- Ακολουθούν αποσπάσματα από τους Θουκυδίδη, Κονδύλη, Waltz, Gilpin
- Η έμφαση στα αποσπάσματα που ακολουθούν είναι δική μου
Περικλής, Θουκυδίδου Ιστορία Β60,61 μετάφραση Ελευθέριου Βενιζέλου (διατηρείται η ορθογραφία του αρχικού κειμένου)
B.60. 2,3 … Εγώ τουλάχιστον πιστεύω ότι η πόλις, η οποία ακμάζει ως σύνολον, ωφελεί περισσότερον τους ιδιώτας, παρά εάν, ενώ καθείς από τους πολίτας ευτυχή, εκείνη ως σύνολον αποτυγχάνη. Διότι άνθρωπος που ευδοκιμεί εις τας ιδιωτικάς του υποθέσεις, εάν η πατρίς του καταστραφή, χάνεται και αυτός μαζί της, ενώ είναι, πολύ μάλλον πιθανόν ότι θα σωθή, εάν κακοτυχή μεν ο ίδιος, η πατρίς του όμως ευτυχή. Αφού λοιπόν η μεν πόλις είναι ικανή να βαστά τας ατυχίας των ιδιωτών, αλλ’ εις έκαστος από αυτούς ανίκανος να βαστά τας ιδικάς της, οφείλομεν όλοι να την υποστηρίξωμεν και όχι να συμπεριφερώμεθα όπως σεις τώρα, οι οποίοι, τρομαγμένοι από τας ιδιαιτέρας σας δυστυχίας, παραμελείτε το έργον της σωτηρίας της πόλεως». B.61. «Όταν κανείς ευρίσκεται εις την ανάγκην που ευρέθημεν ημείς, είτε να υποταχθή και υποχωρήση αμέσως εις ξένας διαταγάς, είτε να εκτεθή εις τον κίνδυνον του πολέμου, δια να σώση την ανεξαρτησίαν του, ουδεμία αμφιβολία ότι ο αποφεύγων τον κίνδυνον είναι πλέον αξιοκατάκριτος από εκείνον που τον αντιμετωπίζει.» … «Οφείλετε να λησμονήσετε τας ιδιωτικάς σας λύπας και να προσπαθήσετε να σώσετε την πόλιν». Β62 «να είσθε βέβαιοι ότι η ελευθερία, εάν την προασπίσωμεν και την σώσωμεν, ευκόλως θ’ ανακτήση αυτά, ενώ εάν κανείς υποβληθή εις ξένην κυριαρχίαν, και τα προηγουμένως αποκτηθέντα συνήθως ελαττούνται. Ούτε πρέπει να φανώμεν διττώς κατώτεροι των πατέρων μας, … Είναι δε αισχρότερον ν’ αφήση κανείς να του αφαιρέσουν ό,τι έχει, παρά ν’ αποτύχη, ενώ επιδιώκει ν’ αποκτήση κάτι τι. Και καθήκον σας είναι ν’ αντιμετωπίσετε τους εχθρούς όχι μόνον με αυτοπεποίθησιν, αλλά και με καταφρόνησιν αυτών. Διότι και δειλός ακόμη και τυχηρός ανόητος ημπορούν να έχουν αλαζονικήν πεποίθησιν εις εαυτούς, καταφρόνησιν όμως εκείνος μόνος, του οποίου η πεποίθησις περί της απέναντι των άλλων υπεροχής στηρίζεται επί γνώσεως θετικής, όπως συμβαίνει με σας.»Θουκυδίδης. Απόσπασμα από τον διάλογο Μηλίων –Αθηναίων
«ΌΣΟΙ (ΟΜΩΣ) ΔΙΑΤΗΡΟΥΝ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥΣ ΤΟ ΧΡΩΣΤΟΥΝ ΣΤΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥΣ» Διάλογος Μηλίων-Αθηναίων (εδ. 89-116): (εδάφιο.89). Αθηναίοι: α) υπαινίσσονται πως δίκαια έχουν την ηγεμονία β) υποδεικνύουν το γεγονός πως κάθε πλευρά έχει την δική της αντίληψη περί δικαίου-δικαιοσύνης και γ) ρητά προειδοποιούν τους