Το ερώτημα τι και πόσο θα πρέπει να διαβάζουμε θέτει ένα πολύ μεγάλο ζήτημα. Εδώ θα γίνει αναφορά, κυρίως, στα γνωστικά πεδία του πολιτικού στοχασμού που συνδέουν τα τρία επίπεδα: Του Ανθρώπου, του Κράτους και του Διεθνούς Συστήματος. Πολιτική θεωρία; Κάτι περισσότερο, είναι συνηθίζω να γράφω “πολιτική θεωρία του διεθνούς συστήματος”. Πως τίθενται τα πράγματα στα τρία επίπεδα, πως συνδέονται τα τρία επίπεδα και κυρίως πως συμπλέκονται και πως αποφεύγονται ανορθολογικά άλματα και αυθαίρετες τοποθετήσεις για την σύνδεση των τριών επιπέδων.
- Πως κυμαίνεται το εκκρεμές της ανθρώπινης φύσης και πως σταθεροποιείται στην εποχή του πολιτικού πολιτισμού (πέντε περίπου χιλιάδες χρόνια γνωστής ιστορίας).
- Τι συγκροτεί και συγκρατεί το κράτος και πως οι πολίτες διαμορφώνουν κριτήρια συλλογικής πολιτικής ηθικής, διανεμητικής δικαιοσύνης και νόμους τους οποίους οι πολίτες τηρούν σύμφωνα με τις ανάγκες της συλλογικής ζωής. Τι σημαίνει αυτό για το Κοινωνικό και Πολιτικό γεγονός ή όπως λέγεται σήμερα το κοινωνικοπολιτικό “σύστημα” που νομιμοποιεί ή πρέπει να νομιμοποιεί τις πολιτικοοικονομικές ιεραρχίες κάθε κοινωνικής οντότητας.
- Τι σημαίνει η εθνική ανεξαρτησία (ή στην κλασική εποχή το “ιδεώδες της Ανεξαρτησίας”), τι είναι κατά συνέπεια το καθεστώς της κρατικής κυριαρχίας και τι εγγενείς ιδιότητες αυτό προκαλεί στο διεθνές σύστημα.
- Τι σημαίνει κρατοκεντρικό σύστημα (στην κλασική εποχή και σήμερα), τι διαφέρει από το πολιτικά μετακρατοκεντρικό κοσμοσύστημα της Παμμέγιστης Βυζαντινής Οικουμένης [πολλά κείμενα και βιβλία του Γιώργου Κοντογιώργη http://contogeorgis.blogspot.com/ το περιγράφουν αριστουργηματικά και τεκμηριωμένα] από τα μετακρατικά διεθνιστικά συγκαιρινά δόγματα («Εσχατολογικό ιδεολογικό δηλητήριο και πολιτική θεολογία versus Αριστοτελική πολιτική σκέψη» https://wp.me/p3OlPy-1Ku).
- Ποιες είναι οι εξ’ αντικειμένου οι ανελέητες κρατοκεντρικές λογικές του κρατοκεντρικού διεθνούς συστήματος των μαθηματικών προδιαγραφών αξιωμάτων του Θουκυδίδειου Παραδείγματος και τι σημαίνει αυτό για την ελευθερία, την ασφάλεια και την ευημερία κάθε κοινωνικής οντότητας.
Αφού πούμε πως η γνώση, η επίγνωση και η συνειδητοποίηση δεν επιτυγχάνονται με επιφοίτηση, τίθεται το ερώτημα γιατί ως πολίτες επιβάλλεται να μελετούμε όσο χρειάζεται ο καθένας μας και γιατί η έμφαση σε αυτά τα τρία επίπεδα; Τι σημασία έχει, εν τέλει και ποια είναι η σχέση των συμπληρωματικών εννοιών γνώση / πολιτική παιδεία; Η σημασία, εκτιμάται, είναι πρωτίστως Πολιτική. Συνδυάζει την απόκτηση γνώσης με την πολιτική τριβή μέσα στον Δήμο της δημοκρατίας ή “δημοκρατίας” κάθε κοινωνικής οντότητας. Προτρέχουμε να πούμε ότι γράφεται δημοκρατία ή “δημοκρατία” για να εξαιρέσουμε τους ανυπόμονους που φαντάζονται κάποια ιδεατή πολιτεία άψογα ιεραρχικά δομημένη και γραμμικά κινούμενη (εντάξει, ο Πλάτων ήταν ιδιοφυής και εκδικούμενος την θανάτωση του Σωκράτη την όρισε) αλλά το Κοινωνικό και Πολιτικό γεγονός είναι ένα αδιάλειπτο άθλημα κατ’ αλήθειαν βίου προσανατολισμένου προς την Ιθάκη της πολιτικής ελευθερίας υπό συνθήκες εθνικής ανεξαρτησίας. Εάν έτσι έχουν τα πράγματα το μείζον είναι η συμμετοχή και οι όροι συμμετοχής του κάθε πολίτη σε αυτό το άθλημα. Και για να μιλήσουμε πιο πεζά μιας και είναι αναγκαίο κάτι τέτοιο δεν είναι συμβατό με νοοτροπίες του είδους “δεν μπορώ να διαβάσω πάνω από μια σελίδα”, “δεν με νοιάζει η πολιτική ας καίγονται εγώ κινούμε με όρους ιδιωτείας και το απολαμβάνω” και “πες μου γρήγορα τι να κάνουμε γιατί δεν μπορώ να διαβάζω μεγάλα κείμενα”. Συναφώς, πρόσφατα σε συζήτηση με φίλο που μου είπε “θέλουμε ΛΥΣΕΙΣ” έγραψα (διορθώθηκε φραστικά και ορθογραφικά):
