπτύσσεται σ’ ένα δημοκρατικό και συνταγματοποιημένο πολιτικό σύστημα» πανευρωπαϊκής εμβέλειας;

Εκτός και αν αναφερόμαστε σε δικτατορικές ή φασιστικές καταστάσεις, η ιστορία διδάσκει πως η «κοινωνία» δεν έπεται αλλά προϋπάρχει των θεσμών. Οι θεσμοί, εξάλλου, για να είναι νομιμοποιημένοι και βιώσιμοι, εντάσσονται στο πλαίσιο ενός «κοινωνικού συμβολαίου» σφυρηλατημένου στη μακρόχρονη διαδικασία του ιστορικού και κοινωνικού γίγνεσθαι κάθε «πολιτικής κοινότητας». Η βιωσιμότητα των κανονιστικών δομών κάθε πολιτικής κοινότητας οφείλεται στην αλληλεγγύη, την κοινή κουλτούρα, τα κοινά ιστορικά βιώματα και πολλούς άλλους ορατούς ή αόρατους παράγοντες, που δημιουργούν μια κοινωνία που συναρτάται όχι μόνο με ωφελιμιστικές συναλλαγές αλλά πρωτίστως με συλλογικές οντολογικές παραδοχές.

Κατά καιρούς, βεβαίως, επίδοξοι αυτοκράτορες, δικτάτορες, φασίστες και θιασώτες κοσμοπολίτικων εξομοιώσεων, ορίζουν και επιχειρούν να επιβάλουν τα δικά τους πιστεύω επί του υπολοίπου κόσμου. Ιστορικά, όλες ανεξαιρέτως οι διεθνείς ολοκληρώσεις ήταν ηγεμονικού χαρακτήρα: γενοκτονίες, εθνοκαθάρσεις, εκτοπισμοί και ολοκαυτώματα στο όνομα της μιας ή της άλλης διεθνούς ιδεολογικής ομοιομορφίας.

Η «ευρωπαϊκή ιδέα», αν και δημιούργησε την προοπτική μιας εθελούσιας διεθνούς ολοκλήρωσης, δεν απαλλάχτηκε, εν τούτοις, από τα διλήμματα και τα προβλήματα που θέτει κάθε διεθνής ολοκλήρωση. Δεν απαλλάχτηκε, επίσης, από διαιρέσεις εντός του ίδιου του φεντεραλιστικού κινήματος: αυτών οι οποίοι αποβλέπουν στη δημιουργία μιας παραδοσιακής ευρωπαϊκής κοινωνίας και αυτών που στηρίζονται στα νεωτερικά ιδεολογήματα περί διεθνούς ολοκλήρωσης μέσω κανονιστικών δομών ωφελιμιστικού χαρακτήρα. Οι τελευταίοι απορρίπτουν τα οντολογικά χαρακτηριστικά των εθνών – κρατών και κατά βάθος απεχθάνονται την ιδέα έθνος. Πρεσβεύουν πως απλή ένταξη των ατόμων σε μια επινοημένη (από τους «πεφωτισμένους») «εταιρικού» χαρακτήρα νομική – θεσμική δομή περιφερειακής ή και παγκόσμιας εμβέλειας δημιουργεί «πολιτική κοινότητα» που θα αντικαταστήσει τα ιστορικά έθνη – κράτη. Σημειώνεται πως, στις διεθνείς σχέσεις, οι νεοφιλελεύθεροι είναι η τελευταία εκδοχή ­ ηγεμονικών καταβολών ­ αυτού του ρεύματος σκέψης.

Αναμφίβολα, στην Ευρώπη, καταστατικά και πολιτικά, διακηρύττεται ο εθελούσιος χαρακτήρας της διαδικασίας ολοκλήρωσης. Εν τούτοις, η αποτυχία τόσο της κοινωνικής όσο και της πολιτικής ένωσης και η σταδιακή ανάπτυξη ενός πατερναλιστικού συστήματος θεσμικής και οικονομικής αλληλεξάρτησης δημιουργούν εύλογες επιφυλάξεις και φόβο πως οδηγούμαστε σε κάποια μορφή πατερναλιστικής ηγεμονίας των ισχυρότερων κρατών. Τίποτα δεν διασφαλίζει, επίσης, πως, μελλοντικά, μια τέτοια περίεργη διεθνής δομή δεν θα οδηγήσει σε μεγάλες αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις μεταξύ των ηγεμονικών δυνάμεων της Ευρώπης.