Μήλιους πως «όταν υπάρχη ίση δύναμη για την επιβολή του, κι ότι, όταν αυτό δεν συμβαίνη, οι δυνατοί κάνουν όσα τους επιτρέπει η δύναμή τους κι οι αδύναμοι υποχωρούν κι αποδέχονται». (Εδάφιο 97). Αθηναίοι: «λόγια που να στηρίζονται στο δίκαιο δεν λείπουν από κανένα. … όσοι (όμως) διατηρούν την ελευθερία τους το χρωστούν στη δύναμή τους». (εδάφιο 103). Αθηναίοι: «Η ελπίδα, παρηγοριά την ώρα του κινδύνου, όσους την έχουν από περίσσια δύναμη κι αν τους βλάψει δεν τους καταστρέφει όσοι όμως, στηριγμένοι πάνω της, τα παίζουν όλα για όλα (γιατί απ’ τη φύση της είναι σπάταλη), μονάχα όταν αποτύχουν την γνωρίζουν». Κατάληξη: (εδάφιο 114). «άρχισαν αμέσως τις εχθροπραξίες, κι αφού μοίρασαν τη δουλειά στα στρατιωτικά τμήματα της κάθε πόλης έζωσαν κυκλικά με τείχος τους Μηλίους … έγινε μάλιστα και κάποια προδοσία ανάμεσα στους Μηλίους … (οι Αθηναίοι) σκότωσαν όσους Μηλίους ενήλικούς έπιασαν, κι έκαμαν δούλους τα παιδιά και τις γυναίκες. Το νησί το αποικίσανε οι ίδιοι στέλνοντας αργότερα πεντακόσιους αποίκους».Δέκα αρχές απόρροια της ανάλυσης του Θουκυδίδειου Kenneth Waltz
Από τον K. Waltz Θεωρία διεθνούς πολιτικής (Εκδόσεις Ποιότητα 2010), σ. 10-12. – βλ. άρθρα, σχόλια και κριτικές στην διεύθυνση http://www.ifestosedu.gr/54waltzduo.htm- Η απουσία ρυθμιστικής εξουσίας στο διεθνές σύστημα παίζει καθοριστικό ρόλο στη συμπεριφορά των κρατών και στη σταθερότητα ή στην αστάθεια του διεθνούς συστήματος (άναρχο διεθνές σύστημα).
- Καθώς απουσιάζει η υπερκρατική εξουσία, η οποία θα μπορούσε να ρυθμίζει τον ανταγωνισμό, οι σχέσεις των κρατών είναι κατά βάση ανταγωνιστικές και πολλές φορές συγκρουσιακές (ανταγωνιστικό διεθνές σύστημα).
- Τα κράτη σε ένα τέτοιο ανταγωνιστικό σύστημα πρέπει από μόνα τους να μεριμνήσουν για την ασφάλειά τους (αρχή της αυτοβοήθειας).
- Τα κράτη στο άναρχο διεθνές σύστημα αναγκάζονται να λάβουν μέτρα, για να αυξήσουν την ασφάλειά τους. Τα μέτρα αυτά όμως μειώνουν την ασφάλεια των άλλων. Αυτό ανατροφοδοτεί την ανασφάλεια και τον ανταγωνισμό. Αυτό είναι το γνωστό «δίλημμα ασφάλειας».
- Τα κράτη είναι οι βασικοί δρώντες στο διεθνές σύστημα άρα και η βασική μονάδα ανάλυσης των διεθνών σχέσεων (κρατικοκεντρικό διεθνές σύστημα). [οι διεθνικοί δρώντες είναι εγαλειακού χαρακτήρα μέσα στην στρατηγική των κρατών και οι διεθνείς θεσμοί εξ ορισμού και αναπόδραστα (λόγω υψηλών αρχών διεθνούς δικαίου, είναι εξαρτημένες μεταβλητές των κρατών και μάλιστα των ισχυρών]
- Τα κράτη επειδή είναι «ευαίσθητα στο κόστος» έχουν κάθε λόγο να συμπεριφέρονται ορθολογικά. Τα λάθη τιμωρούνται (αρχή του ορθολογισμού).