“Γνωστό το ζήτημα και οι προσδιοριστικές ειδοποιοί διαφορές επίσης. Η προτάσεις πολιτικής είναι υπόθεση των κυβερνήσεων των οποίων τα κρατικά επιτελεία (εάν έχουν και δεν εννοώ καζαν-καζανάνθρωπους) προτείνουν και που η ανά πάσα στιγμή πολιτική ηγεσία επιλέγει μια από πολλές προτάσεις αποφάσεων οι οποίες συμβατές με τα ιεραρχημένα εθνικά συμφέροντα (κάποιος πρέπει να τα ορίσει και εάν κανείς δεν τα ορίζει οι πολίτες να απαιτήσουν να οριστούν). Η διεθνής πολιτική είναι μια δίνη με πολλές και αστάθμητες μεταβλητές μέσα στην οποία πολλά ρίχνονται ανά πάσα στιγμή. Επομένως δεν υπάρχει μια πρόταση πολιτικής αλλά πολλές και η (ικανή) πολιτική ηγεσία επιλέγει την βέλτιστη κατά περίπτωση και όπως εξελίσσονται τα πράγματα. Αυτό απαιτεί γνώση των κατόχων θέσεων ευθύνης και των πολιτών οι οποίοι πρέπει να είναι εντολείς μιας ανακλητής εξουσίας. Για να είναι αυτό εφικτό σε επίπεδο πολιτών και στελεχών της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας απαιτείται γνώση, κοπιαστική εργασία (κάποιος θα πρέπει να κάθεται σε καρέκλα εάν διηγηθώ τι κατάλαβα ότι μελετούν-διαβάζουν τα πολιτικά ελίτ διοικητικά καλά οργανωμένων κρατών από την εμπειρία μου όταν συνάντησα τον κόμη Etienne Davignon αντιπρόεδρο της Επιτροπής της τότε ΕΟΚ, εκτελεστικό διευθυντή της μεγαλύτερης Βελγικής τράπεζας και υποψήφιο τότε ΓΓ του ΝΑΤΟ ο οποίος διάβασε τις χιλιάδες δακτυλογραφημένες σελίδες που του είχα στείλει συμπεριλαμβανομένων των χιλιάδων υποσημειώσεων του υπό έκδοση τότε πρώτου βιβλίου μου για την Ευρωπαϊκή διπλωματία το οποίο και τελικά προλόγισε). Αν και δεν αποκλείεται ένας αναλυτής να καταθέτει και πιο συγκεκριμένες θέσεις ο ρόλος του είναι να εμπλουτίζει την γνώση ως προς τα πού προσανατολίζονται τα πράγματα και να φωτίζει τις προϋποθέσεις. Ο μορφωμένος πολιτικός ηγέτης τα διαβάζει (όπως έκανε ο κόμης Davignon αλλά και κάθε Davignon σοβαρού κράτους) για να είναι σε θέση να αποφασίσει ποια πρόταση πολιτικής των επιτελείων του είναι η βέλτιστη κάθε στιγμή. Ο πολίτης επιπλέον πρέπει να είναι αντίστοιχα κάτοχος γνώσης αλλά και να υπόκειται καθημερινά την βάσανο της πολιτικής τριβής μέσα στο άθλημα του Πολιτικού γεγονότος. Ένας αναλυτής βέβαια δεν αποκλείεται να βρεθεί σε θέση λήψης πολιτικών αποφάσεων. Ευτυχώς εγώ δεν βρέθηκα γιατί σε ένα κράτος γεμάτο “δεξαμενές κακής πολιτικής σκέψης” συνδεδεμένων με “φιλάνθρωπους” όλου του πλανήτη, θα ήταν άσκοπο. Τόσο κακά.”.
Ορίζουμε λοιπόν την Πολιτική με την βαθύτερη με αντικειμενικούς όρους και πλατύτερη έννοια του όρου. Πέραν άλλων κριτηρίων όπως καλλιέργεια πνεύματος, μορφωτική υπόσταση, περιέργεια και τα λοιπά, το καίριο ερώτημα που απαιτείται ο καθείς να απαντήσει για τον εαυτό του είναι πόση και ποια γνώση χρειάζεται ο άνθρωπος ως πολίτης ενός κράτους για να είναι εντολέας της εξουσίας και αυτός που ορίζει την τύχη του και το μέλλον του; Ποιος ο ρόλος κάθε πολίτη όσον αφορά τον δημοκρατικό προσανατολισμό, την ευνομία και την ασφάλεια του κράτους στο οποίο ανήκει; Τι σημαίνει, εν τέλει, πολιτική παιδεία, και πως κανείς την αποκτά;
Κατ’ αρχήν, Πολιτικός πολιτισμός, Πολιτεία και Κοινωνικό-Πολιτικό γεγονός σημαίνει πολιτική συγκρότηση κάθε κοινωνικής οντότητας σύμφωνα με τις ανθρωπολογικές της προϋποθέσεις. Μεταξύ άλλων, τον πολιτισμό των μελών της, εθνικές ταυτότητες, ήθη και τα έθιμα, κριτήρια μεταφυσικής και πολιτικές παραδόσεις. Οι διεθνισμοί όλων των εποχών, όλων των εκδοχών και όλων των αποχρώσεων δεν είναι παρά το δηλητήριο της Πολιτικής. Γιατί οι πολίτες διαμορφώνονται μέσα στο Κοινωνικό και Πολιτικό γεγονός και όχι με τους όρους κάποιου (ιδεολογικού) δόγματος κατασκευής ανθρώπων
Τα κράτη που επιβιώνουν στην Μεταψυχροπολεμική εποχή όπως προχωράμε στον 21ο αιώνα θα είναι εκείνα των οποίων οι πολίτες επιδίδονται στο άθλημα απόκτησης πολιτικής υπόστασης υψηλών βαθμίδων και με τρόπο που θα τους καθιστά εντολοδόχους της εξουσίας του κράτους τους.