Εάν, βεβαίως, εγκαταλειφθεί η αφετηριακή ιδέα του κοινοτισμού και της ισοτιμίας, και εάν άμεσα ή έμμεσα (και υποκριτικά) αποδεχόμαστε τον ηγεμονισμό στην Ευρώπη, οι πιο πάνω προβληματισμοί είναι περιττοί. Όμως, επειδή μια τέτοια παραδοχή απορρίπτεται, καμιά σοβαρή ανάλυση για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση δεν μπορεί να παρακάμψει ή να αγνοήσει τον ορατό κίνδυνο δημιουργίας ηγεμονικών δομών. Εάν αυτό συμβαίνει, δυνατό να οφείλεται είτε σε αφέλεια είτε σε σκοπιμότητες που εξυπηρετούν τα κράτη τα οποία θα επωφεληθούν εάν οδηγηθούμε προς την κατεύθυνση μιας Ευρώπης ηγεμονικά ιεραρχημένης.

Είναι γεγονός πως αυτοί οι προβληματισμοί, αν και στην υπόλοιπη Ευρώπη γίνονται ολοένα και περισσότερο αντικείμενο μιας μεγάλης συζήτησης για τη μορφή και το χαρακτήρα της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής, στην Ελλάδα, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, οι αναλύσεις επισκιάζονται από τη συμβατική σοφία. Η συμβατική σοφία και εφήμερες σκοπιμότητες, είτε αναπαράγουν παρωχημένες και αποτυχημένες νεωτερικές ιδέες των δεκαετιών του 1940 και 1950 («καινοτόμες ομοσπονδίες», «συνταγματοποιημένο πολιτικό σύστημα», κτλ.), είτε συμβάλλουν στη γενικότερη σύγχυση που προκαλεί η προσπάθεια αναπαραγωγής αμερικανικών ιδεών σε ευρωπαϊκό επίπεδο («επαναξιολογήσεις των μοντέλων κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης της Ευρώπης», «εξευρωπαϊσμός της κρατικής κυριαρχίας», «μεταβιομηχανικές κοινωνίες» που θα αντικαταστήσουν δήθεν τις παραδοσιακές κοινωνίες και θα καταργήσουν το έθνος – κράτος κτλ.).

Ο Παναγιώτης Ήφαιστος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών
http://www.tanea.gr/news/greece/article/4043200/?iid=2

Π. Ήφαιστος – P. Ifestos
www.ifestos.edu.gr / www.ifestosedu.gr – info@ifestosedu.gr

Στρατηγική Θεωρία–Κρατική Θεωρία https://www.facebook.com/groups/StrategyStateTheory/
Διεθνής πολιτική 21^ος  αιώνας https://www.facebook.com/groups/InternationalPolitics21century/
Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος: Ανισόρροπο τρίγωνο https://www.facebook.com/groups/GreeceTurkeyCyprusImbalance/
Διαχρονική Ελληνικότητα https://www.facebook.com/groups/Ellinikotita/
Άνθρωπος, Κράτος, Κόσμος–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/Ifestos.political.thought/
Κονδυλης Παναγιώτης– https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/
Θολό βασίλειο της ΕΕ https://www.facebook.com/groups/TholoVasileioEU/
Θουκυδίδης–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/thucydides.politikos.stoxasmos/
Μέγας Αλέξανδρος–Ιδιοφυής Στρατηγός και Στρατηλάτης https://www.facebook.com/groups/M.Alexandros/
Εκλεκτά βιβλία που αξίζουν να διαβαστούν https://www.facebook.com/groups/eklektavivlia/
Ειρηνική πολιτική επανάσταση https://www.facebook.com/groups/PolitPeacefulRevolution/
Προσωπική σελίδα https://www.facebook.com/p.ifestos
Πολιτισμός, Περιβάλλον, Φύση, Ψάρεμα https://www.facebook.com/Ifestos.DimotisBBB
«Κοσμοθεωρία των Εθνών» https://www.facebook.com/kosmothewria.ifestos
Προσωπικό προφίλ https://www.facebook.com/panayiotis.ifestos

Κατηγορίες:Διεθνής πολιτική, Διεθνείς σπουδές, Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση, ΕΕ, Εθνική Στρατηγική, Ελλάδα, ευρωπαϊκή ολοκλήρωση

Ετικέτες: ΕΕ, Ελλάδα, ΟΝΕ, ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, ευρωσκεπτικισμός