- Κυρίαρχος στόχος του κράτους είναι η κατοχύρωση της ασφάλειάς του, δηλαδή η επιβίωση, η διατήρηση της εδαφικής κυριαρχίας και της εθνικής ανεξαρτησίας/αυτονομίας (βασικό εθνικό συμφέρον).
- Τα κράτη επιδιώκουν να αποκτήσουν «ισχύ», η οποία είναι το κύριο «νόμισμα» στη διεθνή πολιτική (επιδίωξη ισχύος).
- Σε ένα ανταγωνιστικό διεθνές σύστημα τα κράτη έχουν κίνητρο να εξισορροπήσουν τους αντιπάλους τους (στρατηγική εξισορρόπησης), για να αυξήσουν την ασφάλειά τους.
- Οι μεμονωμένες προσπάθειες που καταβάλλουν τα κράτη να εξισορροπήσουν τους αντιπάλους τους, συμβάλλουν στη δημιουργία ενός αυτορυθμιζόμενου συστήματος ισορροπίας δυνάμεων που με τη σειρά του δύναται να συμβάλλει στη διατήρηση της ειρήνης (αρχή της ισορροπίας ισχύος).
Πάγια διαχρονικά πολιτικοανθρωπολογικά χαρακτηριστικά του πλανήτη
Robert Gilpin (Πόλεμος και Αλλαγή στην διεθνή πολιτική) Αφετηρία κάθε σοβαρής συζήτησης για την διεθνή πολιτική απαιτεί συναίνεση για κάποια πράγματα διαχρονικά και καθημερινά καταμαρτυρούμενα:- οι διεθνείς σχέσεις είναι ουσιαστικά συγκρουσιακού χαρακτήρα και ο κόσμος οργανωμένος σε ομάδες:
- καθ’ όλη τη διάρκεια της γνωστής ιστορίας, βασική μονάδα κοινωνικής οργάνωσης στον διεθνή χώρο και θεμέλιο των πολιτικών σχέσεων είναι η «ομάδα» και όχι τα άτομα ή οι τάξεις.
- η πίστη και νομιμοφροσύνη είναι υπεράνω όλων των άλλων κριτηρίων ή παραγόντων εκτός της οικογένειας.
- στα νεότερα χρόνια, αυτές τις ανταγωνιζόμενες ομάδες-φυλές τις ονομάσαμε “έθνη-κράτη” και την πίστη-νομιμοφροσύνη σ’ αυτά πατριωτισμό ή “εθνικισμό”. Αν και η μορφή και ο χαρακτήρας αυτών των ομάδων μεταβάλλεται – φυλές, βασίλεια, αυτοκρατορίες, έθνη-κράτη – κατά καιρούς λόγω οικονομικών, δημογραφικών και τεχνολογικών αλλαγών, ατυχώς, η θεμελιώδης συγκρουσιακή φύση της μεταξύ τους σχέσης δεν μεταβάλλεται».
- στις πολιτικές σχέσεις όλων των ειδών και όλων των επιπέδων παρατηρείται πως η ισχύς και η ασφάλεια είναι πρωταρχικής σημασίας στον προσδιορισμό των ανθρωπίνων κινήτρων.
- Αν και η ισχύς δεν είναι το μόνο κριτήριο. Είναι αλήθεια ότι οι άνθρωποι, επιβραβεύουν, επίσης, την αλήθεια, την αρετή, την καλοσύνη και την ομορφιά. Πλην όμως, όλες οι πιο πάνω αγαθές επιδιώξεις και ηθικά κριτήρια χάνονται, εάν, υπό συνθήκες συνεχών και έντονων αγώνων ισχύος μεταξύ των κοινωνικών ομάδων, δεν διασφαλιστούν.