Παρά τις μοντερνιστικές ιδεοληψίες -περιέργως πολύ διαδεδομένος στην ανθρωποκεντρική κοιτίδα του πολιτικού πολιτισμού μάλιστα στις μετεξελιγμένες μεταμοντέρνες εθνομηδενιστικές εκδοχές -, η πολιτική παιδεία δεν είναι ζήτημα μεγάλων δασκάλων ή φαντασιόπληκτων στοχαστών. Οι βρακοφόροι γέροντες ενός παραδοσιακού χωριού και τα μέλη των κοινοτήτων οι οποίες διαιωνίζουν τις παραδόσεις τους, μπορεί και να μην έχουν πάει καν δημοτικό σχολείο, πλην παιδεύονται πολιτικά μέσα στον Δήμο των ενοριών και των Κωμοπόλεων (όσων τουλάχιστον μπορούν να το κάνουν και να θυμηθούμε ότι αυτό έκαναν οι Πόλεις και τα Κοινά ακόμη και κάτω από τον ζυγό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας). Εάν έτσι έχουν τα πράγματα οι πολίτες είναι πολιτικοί στοχαστές καλύτεροι από πολλούς ιδεολογικά προσανατολισμένους φορείς επιστημονικών τίτλων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο «αγράμματος» Μακρυγιάννης ο οποίος μας κληροδότησε έργο το οποίο πολλοί λένε είναι εφάμιλλο των έργων του Αριστοτέλη.
Με δεδομένο το πώς εξελίχθηκε ο κόσμος και τα κράτη τους πέντε τελευταίους μετά-Μεσαιωνικούς αιώνες, ο πολίτης των σύγχρονων κρατών απαιτείται να συμπληρώνει την όποια πολιτική παιδεία διαθέτει με εκλεκτικά επιλεγμένα κείμενα του πολιτικού στοχασμού. Υπάρχουν κύρια και δευτερεύοντα. Εδώ θα τονιστούν αυτά που θεωρούνται Παραδειγματικά και Καταστατικά της πολιτικής σκέψης.
Με κάθε κριτήριο η περιπετειώδης μετά-Μεσαιωνική μοντερνιστική φάση που οικοδομήθηκε πάνω σε εύθραυστα ιδεολογικά θεμέλια, ολοκλήρωσε τον κύκλο της. Τα κράτη που θα επιβιώσουν στην Μεταψυχροπολεμική εποχή όπως προχωράμε στον 21ο αιώνα θα είναι εκείνα των οποίων οι πολίτες θα επιδίδονται στο άθλημα απόκτησης πολιτικής υπόστασης υψηλών βαθμίδων και με σκοπό να καθίστανται ολοένα και περισσότερο εντολοδόχοι της εξουσίας του κράτους τους. Αυτό σημαίνει, συμπληρωματικά με την εμπράγματη πολιτική παιδεία που αποκτούν μέσα στον οικείο κοινωνικοπολιτικό στίβο, εκλεκτικά επιλεγμένη γνώση στα πεδία της πολιτικής σκέψης. Εάν μη τι άλλο ενώ στο παρελθόν η πολιτική παιδεία μέσα στον δημοκρατικό Δήμο των Πόλεων και των Κοινών σήμερα αυτό ίσως δεν είναι επαρκές γιατί η γνώση κατακερματίστηκε (κυρίως τον 19 και 20 αιώνα για να προσαρμοστεί το άτομο στις λειτουργικές ανάγκες της μεταμοντέρνας εποχής)
Μείζονα αλληλένδετα ζητήματα ήταν πάντα η ορθολογιστική κατανόηση της δομής του διεθνούς συστήματος, της αποστολής του κράτους και τα φυσιογνωμικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά της διεθνούς πολιτικής. Αντίθετα με τις ύστερες εσχατολογικές ιδεολογικές διακηρύξεις, η διαχρονία του ιστορικού γίγνεσθαι ποτέ δεν ήταν γραμμική. Πάντα ήταν γεμάτη καμπυλότητες, θυελλώδεις διαμορφωτικές δίνες, μικρούς και μεγάλους πολέμους, εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες και ανοδικές και καθοδικές τροχιές. Σε ένα τέτοιο παντοτινά ανελέητα ανταγωνιστικό κόσμο, το μεγάλο στοίχημα κάθε κοινωνικής οντότητας και των πολιτών της ήταν και συνεχίζει να είναι η ασφάλειά της και η επιβίωσή της.
Ως προς τούτο, τονίζεται και υπογραμμίζεται για κάθε ενδιαφερόμενο που δεν έχει συνειδητά ή ανεπίγνωστα βυθιστεί σε πολιτικά αυτοκαταστροφικές νοοτροπίες ιδιωτείας, οι εσχατολογικές ιδεολογικές φωνασκίες αποπροσανατολίζουν. Η κλασική εποχή ήταν και θα παραμείνει το Παράδειγμα:
Παναγιώτης Κονδύλης: «Στον βαθμό όπου κατανοούσα καλύτερα τους μηχανισμούς της ιδεολογικής και ουτοπικής σκέψης, την κλασική αρχαιότητα την έφερνε κοντύτερα μου ένα ακόμα γνώρισμα της: η απουσία εσχατολογίας και ευθύγραμμων αντιλήψεων για το ιστορικό γίγνεσθαι, … εκκοσμικεύθηκαν τόσο από τον σοσιαλιστικό μαρξισμό όσο και από τον καπιταλιστικό φιλελευθερισμό. Για να αποφευχθεί η υστερία μπροστά στον πλήρη και αμετάκλητο θάνατο, νομιμοποιήθηκε κοσμοθεωρητικά η υστερία της εσχατολογίας. … Αν κάπου μπορεί να πάρει κανείς αυτό το ύψιστο μάθημα [αποφυγής της εσχατολογίας], είναι από την κλασσική αρχαιότητα, η οποία αγνόησε την ευθεία γραμμή με την αίσια απόληξη, για να προσηλωθεί στην θέαση και βίωση του αΐδιου κύκλου».
Εκεί βρίσκεται η Καταστατική γνώση του πολιτικού πολιτισμού αφετηρία της οποίας ήταν η προκλασική Ομηρική εποχή. Στην κλασική εποχή κατά την διάρκεια της οποίας, επειδή οι ιστορικές συγκυρίες συνηγορούσαν με την ανάπτυξη του πολιτικού πολιτισμού, ουσιαστικά έκλεισε τον κύκλο της πολιτικής σκέψης. Ουσιαστικά, στα πεδία του πνεύματος και της πολιτικής σκέψης, αν κάτι άλλο διακρίνεται τους μετά τον 16ο αιώνα Νέους Χρόνους από προγενέστερες ιστορικές φάσεις, είναι το γεγονός ότι κυριάρχησε μια ιδεολογική-εσχατολογική γραμμική σύλληψη του ιστορικού γίγνεσθαι. Μια δηλαδή οπισθοδρόμηση -ιδιαίτερα εάν κανείς συγκρίνει με την κοσμοσυστημικά και δημοκρατικά δομημένη Βυζαντινή Οικουμένη- του πολιτικού πολιτισμού στα προκλασικά χρόνια.
Λέμε λοιπόν ότι η αποκοπή των ανθρώπων από την «ιδεολογική ιστορική παρένθεση» των δύο τελευταίων αιώνων, είναι και η σημαντικότερη προϋπόθεση για να επανέλθουν οι άνθρωποι στις στέρεες κλασικές προδιαγραφές του πολιτικού πολιτισμού. Αυτό αφενός δεν είναι εύκολο λόγω κυριαρχίας της συμβατικής ιδεολογικής σοφίας και αφετέρου είναι πλέον το μείζον στοίχημα του αθλήματος απόκτησης πολιτικής παιδείας εντός κάθε κράτους. Η ;αποκοπή από τις ανυπόστατες ιδεολογικές εσχατολογίες είναι και ο τρόπος να ενθαρρυνθεί εάν όχι καταστεί αναγκαίο ο πολίτης να παιδευτεί πολιτικά μέσα στον οικείο “Δήμο” με προσανατολισμό την Ιθάκη του Δήμου της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας. Το αντίστροφο είναι η ιδιωτεία και αυτό καλλιεργούν τα ιδεολογικά δόγματα και οι κομματικές συσπειρώσεις πολλών κρατών.
Πέραν της πολιτικής τριβής που σμιλεύει και αναβαθμίζει τον Πολιτειακό ρόλο των πολιτών είναι αναγκαίο, λοιπόν, και η εμβάθυνση στα πεδία της πολιτικής σκέψης για το τι πραγματικά σημαίνει Κοινωνικό-Πολιτικό γεγονός στον σύγχρονο κόσμο.
Συσχετίζοντας γνώση, διάβασμα, πολιτική παιδεία και τον ρόλο του πολίτη στεκόμαστε εδώ σε μερικά έργα κύρια και αξονικά. Αφενός δεν μπορούμε και ούτε χρειάζεται να επεκταθούμε, τουλάχιστον εδώ. Εάν μη τι άλλο σημαντικό κριτήριο είναι το γεγονός ότι οι άνθρωποι στην σύντομη ζωή τους δεν έχουν χρόνο να χάνουν παγιδευμένοι μέσα σε προπαγανδιστικά κείμενα, καταβυθισμένοι μέσα σε ογκώδη βιβλία γεμάτα ασυνάρτητες εσχατολογίες και εκατοστής τάξης γνώμες αργόσχολων συγγραφέων. Γι’ αυτό, αναζητώντας καταστατική πολιτική σκέψη των πιο υψηλών προδιαγραφών το μείζον είναι η ανάδειξη των κορυφαίων έργων της πολιτικής σκέψης που περιέγραψαν και ερμήνευσαν την θεμελίωση του Πολιτειακού Παραδείγματος και το κράτος-Πολιτεία ως το κύριο εάν όχι το μόνο πολιτικά κυρίαρχο μέλος κάθε κρατοκεντρικού συστήματος (στην σύγχρονη εποχή αυτό βασικά αποτυπώθηκε στον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ).
Τρείς πνευματικές δεξαμενές περιέχουν σχεδόν οτιδήποτε συγκροτεί την Πολιτική σκέψη: Όμηρος, Αριστοτέλης, Θουκυδίδης. Μείζονος σημασίας είναι η κατανόηση των αξιωμάτων του Παραδείγματος και των αληθινών και όχι φανταστικών οντολογικών θεμελίων του κρατοκεντρικού συστήματος. Σε τελευταία ανάλυση εάν γίνουν κατανοητά και αντιληπτά τα αξιώματα ο καθείς είναι ευαίσθητος στο κατά πόσο αυτό που διαβάζει ή λέει είναι ανυπόστατο ή βάσιμο και σημαντικό για να προβληματιστεί. Θέση μας που συχνά διατυπώσαμε είναι πολιτική θεωρία του διεθνούς συστήματος δεν υπάρχει εάν δεν είναι θεμέλια αξιώματα του Παραδείγματος (απορρέουσα βάσιμη θεωρία διεθνών σχέσεων βλ. σύνοψη των θέσεων του Kenneth Waltz στον παρεμβαλλόμενο πίνακα).
Ο εντολέας πολίτης εύκολα προσανατολίζεται γιατί μπορεί ευθέως να διαπιστώσει τι είναι πραγματικό/υπαρκτό και αληθινό. Κυρίως το γεγονός ότι διαχρονικά και στις μέρες μας ύπαρξης πολλών κοινωνικών οντοτήτων οι περισσότερες εκ των οποίων είναι πλέον πολιτικά κυρίαρχες. Μόνο η σωστή θέαση του πραγματικού και αληθινού βρίσκεται προς τον σωστό γνωστικό προσανατολισμό και μόνο αυτή οδηγεί σε βάσιμες εκτιμήσεις για τον χαρακτήρα και τις λειτουργίες της διεθνούς πολιτικής.
Το γεγονός ότι τους τελευταίους αιώνες πολλοί ξέχασαν αξιώματα του Πολιτειακού και του συναρτημένου με αυτό διεθνούς γίγνεσθαι απορρέει από το γεγονός ότι ανυπόστατα μοντέρνα και μεταμοντέρνα ιδεολογικά δόγματα και πλήθος συμπαρομαρτούντων ιδεολογημάτων και θεωρημάτων αν και από καιρό παρωχημένα και ξεπερασμένα λόγω κεκτημένης ταχύτητας των φορέων τους συνεχίζουν να προκαλούν πνευματικά μπερδέματα, αποπροσανατολισμό και διαμάχες οι οποίες σχετίζονται ελάχιστα ή καθόλου με το κατά κοινωνία Κοινωνικό και Πολιτικό γεγονός.