Κονδύλης και η τυπική λογική των όντων
Η έννοια της τυπικής λογικής όπως την περιγράφει ο Παναγιώτης Κονδύλης είναι πάρα πολύ σημαντική για την πολιτική συγκρότηση, την λειτουργικότητα και την βιωσιμότητα των πολιτικών συστημάτων και για την ασφάλεια και (πολιτική) ελευθερία των πολιτών. Συνιστάται ιδιαίτερα σε όσους νομίζουν ότι εντός ενός κράτους μπορεί να υπάρχει κοσμοθεωρητική σχιζοφρένεια και ταυτόχρονα παραγωγή νομιμοποιημένων νόμων, πολιτικών ηθικών και διανεμητικής δικαιοσύνης. Ένα εσωτερικά διαιρεμένο κράτος στην βάση διαφορετικών εθνικών κοσμοθεωριών είναι συνταγή πολιτικής και πολιτειακής σχιζοφρένειας και πηγή διενέξεων και πολέμου είτε για να διαιρεθεί σε δύο ή περισσότερα κράτη είτε για να καταληφθεί από τρίτο που λειτουργεί κατακτητικά. Δεν είναι τυχαία ότι τέτοια κράτη δεν υπήρξαν και όταν υπήρξαν αυτά έπαθαν. Βέβαια, υπάρχει το τερατόμορφο κρατίδιο της Βοσνίας ενώ επί δεκαετίες συζητείται κάτι παρόμοιο ή χειρότερο στην Κύπρο. Η έννοια της «τυπικής λογικής» των δρώντων ανάλογα με την ιστορική διαμόρφωσή τους παρακολουθεί την ανάλυση του Παναγιώτη Κονδύλη σε πολλά βιβλία του, ιδιαίτερα στο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός Προσδιορίζει την απροσμέτρητη ανθρωπολογική ποικιλομορφία των δρώντων στα τρία επίπεδα ανάλυσης και καθιστά φανερό το γεγονός ότι «το τι συγκροτεί και τι συγκρατεί τα κράτη και τον κόσμο» δεν είναι μια απλή ή ευθύγραμμη υπόθεση. Βοηθά στο να υποψιαστεί κανείς, επίσης, ότι το ζήτημα της συμμόρφωσης των ανθρώπων επί ζητημάτων διανεμητικής δικαιοσύνης στο επίπεδο του κράτους και του διεθνούς συστήματος δεν αποτελεί υπόθεση με την οποία αν κανείς εκτιμήσει επιπόλαια είναι θανατηφόρο. Χαρακτηριστικά, ο Κονδύλης αναφέρει: Η σύνδεση του ορθολογισμού με συγκεκριμένο περιεχόμενο και συγκεκριμένες θέσεις αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα όπλα στη φιλοσοφική πολεμική. Σκοπός της είναι να εξαρτήσει την ικανότητα για λογική σκέψη με την αποδοχή θεωριών με συγκεκριμένο περιεχόμενο και να καταγγείλει όσους δεν αποδέχονται τις τελευταίες ως εχθρούς της λογικής γενικά σκέψης ή ως αναξιόπιστους διανοητές. Η πολυσημία της έννοιας του ορθολογισμού ήταν αποτέλεσμα της πολεμικής της χρήσης, αφού έτσι συνδέθηκε κατά καιρούς με τα πιο διαφορετικά περιεχόμενα. (…) η λογικά μεθοδευμένη σκέψη έχει ίσαμε τώρα τεθεί στην υπηρεσία εντελώς διαφορετικών απόψεων και θέσεων (…) (οι οποίες) κατά τρόπο περίεργο, συμπίπτει πάντοτε με τον προσωπικό τους τρόπο σκέψης. (…) [πρέπει επομένως να αναζητηθεί ένας ορθολογισμός, αυστηρά τυπικός, που θα ήταν δυνατό να εφαρμοστεί σε κάθε ορθολογισμό, όποιο και να είναι το περιεχόμενό του και να μας αποσυνδέει από επιμέρους περιεχόμενα σκέψης] Ορθολογισμός λοιπόν είναι η σκόπιμη και άψογη (από την άποψη της τυπικής λογικής) χρήση των επιχειρηματολογικών μέσων της σκέψης για να κατοχυρωθεί θεωρητικά