Τρείς πνευματικές δεξαμενές, υπογραμμίζουμε ξανά, περιέχουν σχεδόν τα πάντα: Όμηρος, Αριστοτέλης, Θουκυδίδης. Κανείς αξίζει να εντρυφήσει καθότι με διαχρονικά άφθαρτο και εσχατολογικά στερημένο τρόπο περιγράφουν και ερμηνεύουν την συγκρότηση και τις προϋποθέσεις του πολιτικού πολιτισμού των ανθρώπων.
Πέραν του γεγονότος ότι διαθέτουν ορθή θέαση των διαχρονικά αναλλοίωτων ιδιοτήτων του ανθρώπου, του κράτους και του διεθνούς συστήματος, περιέχουν τα περισσότερα εάν όχι όλα τα αξιώματα του Παραδείγματος του πολιτικού γίγνεσθαι και της περί αυτό πολιτικής σκέψης. Ο πνευματικός και πολιτικός πλούτος μιας Πολιτείας και οι βαθμίδες ωρίμανσης της πολιτικής της συγκρότησης συναρτώνται με τον βαθμό και την έκταση που αποτελούν κτήμα των πολιτών!
Κατ’ αρχήν, Μέγιστος, υπέρτατος και ολιστικός για τον άνθρωπο, το κράτος και τον κόσμο είναι ο Όμηρος. Θα πρόσθετα ως πανάξιο σύγχρονο εκφραστή τον Αλεξανδρινό «ποιητή» αλλά και πολιτικό στοχαστή Κωνσταντίνο Καβάφη. Κατόρθωσε σε μερικές μόνο σελίδες «ποιημάτων» –Πόλις, Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον, Ιθάκη, Θερμοπύλες– να συμπυκνώσει πολλές πτυχές, τους προσανατολισμούς της καταστατικής Ομηρικής πολιτικής σκέψης για τον άνθρωπο, την Πόλι/Πατρίδα/Ιθάκη και τις προϋποθέσεις επιβίωσης και ασφάλειας της τελευταίας.
Ήδη -αναμφίβολα κάτι αμφιλεγόμενο για πολλούς – υπαινιχθήκαμε ότι δεν είμαστε σίγουροι για τον μεγαλοφυή Πλάτωνα. Ενώ πολλά μας άφησε και σημαντικά, η «φυλάκιση» των ανθρώπων στην ανύπαρκτη ιδεατή πολιτεία ιστορικά αποδεικνύεται ότι είναι αντί-παραγωγική. Πολλοί και συχνά, φαντασιώνονται νομίζοντας πως γνωρίζουν τι σημαίνει η ιδεατή πολιτεία για όλες τις κοινωνίες όλου του πλανήτη. Όσον μας αφορά αλλά και πολλούς άλλους που στοχάζονται το γεγονός ύπαρξης μιας ιστορικά διαφοροποιημένης, ποικιλόμορφα συγκροτημένης και κατακερματισμένης πλανητικής, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Πλατωνική εσχατολογία βρίσκεται στον πυρήνα των μεταγενέστερων εσχατολογικών δογμάτων. Ακόμη, ιστορικά ουκ ολίγοι νόμισαν πως είναι οι ίδιοι Πλάτωνες αλλά μπορούσαν να είναι μόνο παρεξηγημένες και φαντασιόπληκτες μικρογραφίες του ιδιοφυούς Πλάτωνα. “Πλάτωνας ένας υπήρξε πλατωνάκια πολλά” – ΠΚ)
Δεν υπερβάλλουμε εάν πούμε, όπως υποστήριξε ένας άριστος γνώστης του Αριστοτελισμού, ο Γιώργος Κοντογιώργης, ότι γράφτηκε για την Πολιτειακή συγκρότηση είναι υποσημειώσεις στο έργο του Αριστοτέλη.
Γι’ αυτό με σιγουριά και χωρίς την παραμικρή αμφιταλάντευση οδηγούμαστε στον επόμενο μετά τον Όμηρο ταγό της ανθρωποκεντρικής πολιτικής σκέψης, τον διαχρονικό και αξεπέραστο «θετικιστή» Αριστοτέλη. «Θετικιστής», ακριβώς, επειδή το έργο του δεν αποσκοπούσε στην ιδεολογική-εσχατολογική κατασκευή του πολίτη αλλά στην αποτύπωση μιας αληθινής τυπολογίας πνευματικών διλημμάτων και ζητημάτων κάθε Κοινωνικού-Πολιτικού γεγονότος, τα οποία μπορούν να προσαρμοστούν στις ανάγκες κάθε συλλογικής οντότητας σύμφωνα με τις ιδιαιτερότητες και ιδιομορφίες μιας εκάστης κοινωνικής οντότητας. Να θυμίσουμε ότι όσοι νεφελοβατούν ιδεολογικά ή όσοι προπαγανδίζουν ιδεολογικά δόγματα που μεταμφιέζουν ηγεμονικές αξιώσεις ισχύος, αδιάντροπα ή ανεπίγνωστα λένε το “θετικιστής” επικριτικά εάν όχι και ως καταγγελία. Να το πούμε διαφορετικά, θεωρούν την ανάλυση του πραγματικού και αληθινού ως καθηλωμένο θετικισμό που απαξιώνουν. Αντικρούει προγραμματικά τις δολοφονικές και καταληκτικά φασιστικές θέσεις και πράξεις συμμόρφωσης και κατασκευής των ανθρώπων βάση δόγματος δικού τους ή κάποιου ευφάνταστου δήθεν μεγάλου στοχαστή. Σκληρά λόγια όμως απόλυτα αναγκαία γιατί η ιστορία, για να θυμηθούμε τον Martin Wight, είναι γεμάτη νεκροταφεία στο όνομα της συμμόρφωσης.
Αναγκαστικά, κατά συνέπεια, τον ανθρωποκεντρικό Αριστοτέλη δεν τον αντέχουν όσοι θέλουν να απογειωθούν ιδεολογικά και φαντασιόπληκτα. Όταν κάποιος κολυμπήσει μέσα στον ωκεανό της Αριστοτελικής και της Ομηρικής σκέψης για τον αυτεξούσιο πολίτη, για το κράτος που ενσαρκώνει την συλλογικότητα και για την ανελέητη διεθνή πολιτική που απαιτεί ασφάλεια και κρατική στρατηγική, θα κατανοήσει ότι η ζωή και η ασφάλεια του ίδιου και η συλλογική ελευθερία των ομοεθνών του εξαρτάται από την ύπαρξη ενός εθνικά ανεξάρτητου κράτους. Ότι επίσης οι ιδεολογικές εσχατολογίες βλάπτουν επειδή το κράτος και η πολιτική του είναι ένα άθλημα-ταξίδι προς την Ιθάκη της Ελευθερίας του οικείου κόσμου υπό συνθήκες εθνικής ανεξαρτησίας.
Ο πολίτης κάθε κράτους συμφέρον έχει να εμβαθύνει τον Αριστοτέλη για να κατανοήσει τον ρόλο του και την Πολιτική ως άθλημα συλλογικού κατ’ αλήθειαν βίου, πολιτικής ελευθερίας και εθνικής ανεξαρτησίας. Να καταλάβει πρωτίστως ότι δημοκρατικός προσανατολισμός σημαίνει, μεταξύ άλλων:
α) αυτεξούσιο άνθρωπο,
β) πολίτη πολιτικά παιδευμένο,
γ) πολίτη εντολέα της εντολοδόχου και ανακλητής εξουσίας και
δ) ανένδοτη και ακλόνητη φιλοπατρία που αν χρειαστεί μεταφράζεται σε αυτοθυσία.
Για να παραφράσουμε τον Αλεξανδρινό «ποιητή», εάν οι πολίτες δεν τα ξέρουν αυτά ή εάν τα παραμελούν όπως συχνά συμβαίνει αργά ή γρήγορα το τίμημα είναι μεγάλο: «… την τύχη τους που ενδίδει πια, τα έργα τους που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής τους που βγήκαν όλα πλάνες, ανωφέλετα θα θρηνήσουν». «Σαν έτοιμοι από καιρό, θα αποχαιρετήσουν την Aλεξάνδρεια που έφυγε», τουτέστιν τις συμφορές που θα πλήξουν τον κόσμο τους, την συλλογική τους ελευθερία και την ασφάλειά τους.
Διεθνισμοί και οι οικουμενικισμοί είναι αδίστακτες ιδιοτελείς μεταμφιέσεις των ηγεμονικών αξιώσεων κάθε ιστορικής συγκυρίας. Επειδή οι η συμβατική σοφία της συγκαιρινής εποχής υπερχειλίζει κανείς θα πρέπει να το επαναλαμβάνει ακούραστα
Ερχόμαστε τώρα στον τρίτο και ανυπέρβλητο γνωστικό άξονα ο οποίος αν και παραθέτει πλήθος αξιωμάτων και για τα τρία επίπεδα που μας ενδιαφέρουν –του ανθρώπου, του κράτους, της διεθνούς πολιτικής– σωστά ο «Πελοποννησιακός Πόλεμος» του Θουκυδίδη θεωρείται το Παράδειγμα κάθε κρατοκεντρικού διεθνούς συστήματος όπου βρίσκονται όλα τα αξιώματα. Όπως ήδη υπαινιχθήκαμε, πολιτική σκέψη περί τα διεθνή ή όπως κάποιοι την ονομάζουν, «θεωρία διεθνών σχέσεων», εάν δεν είναι συμβατή με τα θεμέλια Θουκυδίδεια αξιώματα είναι γνώμες, ιδεολογήματα και ασήμαντες ή «αήττητες» παραπλανητικές εκλογικεύσεις. Συχνά είναι και καταφύγιο αμαθών και ημιμαθών και ή μπερδεμένων μυαλών στα ιδεολογικά εκπαιδευτήρια Ανατολής και Δύσης με αποτέλεσμα να ακούμε το “αήττητο” “πρέπει να συζητούνται όλες οι απόψεις”. Να το πούμε διαφορετικά: Η κάθε κοινωνία δεσμεύει κολοσσιαίους πόρους για πανεπιστημιακή μόρφωση και η αδυναμία ασθενών μυαλών και ψυχών επιτάσσει η ουσία που αφορά την ελευθερία, την δημοκρατία, την ασφάλεια και την ευημερία, μπορεί να θολώνει με ανυπόστατα ιδεολογικά δόγματα. Τα οποία όπως ήδη αναφέρθηκε εάν δεν είναι στοχαστικές σαπουνόφουσκες πάντα ήταν μεταμφιέσεις των ηγεμονικών αξιώσεων ισχύος (Edward H. Carr).
Το γεγονός πως οι εσχατολογικές ιδεολογίες, τα ιδεολογήματα και τα συμπαρομαρτούντα θεωρήματα είναι ανυπόστατα και αβάσιμα δεν χρειάζεται καν να επιμείνουμε γιατί λογικά είναι πλέον αντιληπτό σε όποιον διαθέτει όραση και ακοή. Λογικά δεν χρειάζεται πλέον να εξηγούμε ότι σε όλες ανεξαιρέτως τις ιστορικές συγκυρίες οι διεθνισμοί και οι οικουμενικισμοί (δηλαδή τα διεθνιστικά ιδεολογικά δόγματα όλων των εκδοχών και αποχρώσεων) όπως τεκμηρίωσαν στοχαστές του διαμετρήματος του Edward H. Carr που μόλις αναφέραμε είναι αδίστακτες ιδιοτελείς μεταμφιέσεις των ηγεμονικών αξιώσεων κάθε ιστορικής συγκυρίας.
Υποχρεωτικά συντομογραφικά, ερχόμαστε τώρα σε αξιόλογους μεταγενέστερους και σύγχρονους στοχαστές. Ο καλλιεργημένος Πολίτης πέραν της αξίωσης να συμμετέχει ενεργά και ουσιαστικά στον Πολιτικό γίγνεσθαι, διαθέτει σημαντικά μη ιδεολογικά κείμενα: Για Παράδειγμα, Clausewitz και Machiavelli. Για τον τελευταίο σωστά ειπώθηκε, «τον ευχαριστούμε που μας είπε αυτό που πρέπει να ξέρουμε και όχι ότι θέλουμε να ξέρουμε» (το ίδιο ισχύει για τον ανελέητα αληθή Θουκυδίδη).