μια δεδομένη θεμελιώδης στάση απέναντι στον κόσμο. Αυτή η θεμελιώδης στάση ή απόφαση βρίσκεται η ίδια πέραν από κάθε λογική αιτιολόγηση (…) Μονάχα η εκλογίκευση της θεμελιώδους στάσης ή απόφασης μπορεί να πραγματοποιηθεί με λογική συνέπεια και μονάχα αυτή μπορεί, επίσης, να αποτελέσει αντικείμενο επιστημονικής διαμάχης – όχι η ίδια η θεμελιώδης στάση: γιατί στα έσχατα ερωτήματα η απάντηση δίνεται με αξιωματικές αποφάνσεις. Μπορούν λοιπόν να υπάρξουν τόσες μορφές λογικής συνέπειας όσες και οι θεμελιώδεις στάσεις. Μολονότι τα τυπικά λογικά μέσα παραμένουν τα ίδια, ωστόσο υπηρετούν κάθε φορά την εκλογίκευση θεμελιωδών αποφάσεων με διαφορετικό περιεχόμενο», τόμος Ι, σ. 47,48. Επίσης, αλλού, υπογραμμίζοντας την σημασία της αξιολογικά ελεύθερης περιγραφής στην πολιτική σκέψη, επισημαίνει: «Το φαινομενικά παράδοξο γεγονός, ότι οι εχθροί μάχονται μεταξύ τους κάτω από τη σημαία των ίδιων δομών σκέψης, εξηγείται εύκολα, αν κάμουμε σαφή διάκριση ανάμεσα στη δομή και στο περιεχόμενο της σκέψης. (…) Γι’ αυτό, «προϋπόθεση για τη σύλληψη του χαρακτήρα της κανονιστικής σκέψης παραμένει η διάκριση ανάμεσα στον τρόπο, με τον οποίο λειτουργεί πράγματι η σκέψη, και στον τρόπο, με τον οποίο αυτή ορίζεται πάνω στη βάση μια εξαντικειμενικευμένης απόφασης», Ισχύς και Απόφαση (Εκδόσεις Στιγμή, 1991), σ. 120-1,165. Π. Ήφαιστος – P. Ifestos www.ifestos.edu.gr / www.ifestosedu.gr – info@ifestosedu.gr Στρατηγική Θεωρία–Κρατική Θεωρία https://www.facebook.com/groups/StrategyStateTheory/ Διεθνής πολιτική 21ος αιώνας https://www.facebook.com/groups/InternationalPolitics21century/ Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος: Ανισόρροπο τρίγωνο https://www.facebook.com/groups/GreeceTurkeyCyprusImbalance/ Διαχρονική Ελληνικότητα https://www.facebook.com/groups/Ellinikotita/ Άνθρωπος, Κράτος, Κόσμος–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/Ifestos.political.thought/ Κονδυλης Παναγιώτης– https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/ Θολό βασίλειο της ΕΕ https://www.facebook.com/groups/TholoVasileioEU/ Θουκυδίδης–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/thucydides.politikos.stoxasmos/ Μέγας Αλέξανδρος–Ιδιοφυής Στρατηγός και Στρατηλάτης https://www.facebook.com/groups/M.Alexandros/ Εκλεκτά βιβλία που αξίζουν να διαβαστούν https://www.facebook.com/groups/eklektavivlia/ Ειρηνική πολιτική επανάσταση https://www.facebook.com/groups/PolitPeacefulRevolution/ Προσωπική σελίδα https://www.facebook.com/p.ifestos Πολιτισμός, Περιβάλλον, Φύση, Ψάρεμα https://www.facebook.com/Ifestos.DimotisBBB «Κοσμοθεωρία των Εθνών» https://www.facebook.com/kosmothewria.ifestos Προσωπικό προφίλ https://www.facebook.com/panayiotis.ifestosΚατηγορίες:πολιτική θεωρία, πολιτική θεωρία του διεθνούς συστήματος, Διεθνής πολιτική, Διεθνείς σπουδές, Θουκυδίδης, Παναγιώτης Ήφαιστος, Παναγιώτης Κονδύλης