Παρακάμπτοντας πολλούς σύγχρονους, μερικοί μάλιστα ταυτόχρονα ποιητές και πολιτικοί στοχαστές όπως τον Ελύτη, αναφέρω τον Γιώργο Κοντογιώργη του οποίου τα έργα για την διαχρονική Ελληνικότητα είναι βιβλιογραφική παρακαταθήκη αλλά και ωκεανός γνώσης για το διαχρονικό πολιτικό γίγνεσθαι των τριών επιπέδων. Ταυτόχρονα, αναλύοντας το κοσμοσύστημα της Βυζαντινής Οικουμένης, ο Κοντογιώργης ανοίγει ένα νέο μεγάλο πεδίο πολιτικού στοχασμού για να σκεφτούμε τον μετάκρατοκεντρικό κόσμο (σε αντίθεση όπως ήδη αναφέρθηκε με τον διεθνιστικό, ανθρωπολογικά εξομοιωτικό και πολιτικά εξισωτικό μετακρατικό κόσμο των ιδεολογιών και ιδεολογημάτων).
Ολοκληρώνω με τους σύγχρονους Έλληνες μνημονεύοντας τον Παναγιώτη Κονδύλη. Ο Κονδύλης, στερημένος κάθε εσχατολογίας, είναι ταυτόχρονα υποψιασμένος για τον ρόλο τους πνεύματος συμπεριλαμβανομένης της μεταφυσικής. Αναμφίβολα αν και διαμορφωμένος στον μοντερνιστικό κόσμο τον οποίο και περιέγραψε εξονυχιστικά, ο Κονδύλης πρόσφερε πολύτιμες αναλύσεις των Νέων Χρόνων. Πέρασε επιπλέον σε κάτι ανεκτίμητα χρήσιμο για το μέλλον, την ανάλυση του περάσματος από τον μοντερνισμό στον μεταμοντερνισμό. Και αυτού τα έργα είναι παρακαταθήκη γιατί εκτιμάται ότι κατά την διάρκεια του ορατού μέλλοντος όλα θα κριθούν από την έκβαση της διαπάλης μεταξύ του εθνομηδενιστικού μεταμοντερνισμού και εθνικής αντίληψης των πραγμάτων. Ο πρώτος ενσαρκώνει την διολίσθηση στον αδιέξοδο συνεπή μηδενισμό των Μαρκησίου de Sade και La Mettrie ο δεύτερος τον πολιτικό πολιτισμό κορύφωση και διαχρονικός άξονας του οποίου είναι οι πολιτικές παραδόσεις της Ελληνικότητας.
Τέλος, θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθώ στους ταγούς του Θουκυδίδειου Παραδείγματος της Δυτικής μεταπολεμικής πολιτικής σκέψης περί τα διεθνή. Για τον υποψιασμένο είναι αμέσως ορατό ότι στερούνται πολλά από τους μεγάλους εθνικούς πολιτισμούς της διαχρονίας. Εν τούτοις, μέσα στις στυγνές σχέσεις ισχύος της αποικιακής και μετά-αποικιακής κρατοκεντρικής εποχής πιστώνονται με το κατόρθωμα καλών εάν όχι πολύτιμων περιγραφών και ερμηνειών εδρασμένων πάνω στα αξιώματα του Θουκυδίδειου Παραδείγματος.
Στερημένοι και αυτοί εσχατολογιών και ιδεολογικής διαφθοράς της σκέψης τους έγραψαν πολύ αξιόλογα έργα για την μεταπολεμική κυρίως διεθνή πολιτική. Τα κείμενά τους είναι μοναδικά για την κατανόηση του μεταπολεμικού κόσμου αλλά και του επερχόμενου στο βάθος του 21ου αιώνα Μεταψυχροπολεμικού κόσμου. Ο καθείς μπορεί να αναζητήσει τους τίτλους των έργων τους στο διαδίκτυο. Ολοκληρώνω λοιπόν αναφέροντας συγγραφείς κλασικών προδιαγραφών των οποίων τα έργα μεταφράστηκαν και κυκλοφόρησαν στα Ελληνικά μετά από προτροπή και επιμέλεια Ελλήνων διεθνολόγων της Θουκυδίδειας κυρίως παράδοσης. Μερικοί ηρωικοί εκδότες τα πρόσφεραν στην Ελληνική βιβλιογραφία: Edward H. Carr, Kenneth Waltz, Robert Gilpin, Martin Wight, J.F.C Fuller, Hedley Bull, Adam Watson και John Mearsheimer. Πρόσφατα επίσης κυκλοφόρησε το αριστούργημα ή καλύτερα η βίβλος των διεθνών σχέσεων όπως πολλοί λένε, το «Πολιτική των Εθνών. Ο αγώνας για ισχύ και ειρήνη» του Hans Morgenthau.
Υστερόγραφο
Τα ψηφίσματα και Συντάγματα μέχρι 1832. Οι τίτλοι περιέχουν συνδέσμους στα αρχεία της Βουλής. Σημείωση: Κανείς διαβάζοντας τα κείμενα αυτά κατανοεί την πολιτική παιδεία των Επαναστατών και το γεγονός ότι αφενός συμπυκνώνουν την πολλών αιώνων ανθρωποκεντρική διαδρομή των Ελλήνων και αφετέρου αποτυπώνουν τις κατακτήσεις πολλών χιλιετιών στα πεδία της Δημοκρατίας, της Ελευθερίας και της Ανεξαρτησίας
- Νέα Πολιτική Διοίκησις (Ρήγας, Χειρόγραφο Κυθήρων, 1797)
- Constituzione dell’ anno 1800 (Ιόνιοι Νήσοι)
- Κατάστασις Επτανήσου Πολιτείας (1803)
- Πράξις των Καλτεζών (Πελοπόννησος 1821)
- Νομική Διάταξις της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος (1821)
- Οργανισμός της Πελοποννησιακής Γερουσίας (1821)
- Οργανισμός της Σάμου (1821)
- Οργανισμός της Γερουσίας της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος (Στερεά Ελλάδα, 1821)
- Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος (Επίδαυρος, 1822)
- Προσωρινόν Πολίτευμα της Νήσου Κρήτης (1822)
- Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος (Νόμος της Επιδαυρου, Άστρος, 1823)
- Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος (Τροιζήνα, 1827)
- Ψήφισμα Β’ – Δ’ των Ελλήνων Εθνική Συνέλευσις (Άργος, 1829)
- “Ηγεμονικόν Σύνταγμα” (1832)
Σύνταγμα – Τροιζήνα 1827 απόσπασμα σελ. 14 και 15
Σύνταγμα Ελληνικής Δημοκρατίας 1832
Εξώφυλλα μερικών βιβλίων δυτικών συγγραφέων της Θουκυδίδειας παράδοσης τα οποία αναφέρονται στην τελευταία παράγραφο της ανάρτησης
Π. Ήφαιστος – P. Ifestos
www.ifestos.edu.gr – info@ifestos.edu.gr www.ifestosedu.gr – info@ifestosedu.gr
Twitter https://twitter.com/ifestosedu
Linkedin https://www.linkedin.com/in/panayiotis-ifestos-0b9382131/
Instagram https://www.instagram.com/p.ifestos/
Στρατηγική Θεωρία–Κρατική Θεωρία https://www.facebook.com/groups/StrategyStateTheory/
Προσωπική σελίδα https://www.facebook.com/p.ifestos
Προσωπικό προφίλ https://www.facebook.com/panayiotis.ifestos
Πολιτισμός, Περιβάλλον, Φύση, Ψάρεμα https://www.facebook.com/Ifestos.DimotisBBB
Διεθνής πολιτική 21ος αιώνας https://www.facebook.com/groups/InternationalPolitics21century/
ΗΠΑ: Ιστορία, Διπλωματία, Στρατηγική https://www.facebook.com/groups/USAHistDiplStrat/
Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος: Ανισόρροπο τρίγωνο https://www.facebook.com/groups/GreeceTurkeyCyprusImbalance/
Διαχρονική Ελληνικότητα https://www.facebook.com/groups/Ellinikotita/
Φιλοπατρία, Δημοκρατία, Ελευθερία https://www.facebook.com/groups/philopatria/
Άνθρωπος, Κράτος, Κόσμος–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/Ifestos.political.thought/
Κονδύλης Παναγιώτης – https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/
Θολό βασίλειο της ΕΕ https://www.facebook.com/groups/TholoVasileioEU/
Θουκυδίδης–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/thucydides.politikos.stoxasmos/
Μέγας Αλέξανδρος–Ιδιοφυής Στρατηγός και Στρατηλάτης https://www.facebook.com/groups/M.Alexandros/
Εκλεκτά βιβλία που αξίζουν να διαβαστούν https://www.facebook.com/groups/eklektavivlia/
Ειρηνική πολιτική επανάσταση https://www.facebook.com/groups/PolitPeacefulRevolution/
«Κοσμοθεωρία των Εθνών» https://www.facebook.com/kosmothewria.ifestos
Π. Ήφαιστος – P. Ifestos
www.ifestos.edu.gr / www.ifestosedu.gr – info@ifestos.edu.gr / info@ifestosedu.gr
Στρατηγική Θεωρία–Κρατική Θεωρία https://www.facebook.com/groups/StrategyStateTheory/
Προσωπική σελίδα https://www.facebook.com/p.ifestos
Προσωπικό προφίλ https://www.facebook.com/panayiotis.ifestos
Πολιτισμός, Περιβάλλον, Φύση, Ψάρεμα https://www.facebook.com/Ifestos.DimotisBBB
Διεθνής πολιτική 21ος αιώνας https://www.facebook.com/groups/InternationalPolitics21century/
ΗΠΑ: Ιστορία, Διπλωματία, Στρατηγική https://www.facebook.com/groups/USAHistDiplStrat/
Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος: Ανισόρροπο τρίγωνο https://www.facebook.com/groups/GreeceTurkeyCyprusImbalance/
Διαχρονική Ελληνικότητα https://www.facebook.com/groups/Ellinikotita/
Φιλοπατρία, Δημοκρατία, Ελευθερία https://www.facebook.com/groups/philopatria/
Άνθρωπος, Κράτος, Κόσμος–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/Ifestos.political.thought/
Κονδυλης Παναγιώτης– https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/
Θολό βασίλειο της ΕΕ https://www.facebook.com/groups/TholoVasileioEU/
Θουκυδίδης–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/thucydides.politikos.stoxasmos/
Μέγας Αλέξανδρος–Ιδιοφυής Στρατηγός και Στρατηλάτης https://www.facebook.com/groups/M.Alexandros/
Εκλεκτά βιβλία που αξίζουν να διαβαστούν https://www.facebook.com/groups/eklektavivlia/
Ειρηνική πολιτική επανάσταση https://www.facebook.com/groups/PolitPeacefulRevolution/
«Κοσμοθεωρία των Εθνών» https://www.facebook.com/kosmothewria.ifestos
Κατηγορίες:Adam Watson, E.H.Carr, Hans Morgenthau, Hedley Bull, πολιτισμός, πολιτική παιδεία, πολιτική θεωρία, πολιτική θεωρία του διεθνούς συστήματος, στρατηγική θεωρία, Όμηρος, Αριστοτέλης, Αριστοτελισμός, Αταξινόμητα, Γιώργος Κοντογιώργης, Δήμος, Διεθνείς σπουδές, ΕΛΕΥΘΕΡΊΑ, Ελληνικότητα, Θόδωρος Ζιάκας, Θουκυδίδης, Καβάφης, Κονδύλης, Μεγάλες δυνάμεις, Παναγιώτης Ήφαιστος, μεταμοντερνισμός, μοντερνισμός, J.F.C. Fuller, John Mearsheimer, Kenneth Waltz, Martin Wight, Robert Gilpin
Παναγιώτης Ήφαιστος - Panayiotis Ifestos 